Logisch is dat de EU kiest voor federalisme. Maar het zit er nu niet in

Het is hier vaker gezegd. Secularisten dachten zo’n 25 jaar geleden dat de politieke macht van religie voorgoed was teruggedrongen tot achter de achterdeur. Dat zeiden ze niet genoegzaam, maar vanuit hun idee van emancipatie dat ze uit de loop der gebeurtenissen afleidden. Francis Fukuyama meende in zijn boek The End of history and the Last Man (1992) dat na het einde van de Koude Oorlog en de val van het ijzeren gordijn de strijd tussen ideologieën voorbij was en de Westerse liberale democratie het pleit gewonnen had.

Maar er kwam geen eind aan de geschiedenis of de machtsvorming van religie. In West-Europa verbijten vele leden van de zwijgende meerderheid  zich over machten die als opdringend en exotisch worden gezien. En hier niet thuis zouden horen. Zoals de islam of het autocratische bewind van Putin of Erdogan dat afstand neemt van Europa maar tegelijkertijd niets anders doet dan zich volop met Europa bemoeien. En dan zijn er de rechts-populisten die terug naar de natiestaat willen en de nationale regeringen die niet voluit durven kiezen voor een Verenigd Europa. Het is vaak geconstateerd, Europa is verdeeld en verkeert in crisis.

De klok terugdraaien kan alleen ten koste van grote offers. De Britse Brexit toont aan dat wat verknoopt is niet zomaar ontstrengeld kan worden. Dat is een proces van jaren dat Europa nog verder afleidt van de aanpak van de hoofdzaak. Terwijl in de tussentijd Nederland steeds weer opgezadeld wordt met incidenten. Nu is er weer het gekissebis tussen de ene groep Turkse islamistische conservatief-nationalisten (Erdogan) met de andere groep Turkse islamitische conservatief-nationalisten (Gülen). Dat hindert en ontstemt Nederland nog verder. Deze met elkaar vechtende groepen het land uitknikkeren kan praktisch en rechtsstatelijk niet.

Het is verleidelijk om te denken aan een nationaal kabinet dat vanuit het algemeen belang overeenstemming vindt om Nederland op orde te brengen. En zo het landsbelang optimaal behartigt. Maar dat is onwerkbaar omdat Nederland allang niet meer het laatste woord over Nederland heeft en politieke partijen niet autonoom opereren en gestuurd worden door de marktwerking, de economie of supranationale organisatios. In Brussel, New York of Londen wordt beslist over de bandbreedte waarbinnen landen kunnen opereren. De logische stap is om de landen van de EU op een lijn te brengen, verantwoordelijkheid terug te laten pakken en zo een sterk bastion te maken tegenover andere machtsblokken. De EU onderschat zichzelf. Als het wil is het  economisch en militair machtiger dan respectievelijk de VS en de Russische Federatie. Maar De EU laat zich verdelen tussen centrum (Brussel) en de nationale staten die in een voortdurende competentiestrijd gewikkeld zijn.

Zo modderen we in de EU voort. Onderscheid tussen eigenheid en verandering die volgt uit de loop van de geschiedenis wordt niet meer gemaakt. Europa kwijnt weg in nostalgie naar een tijdperk toen het almachtig was en weet geen stip op de horizon van de toekomst te zetten. Geschiedenis is niet voorbij, maar ontwikkelt zich verder. Vanuit de Zuid- en Oostgrens van de EU dringen exoten zich op, zo vat een meerderheid aan Europeanen dat op. Ook nog eens aangejaagd door een foute interpretatie van het Vluchtelingenverdrag door nationale regeringen en vluchtelingenorganisaties. Binnen de EU doen velen vuile zaak met de vijand. Of dat nu de Russische militaire ketelmuziek, het opdringend Amerikaanse cultureel imperialisme of de Chinese stille kracht is. Federalisme is de vloek die de EU kan redden. Maar niemand durft dat nog volmondig te opperen.

Foto: Oost-Europese landverhuizers naar de VS, begin 20ste eeuw.

Nooit Meer Oorlog in Europa. Wegkijken voor vrouwenleed in Oekraïne

Geschiedenis herhaalt zich op dit moment in Europa en is niet ten einde, zoals Francis Fukuyma in 1992 nog meende in zijn boek ‘The End of History and the Last Man’. De eenzijdige benadering  van het ik-tijdperk is voorbij. Susanne Piët ziet in haar boek Egolutie zelfs een trendbreuk: ‘de verheerlijking van ego, bezit en geld en het nietsontziend faken en profiteren hebben hun tijd gehad. Gewetensvol leven is de nieuwe trend.’ Dat speelt dan op het niveau van de cultuurpsychologie, menselijk gedrag dat gestuurd wordt door culturele patronen. Maar hoe zit het met menselijk gedrag dat gestuurd wordt door de politieke psychologie? Kort door de bocht gezegd, de positionering van het individu binnen een groep in relatie tot de werking van de macht.

