Amerikaanse sancties van Nord Stream II heeft EU (lees: Duitsland) over zichzelf afgeroepen

DDS behoort tot de radicaal-rechtse media en laat dat graag weten. Het is een wetmatigheid dat dit soort media afstand neemt van de EU, de ‘talking points’ van het Kremlin napraat en president Trump zoveel mogelijk krediet geeft terwijl het waar mogelijk kritisch is op de VS. Het is niet anders. Jammer is wel dat het tot gewrongen en gekunstelde standpunten leidt die alle logica en realiteitsbesef missen. De logica sinds 2012 en vooral 2014 van de Europese veiligheidspolitiek is dat de Russische Federatie en de VS uit elkaar zijn gegroeid en dat de Russische bezetting van de Krim en Oost-Oekraïne de sfeer tussen het Westen en de Russische Federatie heeft verziekt. De landen groeien niet naar elkaar toe, maar nemen juist afstand van elkaar. Daar helpt geen Nord Stream II aan. Dat geldt zowel voor de EU-lidstaten, de VS als de Russische Federatie afzonderlijk tegenover de anderen. Mijn commentaar bij het artikel ‘Russisch-Duitse gaspijplijn provoceert Amerikanen en laat zien hoe de geopolitieke vork in de steel zit’ van Wout Willemsen op DDS.

Als de Russische Federatie in de nabije toekomst democratiseert, dan lijkt het nog goed te komen. Maar het ziet er niet naar uit dat dat gebeurt. Daartoe zijn de persoonlijke belangen van Putin en zijn partners te groot omdat ze vooral goed voor zichzelf zorgen. Bij democratisering zullen ze in moeten leveren of zelfs terecht moeten staan voor wat ze in het verleden gestolen hebben van de gewone Russen.

Welnu, dat gebeurt nergens, namelijk dat een autoritaire macht vrijwillig de macht opgeeft. Een revolutie waarbij het huidige bewind omver wordt gegooid is eveneens mogelijk, maar zal evenmin op korte termijn voor stabiliteit zorgen in de Russische Federatie. Kortom, hoe dan ook is de Russische Federatie geen evenwichtige partner op basis van gelijkheid.

De aanleg van Nord Stream II heeft vele aspecten. Een ervan is inderdaad de Amerikaanse concurrentie, maar dat is zeker niet het enige aspect. De aanleg is in strijd met het in 2018 aangenomen energiebeleid van de EU dat zegt te streven naar energieonafhankelijkheid en -diversificatie van de EU. Zowel het een als het ander wordt door Nord Stream II niet dichterbij gebracht, maar zelfs verminderd. Dat is onbegrijpelijk.

En daar komt nog eens de afbouw van fossiele brandstoffen bij waar de EU nu beleid voor ontwikkelt. Dat valt niet te rijmen met een project van 10 miljard euro dat voor tientallen jaren investeert in de transitie van fossiele brandstof, te weten aardgas. In dit opzicht is Nord Stream II niet alleen in strijd met het energiebeleid van de EU, maar ook met het staande klimaatbeleid.

De EU handelt dus in strijd met eigen beleid. Eigenlijk moet dat anders geformuleerd worden. Duitsland handelt in strijd met het energiebeleid van de EU dat het met powerplay geblokkeerd heeft. Dat heeft tot onmin geleid bij vooral Oost- en Zuid-Europese landen die zich als tweederangs landen behandeld voelen. Daarin hebben ze gelijk. Dat roept weer reacties op van deze Oost- en Zuid-Europese landen die in de hoofdsteden van West-Europa dan hoegenaamd niet begrepen worden. Maar in deze miskenning ligt de oorzaak.

Zo ontstaat de situatie dat Duitsland de kat is die de muizen van de EU de hoeken van de kamer laat zien. De VS is de hond die het opneemt voor de muizen. De Duitse kat en zijn partners (Nederland, Frankrijk, Oostenrijk) schreeuwen moord en brand en zegt dat de hond zich hier niet mee moet bemoeien. Maar de kat vergeet dat het zelf op de muizen jaagt en de interventie van de VS door eigen onrechtmatig en agressief handelen over zichzelf afgeroepen heeft.

