CDA verliest zichzelf in het verwijt dat VVD een PVV-light is

Het CDA gaat in de aanval. Tegen haar coalitiegenoot de VVD. Da’s schrikken. De nieuwbakken partijleider van de christen-democraten Sybrand van Haersma Buma verwijt premier Rutte van de VVD een soort PVV-light te maken. ‘De VVD als namaak-PVV is slecht voor onze werkgelegenheid, slecht voor onze gezinnen en slecht voor onze samenleving. Niet de angst voor de PVV moet de lijn bepalen.’ zegt Buma in het AD. Verder verwijt Buma dat Rutte twee gezichten trekt over Europa. Want ‘De kiezers willen een eerlijk verhaal‘.

Maar is Buma de aangewezen persoon om dit Rutte te verwijten? Juist aan het CDA kleeft het etiket dat het in christelijke dubbelzinnigheid per definitie twee gezichten trekt, nooit eerlijk is over haar bedoelingen, de afgelopen jaren het meest gebogen heeft voor de PVV en vanaf de zomer van 2010 anderhalf jaar lang verkrampt was van angst voor de PVV. Alle dubbele draaien van CDA-minister Liesbeth Spies vatten dit samen. Of het verstandig is van Buma om eigen zwakheden te projecteren op een concurrent is de gok. Als-ie er mee wegkomt wist-ie zijn eigen zwakte uit, maar als het terugslaat vestigt-ie er extra de aandacht op.

Moet de VVD schrikken van het verwijt PVV-light te zijn? Eerder lijkt het tegendeel waar. Het positioneert de rechts-liberalen precies waar ze uit willen komen, namelijk iets links van de PVV. De omschrijving kan daarom ook als een compliment opgevat worden dat bedacht had kunnen zijn door het campagneteam van de VVD. De campagne is nog lang. Om anderen pijn te doen lijkt het het CDA toch eerst zichzelf wat beter te moeten leren kennen. Daar ligt het probleem van de christen-democraten. Wat zijn ze zelf? CDA-light of CDA-classic?

Foto: Ik ben CDA hypocriet maar blijf proberen

CDA kijkt naar de toekomst en werpt schaduw over het kabinet

Volgens het AD staat het CDA voor een ruk naar links. De krant baseert zich op conceptstukken van een nieuwe toekomstvisie dat het inzag. Met deze ‘verlinksing’ neemt het CDA afstand van het kabinetsbeleid. Job Cohen kondigde afgelopen november op de Kerdijk-lezing al een ‘verlinksing’ van de PvdA aan.

De definitieve versie van het Strategisch Beraad wordt op 21 januari op het CDA-partijcongres gepresenteerd. Het kwam er mede op initiatief van de nieuwe voorzitter Ruth Peetoom. Het Strategisch Beraad is een visie voor de toekomst die niet hoeft te bijten met het huidig kabinetsbeleid. Ze kunnen naast elkaar bestaan tot de verkiezingen voor de Tweede Kamer van 13 mei 2015. Vraag is echter wel hoe andere partijen erop reageren.

Programmapunten die het CDA wil aanpassen zijn de aanpassing van de hypotheekrenteaftrek, minder aandacht voor culturele verschillen tussen allochtonen en autochtonen en meer prioriteit voor duurzaamheid. Hierin klinken de meningen door van mensen als Herman Wijffels. Die niet toevallig als een linksige CDA-er wordt beschouwd. Duurzaamheid en culturele verschillen zijn onderwerpen voor de lange termijn. Een koerswijziging kan tijdens deze kabinetsperiode voorbereid worden zonder dat het al staand beleid is.

In commentaren wordt de hypotheekrenteaftrek als een breekpunt met de VVD gezien. Maar da’s onterecht. De VVD ziet in dat vanwege komende bezuinigingen en de oplopende schuld onder huishoudens de hypotheekrenteaftrek niet buiten schot kan blijven. In de media heeft Hans Hoogervorst de aanpassing al aangekondigd. De VVD wil er alleen niet van verdacht worden zelf het initiatief voor versobering te nemen. Door dit punt uit het Strategisch Beraad naar voren te halen helpt het CDA de VVD juist.

Meer problemen levert de relatie met de PVV op. Geert Wilders heeft al gedreigd met nieuwe verkiezingen als er aan de hypotheekrenteaftrek gemorreld wordt. Maar omdat PVV als gedoogpartner niet in het kabinet zit en het bij onderwerpen als Europa of de hervorming van de verzorgingsstaat nu al niet steunt, valt niet in te zien waarom CDA en VVD elders geen steun kunnen vinden. Denkbaar is een constructie dat D66 en GroenLinks tot het kabinet Rutte-Verhagen toetreden. Dan wordt de ‘verlinksing’ direct zichtbaar. Men is er klaar mee.