Europese geschiedenis van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog of de Joegoslavische burgeroorlog herhaalt zich op dit moment in Oekraïne. Op de Krim en in een deel van de Donbas in Oost-Oekraïne. Rusland straft Oekraïne met een militaire invasie, gedeeltelijke vernietiging en ontwrichting omdat het voor Europa gekozen heeft. Maar de meeste Europeanen kijken weg en verblijven in hun biotoop vol buurtfeesten, zelfmaaksites en ruilapps. Ze kijken bij nationale herdenkingen vertederd terug naar het leed van de eigen oorlogen die ze zijn gaan koesteren. Het waren immers hun eigen ouders of grootouders die het toen zo hard hadden en waarover de verhalen worden verteld. En herhaald. Ze roepen lichtzinnig omdat ze de consequentie van hun woorden niet inzien: ‘Nooit Meer Oorlog’. In hun biotoop betekent dat: ‘Nooit meer oorlog in mijn eigen achtertuin’.

Het project op het raakvlak van journalistiek en mensenrechten WMC’s Women Under Siege besteedt aandacht aan de Russisch-Oekraïense oorlog. Het vraagt zich af in ‘All-enveloping silence persists around rape in Ukraine conflict’ waar het zwijgen vandaan komt over het seksueel geweld jegens de Oekraïense vrouwen. Immers een oorlogsmisdaad. Waarbij het voor hun welzijn minder urgent is om nu te focussen op de daders, dan het leed van de betrokken vrouwen te erkennen. Maar de slachtoffers zelf treden niet naar voren, en de economische, politieke en militaire problemen van de oorlog domineren het nieuws dat dit lastig benoembare menselijke leed wegdrukt. Via een omweg steunt dat de Europeanen in hun wegkijken voor een oorlog die geen oorlog genoemd mag worden omdat het Nooit Meer Oorlog mag zijn in Europa. Een kwestie van biotoop.

Foto: Schermafbeelding van educatief project ‘Nooit Meer Oorlog’ over de Eerste Wereldoorlog. Vlaanderen, 2014.

Obama die als geen ander weet te doden

We leven in spannende tijden. De geschiedenis is nog lang niet af zoals 20 jaar geleden gedacht werd. Maar wordt gemaakt, elke dag weer. Natuurlijk is geschiedenis nooit af. Er werd toen ook nooit bedoeld dat dat zo was. Alleen, door de zegetocht van het kapitalisme zou er geen strijd meer zijn tussen concurrerende systemen. Het communisme was verslagen. Hoe genuanceerder denken we er vandaag aan de dag over.

Nu valt de ene na de andere liberale democratie van zijn sokkel.  De VS en het Verenigd Koninkrijk perken met hun massale spionage die niemand onberoerd raakt vrijheden in. Journalistiek is afhankelijk gemaakt en vindt alleen nog voldoende vrijheid op internet. Alles bepalende overheden maken Orwelliaanse voorspellingen waar. Wat ooit een toekomstvisioen was is al deels werkelijk geworden. Een spookbeeld met aan de weg timmerende leiders die A B noemen terwijl ze C uitvoeren zet alle zekerkeden van de ouderwetse rechtsstaat op losse schroeven.

Economische belangen zijn de reden om oorlog te beginnen omdat oorlog zich onttrekt aan de normale verantwoording van gemeenschapsgeld. Wie rijk wil worden investeert en zorgt er  vervolgens voor dat een land ten oorlog trekt. Kassa. De rest van wat ooit van allen was romen de banken af die ook het toezicht op zichzelf hebben opgekocht.

President Obama is het zinnebeeld van de leugenaar die het een zegt en het ander doet. Mooie woorden verdringen daadkracht en oprechtheid. Maar het wordt vervelend om telkens te moeten herhalen dat de man niet deugt.  Dat weten we nu wel. We moeten verder met ons ongenoegen. Hoe doen we dat? Hoe maken we een nieuwe start met de geschiedenis?

Geheime CIA-operatie met Chileens drugsgeld tegen Correa en Assange

Update 18 februari: Raffael Correa is herkozen als president van Ecuador. Contra-acties van de VS hebben niet geholpen. Als daar al sprake van was. Indirect verstevigt de herverkiezing de positie van Julian Assange. Na zijn herverkiezing deed president Correa een beroep op Europa om de zaak Assange diplomatiek te regelen. Assange zit verschanst in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen. Nederland, minister Frans Timmermans? 

Binnen de Reagan-regering ontstond in 1986 de Iran-Contra affaire. Inkomsten uit geheime wapenleveranties aan Iran dienden om de tegenstanders van de Nicaraguaanse Sandinisten, de Contra’s te financieren. Alles buiten de bestaande fondsen om. Later betuigde president Reagan spijt. Niemand verdween in de gevangenis.

Nu herhaalt de geschiedenis zich. De VS halen de blauwdruk van een operatie van 25 jaar geleden uit de lade. Iran wordt Chili, en Nicaragua wordt Ecuador. Maar met de opkomst van de nieuwe media is het de vraag of zo’n geheime operatie zich niet snel tegen de initiatiefnemers zal keren. Da’s in 25 jaar veranderd.