Ik ben het niet vaak eens met de buitenlandse politiek van de VS, maar in dit geval wel. Het is trouwens eerder beleid van het congres in zeldzame eensgezindheid dan van president Trump die een 2/3de veto van beide kamers niet kan overrulen. Naast het feit dat de sanctiewet over Nord Stream II en Turkstream van senator Ted Cruz is opgenomen in de Defensiebegroting voor 2020. (Wel wat laat nu de pijplijn naar verwachting binnen een half jaar voltooid en opgeleverd wordt).

Het is jammerlijk dat de sancties van Nord Stream II door de VS opgelegd worden omdat het de machteloosheid van de EU symboliseert. Maar Duitsland en haar economische partners hebben dit te danken aan hun eigen autisme. Ze hadden beter na moeten denken voorbij hun idee van een ‘fast buck’ en afstand moeten houden tot het Kremlin en hadden beter het energiebeleid van de EU naar de lezer en de geest gevolgd.

Foto: Schermafbeeling van deel artikel ‘Russisch-Duitse gaspijplijn provoceert Amerikanen en laat zien hoe de geopolitieke vork in de steel zit’ van Wout Willemsen op DDS, 22 december 2019.

Amerikaanse sancties tegen Nord Stream II in werking getreden: pijpenlegger Allseas trekt zich terug. Duitsland sputtert

Zoals verwacht heeft president Trump de Defensiebegroting voor 2020 ondertekend waarin het wetsvoorstel the Protecting Europe’s Energy Security Act of 2019 van de senatoren Cruz en Shaheen opgenomen was. Daarmee is dit voorstel ook in werking getreden. Met direct resultaat, want het Zwitsers-Nederlandse bedrijf Allseas heeft vandaag in een persbericht aangekondigd haar werk (pijpenleggen) aan Nord Stream II op te schorten. Dit zorgt voor verdere vertraging van het project met een budget van 10 miljard euro. De sancties gelden ook voor Turkstream. Volgens een bericht van Politico wijst een woordvoerder van de Russische regering de Amerikaanse sancties af omdat het ‘kredietwaardige landen verbiedt om de reële sector van hun economie te ontwikkelen’. Een woordvoerder van de Duitse regering zegt in een tweet dat het ‘dergelijke extraterritoriale sancties afwijst’ omdat ze ‘inmenging in onze interne aangelegenheden vertegenwoordigen’.

De EU, en dan vooral Duitsland lijkt deze Amerikaanse sancties die in strijd met de sfeer in Washington overweldigende steun van beide partijen genieten over zichzelf afgeroepen te hebben. Ze tonen vooral de machteloosheid van de EU aan en het ontbreken van een geloofwaardige en doelmatige buitenlandse politiek.

Foto: Tweet van Ulrike Demmer, plaatsvervangend woordvoeder van de Duitse regering, 21 december 2019.

Aanleg Nord Stream II stagneert: Duitsland heeft zich klem laten zetten tussen Russische expansiepolitiek en Amerikaanse sancties

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas heeft gelijk als hij in deze reportage van de Russische televisie zegt dat de Europese energiepolitiek in Europa beslist moet worden en niet in de VS. Het probleem met de aanleg van Nord Stream II is echter dat het niet in Europa, te weten het Europarlement, de Europese Commissie of de Europese Raad van regeringsleiders beslist is, maar in Duitsland, het Kremlin en in de bestuurskamers van energiebedrijven als het Brits-Nederlandse Shell, het Franse Engie, het Oostenrijkse OMV en het Duitse Uniper en Wintershall. Minister Maas heeft ongelijk omdat Europese energiepolitiek evenmin ‘in Europa’ wordt bepaald. Kritiek van Oost-Europese lidstaten is nooit serieus in overweging genomen. Omdat Duitsland Nord Stream II heeft doorgedrukt en dat slecht heeft weten te verbergen en zelfs lange tijd bleef ontkennen dat het een politiek project was gaf het de VS munitie in handen om het tegen te werken.

