Amerikaanse sancties van Nord Stream II heeft EU (lees: Duitsland) over zichzelf afgeroepen

DDS behoort tot de radicaal-rechtse media en laat dat graag weten. Het is een wetmatigheid dat dit soort media afstand neemt van de EU, de ‘talking points’ van het Kremlin napraat en president Trump zoveel mogelijk krediet geeft terwijl het waar mogelijk kritisch is op de VS. Het is niet anders. Jammer is wel dat het tot gewrongen en gekunstelde standpunten leidt die alle logica en realiteitsbesef missen. De logica sinds 2012 en vooral 2014 van de Europese veiligheidspolitiek is dat de Russische Federatie en de VS uit elkaar zijn gegroeid en dat de Russische bezetting van de Krim en Oost-Oekraïne de sfeer tussen het Westen en de Russische Federatie heeft verziekt. De landen groeien niet naar elkaar toe, maar nemen juist afstand van elkaar. Daar helpt geen Nord Stream II aan. Dat geldt zowel voor de EU-lidstaten, de VS als de Russische Federatie afzonderlijk tegenover de anderen. Mijn commentaar bij het artikel ‘Russisch-Duitse gaspijplijn provoceert Amerikanen en laat zien hoe de geopolitieke vork in de steel zit’ van Wout Willemsen op DDS.

Als de Russische Federatie in de nabije toekomst democratiseert, dan lijkt het nog goed te komen. Maar het ziet er niet naar uit dat dat gebeurt. Daartoe zijn de persoonlijke belangen van Putin en zijn partners te groot omdat ze vooral goed voor zichzelf zorgen. Bij democratisering zullen ze in moeten leveren of zelfs terecht moeten staan voor wat ze in het verleden gestolen hebben van de gewone Russen.

Welnu, dat gebeurt nergens, namelijk dat een autoritaire macht vrijwillig de macht opgeeft. Een revolutie waarbij het huidige bewind omver wordt gegooid is eveneens mogelijk, maar zal evenmin op korte termijn voor stabiliteit zorgen in de Russische Federatie. Kortom, hoe dan ook is de Russische Federatie geen evenwichtige partner op basis van gelijkheid.

De aanleg van Nord Stream II heeft vele aspecten. Een ervan is inderdaad de Amerikaanse concurrentie, maar dat is zeker niet het enige aspect. De aanleg is in strijd met het in 2018 aangenomen energiebeleid van de EU dat zegt te streven naar energieonafhankelijkheid en -diversificatie van de EU. Zowel het een als het ander wordt door Nord Stream II niet dichterbij gebracht, maar zelfs verminderd. Dat is onbegrijpelijk.

En daar komt nog eens de afbouw van fossiele brandstoffen bij waar de EU nu beleid voor ontwikkelt. Dat valt niet te rijmen met een project van 10 miljard euro dat voor tientallen jaren investeert in de transitie van fossiele brandstof, te weten aardgas. In dit opzicht is Nord Stream II niet alleen in strijd met het energiebeleid van de EU, maar ook met het staande klimaatbeleid.

De EU handelt dus in strijd met eigen beleid. Eigenlijk moet dat anders geformuleerd worden. Duitsland handelt in strijd met het energiebeleid van de EU dat het met powerplay geblokkeerd heeft. Dat heeft tot onmin geleid bij vooral Oost- en Zuid-Europese landen die zich als tweederangs landen behandeld voelen. Daarin hebben ze gelijk. Dat roept weer reacties op van deze Oost- en Zuid-Europese landen die in de hoofdsteden van West-Europa dan hoegenaamd niet begrepen worden. Maar in deze miskenning ligt de oorzaak.

Zo ontstaat de situatie dat Duitsland de kat is die de muizen van de EU de hoeken van de kamer laat zien. De VS is de hond die het opneemt voor de muizen. De Duitse kat en zijn partners (Nederland, Frankrijk, Oostenrijk) schreeuwen moord en brand en zegt dat de hond zich hier niet mee moet bemoeien. Maar de kat vergeet dat het zelf op de muizen jaagt en de interventie van de VS door eigen onrechtmatig en agressief handelen over zichzelf afgeroepen heeft.

