Promotiefilmpje van DWARS is nostalgisch en vrijblijvend. Werkt het tegen GroenLinks?

Het stadium van de jongere ben ik ontgroeid, dus ik behoor niet tot de doelgroep. Ik probeer me voor te stellen of ik me door dit promotiefilmpje van DWARS -de onafhankelijke politieke jongerenorganisatie van GroenLinks- aangesproken had gevoeld. Ik denk het niet. Het gaat op twee manieren fout.

Er wordt een beeld geschetst van een maakbare samenleving. De wereldvreemdheid oogt verbijsterend: ‘als we het ergens niet mee eens zijn, dan passen we het aan’. En: ’als het aan ons ligt, lossen we grote problemen meteen op’. Gaat dat zomaar? Door een knip met de vinger verschrompelen problemen als sneeuw voor de zon omdat DWARS het wil. Beseft DWARS niet dat de wereld anders in elkaar zit en DWARS het niet voor het zeggen heeft? Dit soort beweringen zijn vrijblijvend en inhoudsloos. Ze werken averechts door de naïviteit en het gebrek aan realisme dat het blootlegt. Politiek is het trouwens niet onderscheidend, want alle politieke partijen willen de wereld aan hun eigen wereldbeeld aanpassen en grote (!) problemen oplossen.

DWARS zegt voor ‘een betere wereld’ te zorgen. Dat klinkt gedateerd als het wereldverbeteren van de late jaren ’60. Het is ontroerend dat DWARS meent dit oude idioom succesvol van stal te kunnen halen. Wellicht ingefluisterd door babyboomers met een stevige portie onverwerkte nostalgie in hun lijf. DWARS mikt zo hoog dat het nergens uitkomt. Niet voor niets luidt het gezegde ‘de vijand van goed is beter’. DWARS lijdt aan een verkeerd zelfbeeld. Toegegeven, het moet beloven om te motiveren. Maar waarom niet gewoon uitgaan van de politieke realiteit en eraan meehelpen dat GroenLinks een politieke factor van betekenis wordt? Dat kan beter door het volgen van een realistisch en goed uitgewerkt programma dan door het najagen van luchtkastelen en de vlucht in abstracties. Om te werken moet politieke marketing wel uitgaan van een geloofwaardig product.

Dit promotiefilmpje moet niet te serieus genomen worden. Het is een poging om door een beroep op een standaardbeeld te doen wervend te zijn voor een zo breed mogelijk groep jongeren. Daarom wordt het vaag. Maar wie dat wel zou doen ziet er eerder een argument in om tegen dan voor GroenLinks te stemmen.

Einde aan religie

In de jaren ’90 (vdve) praatte ik veel met vrienden over het einde van de religie. In navolging van Francis Fukuyama en zijn essay The end of history and the last man. Zoals Paul Scheffer in zijn bespreking zegt: Het wezen van de liberale democratie is dat de wil tot onderwerpen uit het domein van de politiek wordt verbannen. Dat projecteerden we op religie. In onze ogen een achterlijk iets. Folklore voor dummies. De tijd was gekomen dat religie zich terug zou trekken uit het publieke domein.

Wat zaten we ernaast. De opkomst van de islam kreeg publicitaire vaart door projecties van uiteenlopende partijen. Angsten, verlangens en beroepsperspectieven werden erop losgelaten. De islam werd eerder een luchtkasteel dan een realiteit. Dat ging hand in hand met een ethisch reveil van normen en waarden. Christelijke ethiek stond weer centraal. Onder Balkenende en Rouvoet stierf het trouwens een zachte dood in betutteling en afremmen. Het werd nooit positief.

Af en toe denk ik met weemoed aan ons optimisme van een goede 15 jaar terug. Is dat ons 1968? Was het nostalgie die me op 9 juni 2010 op de VVD deed stemmen? De minst moralistische partij die het meest zei te gaan voor vrijzinnigheid? Voor het eerst van mijn leven rechts stemmen, ik schrok er zelf van, maar als tegenwicht voor de politiek correcten en de christelijke kwezels zag ik geen andere weg.

Het antwoord op de desoriëntatie in het Westen en het moraal verval kent corrigerende antwoorden. Da’s een wetmatigheid. Volgens Scheffer werkt Fukuyama dat in zijn latere boeken uit. Het kiert tussen het vooruitgangsdenken van de liberale democratie en moreel reveil. Maar het idee van religie dat het enkel en alleen dit gat kan vullen is lachwekkend en loopt over van pretentie.

Natuurlijk heb ik niet echt iets tegen religie. Mij best dat het haar plek in de Nederlandse pluriformiteit inneemt. Maar soms is door alle tegenstroom een extreme koerswijziging nodig om in het midden uit te komen. Religie claimt niet alleen degenen die het inspireert, maar ook andersdenkenden. Da’s ongepast. Het niet kennen van haar grenzen is de zwakte van religie.

Foto: Kerkinterieur, Alabama of Tennessee, 1936 door Walker Evans