In het Amerikaanse congres is er unanieme overeenstemming bereikt tussen Democraten en Republikeinen in zowel Huis als Senaat om een wetsvoorstel van Senator Ted Cruz (Rep.) en Senator Jeanne Shaheen (Dem.), the Protecting Europe’s Energy Security Act of 2019 op te nemen in Sectie 7503 van de Defensiebegroting van 2020. Dat betekent dat sancties kunnen worden opgelegd aan bedrijven die meewerken aan de aanleg van Nord Stream II. Naar verwachting keurt in de komende, laatste week voor het reces na het Huis ook de Senaat de defensiebegroting goed, waarna president Trump er zijn handtekening onder zet zodat de wet nog voor eind 2019 van kracht wordt. Cruz legt de wet uit: ‘The Protecting Europe’s Energy Security Act would counter Russia’s expansionism by targeting the vessels involved in the pipeline’s construction. The United States must stand with our European allies, support energy diversity, and combat Russia’s economic blackmail. I am grateful for the serious consideration of this bipartisan measure, and its passage in committee. I urge my colleagues in the Senate to quickly pass our bill and ensure that construction of Nord Stream 2 is halted.’

De reportage van het Russische Vesti Nieuws kiest een andere invalshoek dan het Amerikaanse congres. Vesti heeft het niet over de energieonafhankelijkheid van de EU of Russische chantage, maar over de kansen van de Amerikaanse energie industrie in het verschepen van Liquid Natural Gas naar Europa. Maar ondanks de zogenaamde fact-checking myths die Nord Stream II op de eigen site geeft neemt door de aanleg ervan wel degelijk de energieonafhankelijkheid van EU-lidstaten van de Russische Federatie toe. Dat is in strijd met het beleid van de EU, zoals geformuleerd in het Third Energy Package uit 2018 dat streeft naar diversificatie en onafhankelijkheid. Nord Stream II is hiermee in strijd. Door zich hecht aan het Kremlin te verbinden en door de EU-lidstaten eenzijdig haar wil op te leggen heeft Duitsland zich kwetsbaar gemaakt voor kritiek.

Opmerkelijk is dat Vesti Nieuws Oekraïne niet noemt. Dat is vanuit Russische perspectief om twee redenen begrijpelijk. De Russen willen verzwijgen dat Nord Stream II mede bedoeld is om de gaspijplijnen in Oekraïne te omzeilen en zo Oekraïne inkomsten uit de doorgang van Russisch gas naar Europa te ontnemen. En financieel minder stabiel te maken. Een andere reden is dat Nord Stream II vertraging heeft opgelopen en de deadline van 1 januari 2020 niet heeft gehaald om in bedrijf te zijn. De verwachting is nu dat de pijplijn pas half 2020 wordt opgeleverd. Dat houdt in dat het Russische Gazprom met Oekraïne een nieuw contract moet afsluiten voor de doorgang omdat toevallig het 10-jarige contract verloopt. De Russen willen slechts een 1-jarig contract bieden, terwijl de Oekraïners een meerjarig contract willen. Daarover wordt nog onderhandeld.

In de buitenlandse politiek van de VS kan ik sinds het aantreden van president Trump en het uitkleden door hem van het State Department weinigs positiefs ontdekken. Trump is de spookrijder van de Westerse alliantie. Op één punt ben ik het hartgrondig eens met de buitenlandse politiek van de VS: de kritiek op Nord Stream II en de naïviteit en kortzichtigheid van de EU, en dan vooral Duitsland. Een politiek die overigens vooral wordt gevoed door het U.S. Congress en niet door Trump of het State Department. Hoe trouwens de aanleg van een megaproject dat Europa in de komende decennia van gas, dus fossiele brandstof voorziet zich verhoudt tot de voornemens van de Green Deal die nu in de Europese Commissie mede door Commissaris Frans Timmermans wordt vormgegeven is een bijkomend raadsel over de aanleg van Nord Stream II. Voor een debat hierover zie reacties bij een YouTube-video toen ik op een gematigde pro-Russische verdediger van Nord Stream II stuitte.

Foto: Schermafbeelding van deel wetsvoorstel ‘the Protecting Europe’s Energy Security Act of 2019’ van Senator Ted Cruz (Rep.) en Senator Jeanne Shaheen (Dem.).

Senator Cruz pleit voor stoppen Nord Stream II. Maar hij negeert de olifant in de kamer: de pro-Kremlin opstelling van Trump

President Donald Trump en Senator Ted Cruz (Republikeinen, Texas) hebben elkaar voor rotte vis uitgemaakt tijdens de campagne van 2016. Nu lijken ze een werkbare relatie te hebben. Trump noemt Cruz niet langer Lyin’ Ted, maar Beautiful Ted. Politiek kan het zich niet veroorloven een geheugen te hebben. Trump is afhankelijk van Cruz als de Senaat naar verwachting volgend jaar over de impeachment van Trump stemt. Als 20 Republikeinse senatoren voor impeachment stemmen, dan kan Trump als president worden afgezet.

