Hemeltergende schijnheiligheid van PVV en alle Nederlandse politieke partijen over kunst en cultuur. Domheid of valsheid?

PVV’er Martin Bosma heeft gelijk dat cultuur onder vuur ligt. Maar wat bedoelt hij ermee en hoe komt dat? En wat is de rol van de PVV? Bosma verwijst naar een reportage van EenVandaag (AVROTROS) over Engelstalig onderwijs aan universiteiten die op 10 juli werd uitgezonden. De ondertitel ervan is ‘vloek of een zegen?’ Er is van alles over te zeggen, waarschijnlijk is Engelstalig onderwijs aan universiteiten tegelijk vloek en zegen. Wat er nu aan schort is dat docenten niet zijn opgeleid om Engelstalig onderwijs te geven. Dat moet eerst op peil gebracht worden. En overigens, waar is het Duitstalig en Franstalig onderwijs gebleven in het curriculum?

Hoe dan ook, Bosma en de PVV hebben weinig recht van spreken. Zij hebben de mond vol over Nederlandse identiteit of Nederlandse cultuur, maar weigeren daar de politieke consequenties aan te verbinden. Je zorgen maken over de rol van het Nederlands in Zuid-Afrika wordt zo een afleiding voor wat de PVV in Nederland laat liggen. De PVV staat als aanstichter aan de basis van de recente afbraak van de Nederlandse cultuur. De PVV was in 2011 samen met de VVD de sluipmoordenaar van de gesubsidieerde culturele infrastructuur. Samen met alle politieke partijen die de bezuinigingen op het cultuurbudget billijkten. Nederlandse partijen zouden zich rot moeten schamen voor hun politiek van afbraak, maar daartoe is zelfkennis en zelfinzicht nodig.

Wie zich bezorgd maakt over Nederlandse identiteit of cultuur, maakt zich bezorgd over het overheidsbudget voor Nederlands kunst, monumentenzorg, erfgoed, landschaps- en natuurbeheer, onderwijs, wetenschap en omroep. In geciviliseerde landen als Frankrijk en Duitsland hebben tijdens de economische crisis van 2008 en de daaropvolgende stagnatie de regeringen de cultuurbudgetten in stand gehouden. Kunst is een belangrijke cultuuruiting en Fransen en Duitsers zijn trots op hun nationale kunst. Dat ze als symbool van hun nationale identiteit zien. In Nederland is die vanzelfsprekende trots onder invloed van de PVV afgebroken. De PVV heeft de mond vol van Nederlandse cultuur, maar wil zich er niet echt voor inzetten. Vertegenwoordigers van de PVV hebben zelfs voortdurend hun laatdunkendheid voor Nederlandse kunst laten blijken. Dat heeft het politieke debat over kunst en cultuur sinds 2011 negatief beïnvloed. Nog in het PVV-verkiezingsprogramma uit 2016 staat: ‘Geen geld meer naar ontwikkelingshulp, windmolens, kunst, innovatie, omroep enz.’

Thierry Baudet (FvD) retweet niet toevallig bovenstaande tweet van Martin Bosma. Hij spreekt herhaaldelijk uit niets met moderne of hedendaagse kunst te hebben. Of moderne architectuur. Dat soort conservatisme is een verdedigbaar politiek standpunt. Het past bij een stellingname die kunst en cultuur normeert, inperkt, temt en ondergeschikt wil maken aan de eigen politieke doelstelling. Als daarnaast ook middenpartijen als het CDA en D66 tegen uitbreiding van het cultuurbudget stemmen, dan weten we hoe diep van binnen de politieke elite van Nederland over cultuur denkt. Het mag niet te veel kosten, het moet dienstbaar zijn en essentieel wordt het niet gevonden. De verbinding ’Nederlandse identiteit’, ’Nederlandse cultuur’ en ‘sociale cohesie’ met ’Nederlandse kunst’ wordt niet gelegd. Nederlandse politieke partijen zien kunst en cultuur niet als natuurlijke bontgenoten, maar als tegenstander. Zelfs, of juist als ze zeggen het te willen beschermen. De Nederlandse politieke partijen zijn als de maffia die zegt winkeliers te willen ‘beschermen’. Daar komt niets goeds van.

Foto: Tweet van Martin Bosma en reactie, 11 juli 2017.