Foto: Montage met Mark Rutte en Maxime Verhagen als Geert Wilders.

CDA hemels appèl

Morgen weer een CDA-partijcongres. Da’s voedsel voor critici. In een aangenomen motie op het CDA-najaarscongres stelde het CDJA vorig jaar dat het CDA vanuit zijn identiteit meer dan andere partijen appelleert aan normen en waarden en dat burgers „moreel leiderschap” van politici verwachten. Vraag is welke normen en waarden dat zijn. Het CDA voelt zich beter dan de ander.

Wat is inhoud van christelijke politiek als er hogere machten in het spel zijn? Het zet mensen in de kou die een inhoudelijk debat willen. Tegen een geloof valt niet te knokken. Het beroep op de verticale macht heeft altijd het laatste woord. Da’s het nadeel van religieus geinspireerde politiek. Panelen blijven schuiven tot in de hemel. Da’s het eeuwige verschil tussen gelovigen en rationalisten.

Dat doet verlangen naar een bundeling van vrijzinnige krachten die een punt zetten achter het zalven en jeremiëren vanuit de navel van de christenheid. Wat moeten andersdenkenden hiermee? Een grote groep burgers heeft genoeg van de pretenties en het moralisme van religieuze politiek. Ongelofelijk dat een slinkende CDA de demografische ontwikkelingen niet begrijpt. Waarom kiest de partij niet voor de weg van Lubbers die succesvol niet-gelovige kiezers aansprak? Maar daarbij past geen hemels appèl of eigendunk.

Het huidige CDA heeft veel noten op haar zang. De partij suggereert zonder valse bescheidenheid dat het meer dan anderen aan normen en waarden appelleert. Da’s nogal een pretentie. Het CDA werpt zich de laatste tijd op als een moreel plechtanker voor de hele Nederlandse politiek waarvan het zegt dat die op drift is.

Verwijzingen naar abstracties en hogere machten lijkt op een wanhoopsoffensief van partijleden die buitenspel zijn gezet. Onder Maxime Verhagen vaart het CDA een conservatieve koers. De ethische reveillisten vergeten echter dat het CDA zelf het meest op drift is. De praatjes van het CDA ogen goedkoop. Moralistische steenstrippen die de fractiemuren bekleden worden gepresenteerd als historisch en traditioneel.

Foto: Waterspuwer Utrechtse Dom; credits TheoHPM

CDA verbergt de macht

Het CDA laat zich graag verkeerd begrijpen met als neveneffect dat sommige CDA’ers het ook niet meer kunnen volgen. De fusiepartij die in 1980 ontstond uit de gouvernementele KVP, de emancipatoire ARP en de conservatieve CHU kent talloze piketpaaltjes die voor buitenstaanders onzichtbaar zijn. Behalve deze interne organisatie geeft de inspiratie op het geloof de partij iets sfinx-achtig.

Van de huidige CDA is meer dan driekwart voor samengaan met rechts. In het openbaar zorgen kiezers, congresbezoekers, (kader)leden, volksvertegenwoordigers, mastodonten of bewindslieden voor ketelmuziek. Constante in een communitaristische partij is dat basis en partijtop elkaar vinden met voorbijgaan aan degenen die de traditie willen vernieuwen. Het collectief gefabriceerde geluidsgordijn verbergt de macht.

Het CDA verandert niet in de kern. Oud zeer jegens de PvdA dat om niets het vorige kabinet opblies. Dominees die zalvend over vrede praten, maar de troepen zegenen voor de strijd. En vooral kaderleden die alles uit de kast halen om op het pluche te blijven. De ketelmuziek wordt telkens opgepakt door links als strohalm om de eigen positie nieuwe hoop in te blazen. Steeds weer wordt het CDA door links verkeerd begrepen.

Mastodonten mogen tegen sputteren en zorgen door hun wrijving voor de glans van de partijleiders. Ze praten recht wat krom is in de ophemeling van christen-democratisch gedachtengoed en christelijke waarden. Maar Nederlandse christen-democraten hebben weinig om op te pochen, behalve een zelfbeeld van voortreffelijkheid dat potsierlijk het verschil tussen schijn en wezen aantoont. Deze uitgevonden traditie is borstklopperij die binnen de partij werkt.

Christen-democraten leven bij rookgordijnen. Sommigen begrijpen dat verkeerd en stappen uit het Byzantisme. Doekle Terpstra is exemplarisch voor een opening die afsluit. Hij afficheert christen-democratie als een beweging die insluit en niet uitsluit. Maar zoals Rudy Kousbroek in zijn fotoboek ‘Opgespoorde wonderen’ zegt: Want dat is wat steeds verdonkeremaand wordt: dat het geloof -geen enkel geloof- geen moderne wereld kan bieden.

Foto: Luxor Tempel, Egypte, rond 1875