Op zijn YouTube-kanaal plaatste senator Cruz op 22 november deze video met de titel ‘TIME IS RUNNING OUT, The U.S. Must Stop Nord Stream 2‘. De Senaat gaat over buitenlandse politiek. Cruz pleit ervoor om de aanleg van Nord Stream II te stoppen. Sancties zijn daarbij het middel. Maar in hoeverre meent Cruz wat hij zegt door omcirkelende bewegingen te maken en niet tot de kern te komen? Die kern is namelijk de pro-Russische opstelling van Trump. In mijn reactie bij de video spreek ik Cruz aan op zijn ontwijkende opstelling:

It is nice what you say, Senator, but you know what the real problem is. Namely the relationship between President Trump and the Kremlin. Trump follows the talk points of the Kremlin closely. Trump defends the interests of the Russian Federation harder than those of the US.

It is absolutely true that there is bipartisan support in the Senate for tackling the Russian Federation. But you only show guts if you go against Trump’s delaying actions in the relationship with the Russian Federation. Do you have that guts?

The role of Germany remains underexposed in the video. This country plays a splitting and malicious role within the EU. That even goes so far that the German embassy in Washington, as the direct mouthpiece for the Kremlin, urges the Trump government to postpone sanctions against Nord Stream II, Gazprom and the Kremlin.

Because Trump is doing the Kremlin bidding, it is not to be expected that he will seriously impose sanctions against the construction of Nord Stream II in 2019. Even if the Congress has decided that by a large majority. So if you want to implement those sanctions, then you have to dismantle Trump’s opposition. For example, by organizing a veto that overrules Trump’s pro-Kremlin attitude.

If you do not go too far and tackle the core of the problem, namely the obstruction of Trump, then you know that you are working cosmetically by playing nicely on social media with your indignation about that perfidious Russian Federation and that hesitant and uncertain EU.

Nord Stream II is not in the interest of the US, but also not in the interest of the EU and the people of the Russian Federation. Nor is it in the interest of our planet because an investment of more than USD 10 billion for the construction is not being written off in the short term.

In short, yes, good that you are against the construction of Nord Stream II. But yes, you also know that the biggest obstacle to sanctions is not the Kremlin, Brussels or Berlin, but your own Washington. President Trump is the biggest obstacle that you must solve if you really want Nord Stream II to be stopped. To stop Nord Stream II, you have to stop Trump. It is that simple. And you know it is that simple.

Do you dare to tackle Trump? Or are you afraid of that?

Politiek streeft niet naar energie-onafhankelijk Nederland. Raar?

Waarom is Nederland niet energie-onafhankelijk van olie en gas uit het buitenland? Nederland is voor 30% afhankelijk van het buitenland. Terwijl het zich sinds 1959 een goede uitgangspositie weet met aardgasvelden onder Nederlandse bodem die zo’n 25% van de Europese gasvoorraad uitmaken. Volgens schatting van PvdA-politicus en econoom Flip de Kam hebben de aardgasbaten Nederland tot nu toe 211 miljard euro opgeleverd.

Een met Nederland vergelijkbaar land als Denemarken koos er 40 jaar geleden voor om zelfvoorzienend te zijn in het energiegebruik. Dus onafhankelijk te worden van de zogenaamde petrodictaturen die energie als politiek wapen inzetten om consumerende landen onder druk te zetten. Dat kost een gemiddeld huishouden per jaar zo’n 400 euro extra aan energiebelasting. Dat is de keuze voor onafhankelijkheid en zelfvoorziening.

Politici zeggen af en toe iets over energie-onafhankelijkheid. Een onderwerp waarmee te scoren valt. Ook om zich af te zetten tegenover anderen. Zoals VVD’er Han ten Broeke die in een opiniestuk uit april 2014 het grote gebaar niet schuwt en niet Nederland, maar Europa energie-onafhankelijk wil maken. Zijn aanzet tot beleid wordt niet geloofwaardig. Verwijzingen naar klimaatdoelstellingen en ‘vooral, linkse keuzes’ leiden af. Ten Broekes idee dat zelfvoorziening en energie-onafhankelijkheid lagere energiekosten opleveren is misleidend zoals het Deense voorbeeld leert. Of zoals de Europese Commissie constateert. Het kost geld.