Ik ben het niet vaak eens met de buitenlandse politiek van de VS, maar in dit geval wel. Het is trouwens eerder beleid van het congres in zeldzame eensgezindheid dan van president Trump die een 2/3de veto van beide kamers niet kan overrulen. Naast het feit dat de sanctiewet over Nord Stream II en Turkstream van senator Ted Cruz is opgenomen in de Defensiebegroting voor 2020. (Wel wat laat nu de pijplijn naar verwachting binnen een half jaar voltooid en opgeleverd wordt).

Het is jammerlijk dat de sancties van Nord Stream II door de VS opgelegd worden omdat het de machteloosheid van de EU symboliseert. Maar Duitsland en haar economische partners hebben dit te danken aan hun eigen autisme. Ze hadden beter na moeten denken voorbij hun idee van een ‘fast buck’ en afstand moeten houden tot het Kremlin en hadden beter het energiebeleid van de EU naar de lezer en de geest gevolgd.

Foto: Schermafbeeling van deel artikel ‘Russisch-Duitse gaspijplijn provoceert Amerikanen en laat zien hoe de geopolitieke vork in de steel zit’ van Wout Willemsen op DDS, 22 december 2019.

Amerikaanse sancties tegen Nord Stream II in werking getreden: pijpenlegger Allseas trekt zich terug. Duitsland sputtert

Zoals verwacht heeft president Trump de Defensiebegroting voor 2020 ondertekend waarin het wetsvoorstel the Protecting Europe’s Energy Security Act of 2019 van de senatoren Cruz en Shaheen opgenomen was. Daarmee is dit voorstel ook in werking getreden. Met direct resultaat, want het Zwitsers-Nederlandse bedrijf Allseas heeft vandaag in een persbericht aangekondigd haar werk (pijpenleggen) aan Nord Stream II op te schorten. Dit zorgt voor verdere vertraging van het project met een budget van 10 miljard euro. De sancties gelden ook voor Turkstream. Volgens een bericht van Politico wijst een woordvoerder van de Russische regering de Amerikaanse sancties af omdat het ‘kredietwaardige landen verbiedt om de reële sector van hun economie te ontwikkelen’. Een woordvoerder van de Duitse regering zegt in een tweet dat het ‘dergelijke extraterritoriale sancties afwijst’ omdat ze ‘inmenging in onze interne aangelegenheden vertegenwoordigen’.

De EU, en dan vooral Duitsland lijkt deze Amerikaanse sancties die in strijd met de sfeer in Washington overweldigende steun van beide partijen genieten over zichzelf afgeroepen te hebben. Ze tonen vooral de machteloosheid van de EU aan en het ontbreken van een geloofwaardige en doelmatige buitenlandse politiek.

Foto: Tweet van Ulrike Demmer, plaatsvervangend woordvoeder van de Duitse regering, 21 december 2019.

Aanleg Nord Stream II stagneert: Duitsland heeft zich klem laten zetten tussen Russische expansiepolitiek en Amerikaanse sancties

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas heeft gelijk als hij in deze reportage van de Russische televisie zegt dat de Europese energiepolitiek in Europa beslist moet worden en niet in de VS. Het probleem met de aanleg van Nord Stream II is echter dat het niet in Europa, te weten het Europarlement, de Europese Commissie of de Europese Raad van regeringsleiders beslist is, maar in Duitsland, het Kremlin en in de bestuurskamers van energiebedrijven als het Brits-Nederlandse Shell, het Franse Engie, het Oostenrijkse OMV en het Duitse Uniper en Wintershall. Minister Maas heeft ongelijk omdat Europese energiepolitiek evenmin ‘in Europa’ wordt bepaald. Kritiek van Oost-Europese lidstaten is nooit serieus in overweging genomen. Omdat Duitsland Nord Stream II heeft doorgedrukt en dat slecht heeft weten te verbergen en zelfs lange tijd bleef ontkennen dat het een politiek project was gaf het de VS munitie in handen om het tegen te werken.

