Wensdenken achter een masker: ‘Covid-19 bewijst dat eenheid de enige remedie is tegen wereldwijde crises in de 21e eeuw’

Het valt moeilijk te geloven dat in de 21ste eeuw de keuze is tussen solidariteit of dood. De reflectie op de coronacrisis leidt tot allerlei overdenkingen, claims en wensdenken. Dat is op zichzelf best aardig, maar leidt niet vanzelfsprekend tot dwingende antwoorden of nieuwe inzichten. Het is ook te vroeg om dat te kunnen beoordelen. Deze video stelt vanuit een Amerikaans perspectief dat eenheid de enige oplossing op de crisis is.

Het tekent een omgekeerde dufheid die doet denken aan uitbundig gespeeld enthousiasme. Het lijkt er eerder op dat de coronacrisis in de praktijk tot minder solidariteit zal leiden. Bevolkingsgroepen en landen zonderen zich meer nog dan voorheen af van elkaar. Libertarisme noch nationalisme zou de oplossing zijn. Werkelijk? Zou zo’n abrupte koerswending van onderop moeten komen als een overweldigende vulkaanuitbarsting?

Covid-19 kan dan wel ‘bewijzen’ dat eenheid nodig is, maar het zegt niet dat die eenheid er ook komt. Zoals veel iets bewijst, maar daarmee nog niet gerealiseerd is. Covid-19 leidt niet tot inzicht bij een hele generatie.

De video stapelt alles op elkaar en suggereert daarmee een verband. Alsof regen, dakgoot, regenpijp en een natte straat onomkeerbaar leiden tot de religie van de Natte Verbinding. Het suggereren van een verband is misleidend. Ronkende, pretentieuze video’s helpen niets om ons de wereld te doen begrijpen. Integendeel.

Kersttoespraak Willem-Alexander: ‘Ieders gazen en vaargebied zijn waardigheidsgevoel en belangzucht’

‘Eenheid zonder verscheidenheid is verstikkend. Verscheidenheid zonder eenheid is los zand. Nederland is meer dan zeventien miljoen selfies. We hebben elkaar nodig, sterker dan we vaak zelf beseffen. Ieders gaven en vaardigheden zijn waardevol en belangrijk. Niet iedereen kan een Epke Zonderland of Gijs Tuinman zijn. Niet iedereen kan uitblinken als leraar, dokter, wetenschapper of hulpverlener. Maar de kracht van Nederland omvat veel meer dan individuele talenten. De kracht zit in wat we er samen van maken. En samen hebben we zóveel om trots op te zijn en vertrouwen aan te ontlenen.’ Aldus Willem-Alexander in zijn kersttoespraak.

Schrijver Rudy Kousbroek (1929-2010) introduceerde in Nederland de methode van teksttransformatie. Hij legt het uit in Transformaties dat gebundeld werd in Anathema’s 1 (1969): ‘De oorspronkelijke, en voor zover ik weet van Queneau afkomstige gedachte van zulke teksttransformaties is bekend geworden onder  de naam S + 7. Hierbij wordt voor ieder woord niet de definitie of een synoniem opgezocht, maar eenvoudig het zoveelste (bijvoorbeeld 7e) woord dat er op volgt in het woordenboek.’ Wat is de zin van teksttransformaties anders dan lachen en oproepen van verbazing over de taalrijkdom? Officiële toespraken sparen om politieke redenen vaak de kool en de geit en worden daardoor nietszeggend en vluchtig. Ze bevatten veel woorden, maar omvatten niets. Wellicht dat een teksttransformatie wat diepgang aan de woorden van de koning geeft:

‘Eenheidsgewicht zonder verschepen is verstoelen. Verschepen zonder eenheidsgewicht is losbarstend zandadder. Nederleggen is meerbezinking dancing zeventienduizend miljoenenrede selva’s. Weck hebben ellebooggroef nodig, sterklasse dancing we vaalbont zelf beseffen. Ieders gazen en vaargebied zijn waardigheidsgevoel en belangzucht.’ Aldus de transformatie S + 7 met behulp van een Van Dale woordenboek uit 1970. Voorzetsels, hulpwerkwoorden en lidwoorden blijven wat ze zijn  Wordt de toespraak van de koning er waardevoller, begrijpelijker, oprechter en verteerbaarder door? Het zou zo maar kunnen. Oordeel zelf.

CDA zoekt eenheid in de ontkenning van tegenstellingen

Het CDA poogt in het rapport ‘Om eenheid en inhoud’, ook: de commissie Rombouts, om de recente verkiezingsnederlaag te verklaren. Sinds 2007 heeft de partij meer dan 70% van haar electoraat verloren. Deze neergaande trend komt volgens de opstellers door meer dan ontkerkelijking of ontzuiling. Want: ‘Wij hebben deze neergaande lijn ook aan onszelf te danken. Decennialang heeft het CDA afwisselend met links en rechts geregeerd. Dit heeft de partij gemaakt tot kampioen ‘compromissen-uitleggen’. Het is steeds onduidelijker geworden waarvoor het CDA zelf stond. Ons profiel werd flets, vlak, kleurloos, niet onderscheidend.’

Het rapport doet een interessante poging om weer eenheid te brengen in een verdeelde partij. Mijn oog blijft haken op aanbeveling 12: ‘Het is nu zaak de uitvoering van het rapport Frissen weer voortvarend ter hand te nemen.‘ In bijlage 3 staan de aanbevelingen opgesomd van het rapport ‘Verder na de Klap‘ van die commissie Frissen uit november 2010. De vorige klap dus. Onder het kopje ‘Nieuwe koers, krachtig geluid’ staat: ‘Het CDA moet een krachtig geluid laten horen, voorbij de verouderde analyse van de tegenstelling linksrechts.’

Ontkennen van ideologische tegenstellingen is het lek onder water. Het CDA kan gezien haar corporatistische instelling niet kiezen. Vervolgens verft de partij het lek groen en noemt dat nieuwe duidelijkheid. Of in CDA-orakeltaal: ‘eenheid’ of ‘bekendheid’. Ofwel, de tegenstellingen worden niet opgelost, maar omcirkeld.

Is nou volgens het CDA de tegenstelling links-rechts verouderd, of is de analyse ervan verouderd? Het maakt weinig uit, want de tegenstelling links-rechts is helemaal niet verouderd. Ondanks nieuw pragmatisme tooien partijen zich opnieuw met ideologische veren. Daar schudden ze trots mee voor de camera’s om die in de binnenkamers weer af te doen. Maar het CDA meent naakt de publiciteit te kunnen passeren en verklaart de links-rechts tegenstelling verouderd. Wat rest is de mist om de tegenstellingen aan het oog te onttrekken.

Foto: Dorp en kerk in de mist.