List van Roemer voor een ‘progressief pact’ kan faliekant anders uitpakken

Dat is schrikken, de SP wil niet in een kabinet met de VVD. Aldus partijleider Emile Roemer volgens een bericht in het AD. Vandaag houdt de SP een partijcongres in Tilburg waarop Roemer ‘oproept tot het sluiten van een progressief pact voor sociale verandering.’ Maar welke partijen daar volgens de SP toe moeten worden gerekend is onduidelijk. Zelfs als het niet-linkse D66 en de CU mee worden gerekend resteert met 36 zetels in de Eerste Kamer nog geen meerderheid voor ‘een progressief pact’ met SP, PvdD, PvdA, GL, D66 en CU. Om tot kabinetsvorming en een meerderheid in de Staten-Generaal te komen is deze strategie van de SP daarom een doodgeboren kindje. De marketing van de SP lijkt dan ook een ander doel te dienen: verkiezingswinst.

Maar de strategie van de SP kan ook totaal anders uitpakken en tot de uitsluiting van deze partij leiden. Dan jaagt het namelijk samen met de PVV en de populistische splinters op rechts de middenpartijen  VVD, PvdA, D66, CDA en GroenLinks naar elkaar. De verkiezingsstrijd gaat er dan om wie van deze vijf partijen afvalt. Het is voorstelbaar dat de partij afvalt met de minste zetels in de Tweede Kamer, de minste overeenstemming met de andere vier partijen en de meest vragende politieke leiders. Omdat in de Eerste Kamer PvdA (8 zetels) en GroenLinks (4 zetels) als enigen gemist kunnen worden voor een meerderheid resteert dan waarschijnlijk een vierpartijenkabinet VVD, CDA, D66, PvdA of VVD, CDA, D66, GroenLinks. In de peilingwijzer van december 2016 komt zo’n vierpartijenkabinet in de Tweede Kamer nog zo’n 10 zetels tekort voor een meerderheid.

Maar in de campagne kunnen vier van de vijf middenpartijen nog groeien. VVD kan met de sterke campaigner premier Mark Rutte stemmen wegsnoepen bij de PVV en uitkomen op 30 zetels en opnieuw de premier leveren. De PvdA met Lodewijk Asscher kan de aanval inzetten op de SP en zo het verwachte verlies beperken en uitkomen op 15-18 zetels. GroenLinks kan nieuwe en jonge kiezers motiveren te gaan stemmen en met 12-14 zetels haar beste resultaat ooit behalen. D66 en CDA kunnen hun uitslagen in de peilingen van rond de 15 zetels consolideren of nog licht verbeteren. Zo tekenen zich twee maanden voor de verkiezingen van 15 maart 2017 reeds de contouren van een nieuw kabinet aan. De partijen die niets forceren komen bij elkaar uit.

Foto: Partijcongres SP, 2010.

Hoe populisten te bestrijden? Door te wijzen op hun eigenbelang en hun claim dat zij alleen namens het volk spreken

Cenk Uygur en Ana Kasparian van The Young Turks wijzen op de Republikeinen die nu ze de macht ruiken het Consumer Financial Protection Bureau willen afschaffen. Senator Richard Shelby (R-Ala) neemt daartoe het initiatief. Het is zo ongeveer de enige verworvenheid van de regering Obama die ‘de gewone mensen’ beschermt tegen grote banken en bedrijven. Het was een initiatief van Elizabeth Warren (D-Ma) toen ze in 2010 nog geen progressieve senator was als onderdeel van de hervorming van Wall Street.

Republikeinen willen een hervorming die de consument beschermt terugdraaien. Dat geeft aan dat ze zich niets bekommeren om de gewone man, om Joe Sixpack. Rechts-populisten als Donald Trump zeggen dat ze namens het volk spreken, maar in werkelijkheid laten ze uit eigenbelang dat volk in de steek. Hillary Clinton met haar Clinton Foundation was corrupt, maar Trump is niet minder corrupt. Populistische leiders stellen het graag zo voor dat ze een directe band met het volk hebben. Tegen de macht van het establishment in. Maar dat is niet meer dan politieke marketing. Populistische partijen hebben helemaal geen hechtere band met het volk zoals ze zelf suggereren. Ze zijn er alleen beter in om die rol voor zichzelf op te eisen.