In het Amerikaanse congres is er unanieme overeenstemming bereikt tussen Democraten en Republikeinen in zowel Huis als Senaat om een wetsvoorstel van Senator Ted Cruz (Rep.) en Senator Jeanne Shaheen (Dem.), the Protecting Europe’s Energy Security Act of 2019 op te nemen in Sectie 7503 van de Defensiebegroting van 2020. Dat betekent dat sancties kunnen worden opgelegd aan bedrijven die meewerken aan de aanleg van Nord Stream II. Naar verwachting keurt in de komende, laatste week voor het reces na het Huis ook de Senaat de defensiebegroting goed, waarna president Trump er zijn handtekening onder zet zodat de wet nog voor eind 2019 van kracht wordt. Cruz legt de wet uit: ‘The Protecting Europe’s Energy Security Act would counter Russia’s expansionism by targeting the vessels involved in the pipeline’s construction. The United States must stand with our European allies, support energy diversity, and combat Russia’s economic blackmail. I am grateful for the serious consideration of this bipartisan measure, and its passage in committee. I urge my colleagues in the Senate to quickly pass our bill and ensure that construction of Nord Stream 2 is halted.’

De reportage van het Russische Vesti Nieuws kiest een andere invalshoek dan het Amerikaanse congres. Vesti heeft het niet over de energieonafhankelijkheid van de EU of Russische chantage, maar over de kansen van de Amerikaanse energie industrie in het verschepen van Liquid Natural Gas naar Europa. Maar ondanks de zogenaamde fact-checking myths die Nord Stream II op de eigen site geeft neemt door de aanleg ervan wel degelijk de energieonafhankelijkheid van EU-lidstaten van de Russische Federatie toe. Dat is in strijd met het beleid van de EU, zoals geformuleerd in het Third Energy Package uit 2018 dat streeft naar diversificatie en onafhankelijkheid. Nord Stream II is hiermee in strijd. Door zich hecht aan het Kremlin te verbinden en door de EU-lidstaten eenzijdig haar wil op te leggen heeft Duitsland zich kwetsbaar gemaakt voor kritiek.

Opmerkelijk is dat Vesti Nieuws Oekraïne niet noemt. Dat is vanuit Russische perspectief om twee redenen begrijpelijk. De Russen willen verzwijgen dat Nord Stream II mede bedoeld is om de gaspijplijnen in Oekraïne te omzeilen en zo Oekraïne inkomsten uit de doorgang van Russisch gas naar Europa te ontnemen. En financieel minder stabiel te maken. Een andere reden is dat Nord Stream II vertraging heeft opgelopen en de deadline van 1 januari 2020 niet heeft gehaald om in bedrijf te zijn. De verwachting is nu dat de pijplijn pas half 2020 wordt opgeleverd. Dat houdt in dat het Russische Gazprom met Oekraïne een nieuw contract moet afsluiten voor de doorgang omdat toevallig het 10-jarige contract verloopt. De Russen willen slechts een 1-jarig contract bieden, terwijl de Oekraïners een meerjarig contract willen. Daarover wordt nog onderhandeld.

In de buitenlandse politiek van de VS kan ik sinds het aantreden van president Trump en het uitkleden door hem van het State Department weinigs positiefs ontdekken. Trump is de spookrijder van de Westerse alliantie. Op één punt ben ik het hartgrondig eens met de buitenlandse politiek van de VS: de kritiek op Nord Stream II en de naïviteit en kortzichtigheid van de EU, en dan vooral Duitsland. Een politiek die overigens vooral wordt gevoed door het U.S. Congress en niet door Trump of het State Department. Hoe trouwens de aanleg van een megaproject dat Europa in de komende decennia van gas, dus fossiele brandstof voorziet zich verhoudt tot de voornemens van de Green Deal die nu in de Europese Commissie mede door Commissaris Frans Timmermans wordt vormgegeven is een bijkomend raadsel over de aanleg van Nord Stream II. Voor een debat hierover zie reacties bij een YouTube-video toen ik op een gematigde pro-Russische verdediger van Nord Stream II stuitte.

Foto: Schermafbeelding van deel wetsvoorstel ‘the Protecting Europe’s Energy Security Act of 2019’ van Senator Ted Cruz (Rep.) en Senator Jeanne Shaheen (Dem.).