Voormalige Britse ambassadeur Craig Murray onthult de details op zijn blog. Op 22 oktober beweerde hij dat de CIA de Ecuadoriaanse president Raffael Correa wil lozen. Op 9 november kwam-ie met aanvullend bewijs. Craig Murray steunt Julian Assange als oud-diplomaat die zich nu als mensenrechtenactivist beschouwt. Murray wordt door de gevestigde Britse media als buitensporig beschouwd, terwijl Murray op zijn beurt de gevestigde journalistiek buitensporig acht in haar volgzaamheid en gebrek aan kritisch vermogen.

Onder leiding van minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton zouden de VS een illegaal project opgestart hebben om de regering-Correa te destabiliseren. Zodat hij niet herkozen wordt. In februari en april 2013 zijn er verkiezingen in Ecuador. Drugssmokkel via Chili ‘legaliseert’ de fondsen ter financiering van deze geheime operaties. Amerikaans ambassadeur in Ecuador Adam Namm ontkende Murrays beschuldiging van 22 oktober.

President Rafael Correa steunt Julian Assange in zijn strijd tegen de VS. Het plan van de VS is dat als er in Ecuador een rechtse president aan de macht komt het asielverzoek van Assange ingetrokken wordt. Deze moet vervolgens de Ecuadoriaanse ambassade in Londen verlaten. Via Zweden wordt-ie dan naar de VS getransporteerd waar hem eenzame opsluiting wacht. En de onmogelijkheid om zich nog ooit met WikiLeaks bezig te houden. Mensenrechtenactivisten verwijten de regering-Obama een heksenjacht tegen Assange en de vermeende klokkenluider Bradley Manning te voeren met voorbijgaan aan de universele mensenrechten.

Wat president Obama bezielt om publicitair zoveel risisco’s te lopen om de regering-Correa via een geheime operatie omver te laten werpen is een raadsel. De Chili-Correa affaire heeft het in zich om heel groot te worden en via negatieve publiciteit de regering-Obama voor lange tijd in de kern te beschadigen. Mogelijk is er een direct verband met het gedwongen aftreden van CIA-chef David Petraeus. Zeker is dat de aanleiding voor zijn aftreden, namelijk een buitenechtelijke affaire met Paula Broadwell niet het hele verhaal kan zijn.

De neo-conservatieve denker Francis Fukayama stelde in 1992 dat er een eind aan de geschiedenis was gekomen. In de laatste ontwikkelingen van de Chili-Correa affaire heeft-ie een nieuwe aanleiding voor de revisie van zijn gedachtengoed. Geschiedenis wordt gefabriceerd. Tevens kan-ie dan een update van het Bushiaanse neo-conservatisme geven dat door president Obama schimmig en wanhopig wordt omarmd.

Einde aan religie

In de jaren ’90 (vdve) praatte ik veel met vrienden over het einde van de religie. In navolging van Francis Fukuyama en zijn essay The end of history and the last man. Zoals Paul Scheffer in zijn bespreking zegt: Het wezen van de liberale democratie is dat de wil tot onderwerpen uit het domein van de politiek wordt verbannen. Dat projecteerden we op religie. In onze ogen een achterlijk iets. Folklore voor dummies. De tijd was gekomen dat religie zich terug zou trekken uit het publieke domein.

Wat zaten we ernaast. De opkomst van de islam kreeg publicitaire vaart door projecties van uiteenlopende partijen. Angsten, verlangens en beroepsperspectieven werden erop losgelaten. De islam werd eerder een luchtkasteel dan een realiteit. Dat ging hand in hand met een ethisch reveil van normen en waarden. Christelijke ethiek stond weer centraal. Onder Balkenende en Rouvoet stierf het trouwens een zachte dood in betutteling en afremmen. Het werd nooit positief.

Af en toe denk ik met weemoed aan ons optimisme van een goede 15 jaar terug. Is dat ons 1968? Was het nostalgie die me op 9 juni 2010 op de VVD deed stemmen? De minst moralistische partij die het meest zei te gaan voor vrijzinnigheid? Voor het eerst van mijn leven rechts stemmen, ik schrok er zelf van, maar als tegenwicht voor de politiek correcten en de christelijke kwezels zag ik geen andere weg.

Het antwoord op de desoriëntatie in het Westen en het moraal verval kent corrigerende antwoorden. Da’s een wetmatigheid. Volgens Scheffer werkt Fukuyama dat in zijn latere boeken uit. Het kiert tussen het vooruitgangsdenken van de liberale democratie en moreel reveil. Maar het idee van religie dat het enkel en alleen dit gat kan vullen is lachwekkend en loopt over van pretentie.

Natuurlijk heb ik niet echt iets tegen religie. Mij best dat het haar plek in de Nederlandse pluriformiteit inneemt. Maar soms is door alle tegenstroom een extreme koerswijziging nodig om in het midden uit te komen. Religie claimt niet alleen degenen die het inspireert, maar ook andersdenkenden. Da’s ongepast. Het niet kennen van haar grenzen is de zwakte van religie.

Foto: Kerkinterieur, Alabama of Tennessee, 1936 door Walker Evans