In de Algemene Beschouwingen van afgelopen week ging Alexander Pechtold (D66) in op een zelfvoorzienend energie-beleid. Hij koppelde dat vooral aan de afhankelijkheid van de Russische Federatie en niet aan die van de landen in het Midden-Oosten: ‘Hoe gaan we er alles aan doen om als Europa versneld minder afhankelijk te zijn van Poetins gas? Of blijven we zijn regime subsidiëren?’ Net als Ten Broeke spreekt Pechtold niet over Nederlandse energie-onafhankelijkheid. Waarom Nederland niet waar het kan het Deense model van energie-onafhankelijkheid volgt en daarnaast aan Europese energie-onafhankelijkheid bijdraagt door mee te werken aan strategische plannen over grotere gasvoorraden, het verminderen van de vraag naar gas via brandstof-switching (vooral voor verwarming) en het ontwikkelen van nood infrastructuur blijft de brandende vraag.

Foto: Jan Wijga, Holland. Affiche, 1951.

Belang Shell in Oekraïne nauw verbonden aan Janoekovitsj. Wat nu?

Update 22 maart 2014: De CEO van Naftogaz Yevhen Bakulin is gisteren door het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken in een onderzoek naar corruptie in de olie- en gasindustrie opgepakt. Verduisterd geld wil Oekraïne terughalen. De door het parlement met het onderzoek belaste minister Arsen Avakov (Vaderland) waarschuwt de politiek geen druk op het onderzoek te zetten. Niet alleen richt Avakov zijn onderzoek op de vorige elite rond oud-president Janoekovitsj, maar ook op de huidige elite. Zoals Julia Timosjenko. Intussen zal Shell zich zorgen maken over haar Oekraïense belangen en over dit onderzoek naar corruptie en mogelijk belastingontwijking. In de marge is de rol van SPK Geoservice interessant. Milieudefensie houdt het in een verklaring van 6 maart niet voor onmogelijk dat het ‘als dekmantel fungeert voor het doorsluizen van geld naar Janoekovitsj en zijn aanhang.’ SPK Geoservice zegt op haar homepage nauw samen te werken met onder meer de Vrije Universiteit in Amsterdam. Als dat klopt, dan roept deze samenwerking volop vragen op. 

De Oekraïense president Viktor Janoekovitsj was in januari 2013 opgetogen. Hij had in Davos zojuist een deal van 10 miljard dollar over de exploitatie van schaliegas gesloten met de Koninklijke Shell. Partner was het Oekraïense bedrijf Nadra Yuzivska (Natural Gas Europe). De overeenkomst zou de afhankelijkheid van Russisch gas verkleinen. Aan de winning moest nog onderzoek voorafgaan, maar zou in 2015 starten. Premier Rutte deelde in de blijdschap evenals de toenmalige CEO van Shell Peter Voser. In een afscheidsinterview merkt-ie op dat Europa een relatief klein deel van de schaliegasportfolio inneemt. Maar Shell zet in de Oekraïne ook in op winning van conventioneel aardgas. In september 2013 sloot het een contract van 500 miljoen dollar met Nadra Yuzivska voor de exploitatie van conventioneel aardgas in het Yuzivska veld in Oost-Oekraïne. Naast schaliegas en conventioneel aardgas zou Shell ook deelnemen aan teerzandwinning.

De resultaten van Shell staan onder druk. Mede doordat het al jaren achterblijft in het zoeken, ontwikkelen en exploiteren van nieuwe olie- en gasbronnen. De machtswisseling in Oekraïne komt de Shell slecht uit omdat de contracten zijn gesloten met het oude bewind. Vraag is hoe een bedrijf als Nadra Yuzivska zich houdt. Naar verluidt is 90% in handen van de staat, maar heeft een kliek rond de inmiddels door het parlement afgezette president Janoekovitsj een belang van 10%. Daarom was de president in 2013 opgetogen. Milieudefensie wenst dat de deal tussen Shell en Oekraïne wordt ontbonden. Het maakt zich bezorgd over corruptie en milieuschade: ‘Shell moet de afspraken met de Oekraïense staat terugdraaien nu Janoekovitsj is afgezet.’