Merkel vertegenwoordigt via Nord Stream II belangen van Kremlin

De meest interessante geopolitieke kwesties zijn die waarin allerlei belangen tegen elkaar inspelen. Zodat niet eens duidelijk is waar het nou precies om gaat. De aanleg van Nord Stream II is zo’n complex dossier. Het maakt de EU afhankelijk van Russisch gas en het verlengt de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Het is een project met een Russisch meerderheidsbelang en niet op voorhand is duidelijk gezien de hoge kosten van tegen de 10 miljard euro dat de opzet ervan economisch is. Het is in dubbel opzicht een politiek project. Het verhoogt de Europese afhankelijkheid van Russisch gas en het schuiven met fondsen en aanbestedingen maakt het voor de Russische zakenelite die direct is gerelateerd aan het Kremlin mogelijk om op een min of meer legale wijze geld om te ploegen richting eigen portemonnee. In de reacties bij deze video plaatste ik deze week in het Engels deze week enkele reacties die ik hier samenvat:

The construction of Nord Stream II is wrong in two respects. 1) It increases dependence on fossil fuels in the coming decades, while the climate problem requires the opposite; 2) It is contrary to the official EU policy on energy independence and diversity as laid down in the ‘Third Energy Package in the gas sector’ in 2018.

1) It is incorrect that Nord Stream II replaces the current pipeline with Ukraine, because the capacity of Nord Stream II is about 43% higher. Indeed, both systems will co-exist. That makes the construction of Nord Stream II even more illogical;

2) According to its own energy policy, the EU has decided to diversify in 2018 and not to depend on a specific provider (in this case the Russian Federation), but does the opposite in practice through cooperation with Gazprom and Nord Stream II. Despite its own policy, the import and dependence on Russian gas has already increased. If the EU takes itself seriously, it should work better and more coordinated with providers other than the Russian Federation.

3) Again, the dependence on Russian gas contradicts EU policies. This has to do with geopolitics and the Kremlin, which in the past has turned off the gas tap for political reasons. That makes the EU blackmailable for a Russian Federation that is economically weak and politically unstable. No single power block that itself takes seriously must make itself dependent on others.

The short-sightedness of German politics and business is particularly high. Let DW pay attention to this. The German policy on Nord Stream II is the result of an explosive combination of short-term economic thinking with a misguided sense of guilt over the Nazi past and contemporary arrogance.

Toen ik dat laatste schreef had ik nog geen kennis genomen van het artikel van Julian Röpcke in het Duitse ‘Boulevardblad’ Bild van 21 november 2019. Het heeft de veelzeggende titel ‘KLACHTEN TEGEN FEDERALE REGERING; Geheime dienst thriller rondom Putins pijplijn’. Op initiatief van het Russische bedrijf Gazprom zou de regering-Merkel in Washington DC hebben gelobbyd om sancties tegen Nord Stream II ’naar achteren te schuiven’. Het bedrijf Nord Stream II  zou een directe lijn met het kantoor van kanselier Merkel opgebouwd hebben. De achtergrond is dat als het project niet op 31 december 2019 is voltooid, het een vertraging van vijf jaar oploopt en waarschijnlijk nooit afgemaakt kan worden. Dat houdt in dat er 10 miljard euro in het water is gegooid. Daarom liggen Amerikaanse sancties extra gevoelig omdat ze voor die vertraging zorgen.

Uit het artikel blijkt dat de Duitse regering de talking points van het Kremlin overneemt en in Washington naar voren brengt. Dat is nog begrijpelijk en verdedigbaar als het om Duitse economische belangen ging, maar het gaat een grens over en wordt pijnlijk als Berlijn zich tot een spreekbuis maakt van de desinformatie en misleiding van het Kremlin. Want zoals gezegd, de aanleg van Nord Stream II is in strijd met staand energiebeleid van de EU. Het verdeelt de EU. Daar gaat de Duitse regering willen en wetens aan voorbij.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘VORWÜRFE GEGEN BUNDESREGIERUNG; Geheimdienst-Krimi um Putin-Pipeline’ van Julian Röpkce voor Bild, 21 november 2019.

Bijna-crisis Nord Stream II lijkt bezworen door Duitse druk

Aldus een passage uit een commentaar van Michael Thumann van 8 februari 2019 in Die Zeit. Het gaat over de Alleingang van Duitsland binnen de EU inzake de aanleg van gaspijplijn Nord Stream II. Naar verwachting wordt die in november 2019 voltooid. Thumann verwijt achtereenvolgende Duitse regeringen geïsoleerd te hebben geopereerd. De eenheid binnen de EU is erdoor beschadigd. Oud-kanselier Gerhard Schröder die op de loonlijst staat van het door het Kremlin gecontroleerde bedrijf Gazprom zou Duitsland het verkeerde pad hebben opgeleid. Nu zit Duitsland in een benarde situatie waarin het hoe dan ook aan invloed en prestige verliest. Het doorzetten van Nord Stream II beschadigt de Europese solidariteit en afblazen zou een politieke slag in het gezicht van de Russische Federatie zijn. Die kritiek op Duitsland loopt gelijk op met de nieuwe rol die van dit land wordt verwacht. Als het al eens de leiding neemt, dan krijgt het kritiek vanwege de slechte afstemming met de EU-partners. Daarnaast was Nord Stream II een politiek project waarvan de Duitse kanselier Angela Merkel tot in 2018 volhield dat het een louter economisch project was. Zij wist beter, maar wilde niet uit de pas lopen met het Duitse bedrijfsleven dat zwaar had ingezet op dit Russisch-Duitse project.

De Russische propagandamachine van RT, Sputnik en sites die als ‘onafhankelijk’ worden gepresenteerd draaide afgelopen dagen op volle toeren. Want Frankrijk bleek ineens bezwaren te delen van critici binnen de EU tegen Nord Stream II. Die bezwaren zijn velerzijds. Door Nord Stream zou Europa nog afhankelijker worden van Russisch gas dan nu al het geval is en dit is in strijd met EU-beleid inzake diversiteit en onafhankelijkheid van energie. Ook zou het 11 miljard euro kostende Nord Stream haaks staan op de transitie van fossiele brandstof (aardgas) naar duurzame energie. Door de Franse overstap leek de balans door te slaan naar de critici en een crisis in het hart van de U dreigde. Dat was van korte duur toen onder Duitse druk van zowel de Franse president, de Europese Commissie als roulerend EU-voorzitter Roemenië een voorstel voor een compromis uit de bus kwam. De Franse kritiek bleek vooral wisselgeld om andere punten binnen te halen. Het komt erop neer dat Duitsland als land waar de pijplijn aan land komt eindverantwoordelijk is, de aanleg geen gevaar loopt en de functies van de pijplijn gescheiden worden zodat het bezit van het netwerk en de toevoer van gas organisatorisch losgekoppeld werden. Hoe het Kremlin daar op reageert is vooralsnog onduidelijk.

Tegelijk gaat de Amerikaanse druk door. Want Nord Stream II is een door en door politiek project. De VS en de Russische Federatie en landen als Polen en Oekraïne hebben dat vanaf het begin beseft. Duitsland niet, of het deed net alsof het dat niet besefte. Er staan grote economische belangen op het spel, maar via de gaspijplijn koopt het Kremlin politieke invloed in Europa. Duitsland heeft met haar Alleingang veel goodwill in Europa en de VS verspeeld. Vraag is of dat een kwestie is van wereldvreemdheid, sterk lobbywerk van Gerhard Schröder, Gazprom en het Duitse bedrijfsleven of van een land dat niet goed beseft hoe economisch machtig het is en wat voor jaloezie van rivalen én verantwoordelijkheden tegenover EU-partners dat met zich meebrengt.

Zie hier voor een commentaar van 13 januari 2019 over Nord Stream II.

Foto: Schermafbeelding van deel commentaar ‘Gerhard Schröders Kuckucksei; Die EU-Staaten haben sich auf einen Kompromiss verständigt, der zu strengeren Auflagen für die umstrittene Gaspipeline Nord Stream 2 führen soll. Gut ist er nicht.’ van Michael Thumann in Die Zeit, 8 februari 2019.

Twijfels over Nord Stream II bewegen door Amerikaanse druk naar centrum van Europese politiek. Over onafhankelijkheid van energie

Soms schreeuwt een opinie om een weerwoord wegens de veelheid aan ‘alternatieve feiten’ en conclusies uit het ongerede. Niet altijd is het duidelijk hoe zo’n opinie ontstaat. Komt het door onbegrip, politiek streven of iets anders? Hieronder mijn antwoord op een artikel van Teunis Dokter voor DDS. Het gaat over de door het Russische Gazprom gecontroleerde gaspijplijn Nord Stream II die steeds meer weerstand oproept. Binnen en buiten Europa. Ook in de Amerikaanse regering. Voor verder lezen zie onder meer een interview in Der Spiegel met werkgeversvoorzitter Wolfgang Büchele en een artikel van DW over de toenemende kritiek. Mijn reactie:

De auteur gaat voorbij aan de belangrijkste feiten. Zelfs de Duitse regering geeft sinds april 2018 toe dat Nord Stream II geen economisch, maar een politiek project is.

Nog om een andere reden valt het moeilijk te beredeneren dat het voor de Russische Federatie een economisch project is. Het via de markt terugverdienen (amortisatie) van de constructiekosten van 11 miljard dollar door het aanbod van laaggeprijsd gas tart de winstgevendheid. Des te meer omdat bestaand EU-beleid een energietransitie oplegt en de afbouw van fossiele brandstoffen, waaronder aardgas.

De aanleg ervan is in strijd met bestaand energiebeleid van de EU inzake diversificatie en onafhankelijkheid, zoals omschreven in het ‘Third Energy Package’ uit 2018. Dat raakt aan de nationale veiligheid van de EU-lidstaten vanwege de mogelijkheid van chantage door de Russische Federatie. Het heeft dit middel nog in maart 2018 met weinig succes tegen Oekraïne ingezet.

De besluitvorming is geïnitieerd door bedrijven onder leiding van het aan het Kremlin gelieerde Gazprom, zonder een fundamentele politieke weging. Gaandeweg is in de beeldvorming een economisch project dat voor het Kremlin altijd al een politiek project was in het Westen veranderd in een politiek project. Maar nogmaals, zonder dat in de EU of de EU-lidstaten daarover een diepgaand principieel debat over is gevoerd. De voorstanders Gazprom en de Duitse industrie zoals verenigd in het ‘Ost-Ausschuss der Deutschen Wirtschaft’ hebben het Europa afgedwongen en opgedrongen.

De Amerikaanse regering staat niet geïsoleerd met haar bezwaren tegen de aanleg van Nord Stream II. Binnen Europa bestaat er in landen als Estland, Letland, Litouwen, Polen en Oekraïne weerstand tegen. Ook in West-Europese landen is er weerstand vanuit de milieubeweging en voorstanders van een zo autonoom mogelijke EU die zich niet afhankelijk maakt van andere landen. En in Zuid-Europa voelt een land als Italië zich nog steeds verongelijkt omdat South Stream onder druk van de EU werd afgeblazen.

Ambassadeur Richard Grenell is weliswaar ambassadeur, maar staat niet bekend als een fijnzinnig diplomaat. Dat heeft hij overigens gemeen met ambassadeur Pete Hoekstra die eveneens pleit tegen Nord Stream II. Het is zeker zo dat Amerikaanse ambassadeurs de Amerikaanse economie en energiemarkt willen promoten, maar het is te simpel om de Amerikaanse kritiek op Nord Stream II als één op één promotie voor Amerikaans LNG te zien. De gasmarkt is breder en diverser dan dat, en kent vele potentiële toeleveranciers als Algerije, Azerbeidzjan of Qatar die weer concurrenten zijn van Amerikaans LNG.

De auteur geeft de relatie van Oekraïne met de VS verkeerd weer. Die is van Amerikaanse kant terughoudend. Betekenisvol is president Trump die op het platform van de Republikeinse partij op de conventie 2016 het standpunt over Oekraïne liet afzwakken. Het heeft na de gebeurtenissen van 2014 tot 2018 geduurd voordat de VS op initiatief van de inmiddels overleden senator John McCain de Javelin antitankwapens aan Oekraïne leverde. Daarvoor werd sinds 2015 al wel zogenaamde niet-letale hulp gegeven (radar, auto’s). Met deze geschonken ‘hulppakketten’ aan Oekraïne ter waarde van zo’n 750 miljoen dollar verdient de Amerikaanse regering geen geld.

Wat is de tussenbalans over Nord Stream II? Het is een politiek project dat door binnenlandse motieven vanuit de Russische Federatie opgezet is. Het doorkruist de westerse sancties die in 2014 ingesteld werden na de annexatie van de Krim door de Russische Federatie en de militaire inmenging van dat land in Oost-Oekraïne. De EU heeft zich zwak getoond door er zelf niet politiek over te beslissen, maar zich dat besluit als het ware door externe partijen op te laten leggen. Ondanks het feit dat het in strijd is met de eigen uitgangspunten over diversificatie en onafhankelijkheid van energie. De aanleg van Nord Stream II doorkruist het beleid van de EU inzake energietransitie naar duurzame energie. Nord Stream II geeft de Amerikaanse regering de mogelijkheid om de kloof tussen voor- en tegenstanders ervan in de EU te verdiepen. Het opent de weg om via Polen een proxy war te voeren tegen de medestanders van de Russische Federatie binnen de EU (Hongarije, Slowakije). Nord Stream II is op vele fronten door en door gepolitiseerd.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel van Teun Dokter voor DDS, 13 januari 2019.

Amerikaanse ambassadeur in Duitsland Richard Grenell onder vuur voor politieke uitspraken die Trump willen behagen

Het gaat niet goed met de EU. Het staat van alle kanten onder druk. Er tekent zich een driestromenland af met 1) de liberale democratie als model zoals in de EU, 2) de illiberale democratie in Hongarije en Polen die zich aan de regels van EU en eigen grondwet onttrekt en 3) het ondemocratisch liberalisme van verschijnselen waar bevolking en politiek nauwelijks grip op hebben: vrijhandelsverdragen, gerechtshoven, multinationals en supranationale organen zoals de EU. Het samenwerkingsverband van liberale democratieën kan gekenmerkt worden als ondemocratisch. Een boekbespreking van het werk van Yascha Mounk in NRC vult de details in.

In de VS is het president Trump die niet alleen met zijn opvatting van de illiberale democratie de Amerikaanse rechtsstaat schendt, maar ook Europa onder druk zet. Een EU die haar eigen militaire verdediging niet op orde heeft en daarom door de VS makkelijk gechanteerd kan worden. Wat niet helpt is dat de EU-lidstaten met Duitsland voorop weinig haast maken met het verhogen van hun defensiebudgetten. Zelfs een kosmetische poging om de VS tevreden te stellen ontbreekt. Dit getuigt van lichtzinnigheid en totaal gebrek aan urgentie.

Daar bovenop is er nu sinds een maand een stoorzender bijgekomen, namelijk de nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Duitsland Richard Grenell. Bij links in de VS had hij vanwege de identiteitspolitiek eerst enig krediet omdat hij homoseksueel is. In een interview voor het alt-right nieuwsmedium Breitbart/London toonde Grenell grote opwinding over de golf van conservatisme in Europa, zeggend dat hij leiders van de beweging wil ‘bekrachtigen’. Dit is om twee redenen ongekend. Ten eerste heeft een ambassadeur zich niet te mengen in de interne politiek van een land of de supranationale EU en ten tweede heeft hij het over conservatieven terwijl Trump noch Grenell conservatieven, maar populistische nationalisten zijn. Grenell is een anti-politicus die het tegen de liberale democratie en het ondemocratische liberalisme zegt op te nemen, maar intussen de greep van de politiek op de samenleving niet wil repareren, maar verder wil verzwakken. Dat heeft niets met conservatisme te maken dat niet tornt aan de rechtsstaat en de liberale democratie in de kern steunt. Grenell is de elitaire anti-elitist die het leed van de EU versterkt en de EU hopelijk tot een reactie noopt. Mijn reactie:

Foto: Schermafbeelding van tweet als antwoord op Richard Grenell, 4 juni 2018