Hier kondigt zich een begin van een antwoord op de retoriek van de populisten aan. Dat bestaat eruit om hun eigenbelang en achtergrond te belichten. Donald Trump is als marketing-goeroe en media-persoonlijkheid die zegt miljarden te bezitten onderdeel van het establishment. Hij is er tot in zijn haarvaten commercieel mee verweven. Hetzelfde gold voor de initiatiefnemers van het Brexit die zich in het Leave-kamp bevonden en voor het grootse deel Eton-boys waren. Vice News noemde dat in een recensie van de documentaire ‘Brexit: The Movie’ van Martin Durkin ‘de upperclasses in opstand’. Zie hier voor een commentaar. Gevestigde media besteden te weinig aandacht aan het feit wie als sponsors bij populistische partijen aan de touwtjes trekken.

Hoogleraar politicologie Jan-Werner Müller verbaast zich er in een interview in NRC over dat de populisten in politiek, maatschappij en media zo weinig weerwerk krijgen: ‘Ik ben sowieso verbaasd dat de Europese intellectuelen de strijd met de populisten niet harder aangaan. Onze democratieën staan op het spel.’ Ja, onze democratieën staan op het spel. Maar een doelmatige strategie om de populisten aan te spreken blijft uit.

Twee uitgangspunten kondigen zich aan: 1) Wijzen op het eigenbelang van populistische leiders en hun sponsors die onderdeel van het establishment zijn en zich niet laten leiden door hun bekommernis om het volk en het belang van het volk; 2) Wijzen op de tekortkomingen en tegenstrijdigheden in de claims in de politieke marketing van de populisten dat zij alleen per definitie namens ‘het volk’ kunnen spreken.

We betalen de prijs voor belastingontwijking door vermogenden en multinationals. Dat tekent de ondergeschiktheid van partijpolitiek

We kennen ‘cloud computing’, ofwel ‘the cloud’ waarin onze data worden opgeslagen. Maar er is ook een andere cloud. Die van buitengaats (offshore) geld dat nooit ergens landt. En waarover geen belasting wordt betaald. Verbazingwekkend en tamelijk ontluisterend voor de geloofwaardigheid van de partijpolitiek is dat dit type belastingontwijking legaal is. Degenen die er schade van ondervinden, maar er geen invloed op kunnen uitoefenen vinden het een immorele praktijk. Vermogenden en internationale bedrijven maken er misbruik van, betalen geen of nauwelijks inkomens- of vermogensbelasting in de landen waar ze gevestigd zijn, maar profiteren wel van alle voorzieningen die door de burgers van die landen worden betaald. Dat is immoreel.

De documentaire ‘The Price We Pay’ (2014) van Harold Crooks zet op een rijtje hoe belastingparadijzen van invloed zijn op het draagvlak van de democratie. Want als de arbeiders- en middenklasse gaan beseffen dat rijken en multinationale bedrijven zich onttrekken aan het betalen van belasting dan roept dat een reactie op. Of deze burgers bewegen zich in de richting van valse profeten (fascisme, populisme) die een oplossing beloven of ze verliezen het vertrouwen in de werking van de democratische rechtsstaat en keren zich ervan af. Omdat de nationale politiek afhankelijk is geworden van grensoverschrijdende financiële instellingen en erdoor gegijzeld wordt heeft de politiek geen ruimte meer om er iets aan te veranderen. Een oplossing moet komen door samenwerking van landen, maar dat wordt gefrustreerd door bedrijven die dat blokkeren.

Wat de documentaire schetst is de reden waarom ik het geloof in partijpolitiek ben verloren. Partijpolitiek is de gewichtloosheid van de middelmaat. Partijen houden zich bezig met trivialiteiten en de eigen marketing (Asscher! Wilders! DENK!) in het besef dat ze niet in staat zijn iets te veranderen aan de grote lijn. Of liever gezegd, politieke partijen weten dat ze geen invloed hebben om de afbraak van de verzorgingsstaat een halt toe te roepen. Dat gaat ten koste gaat van de laagbetaalden die ook nog eens relatief zwaar belast worden. De oprechtheid om toe te geven dat de verzorgingsstaat voorbij is en ze er geen invloed op hebben kunnen de politieke partijen niet opbrengen. Begrijpelijk, want dat zou hun overbodigheid nog extra benadrukken. Daarom houden ze in hun gesloten systeem met z’n allen de leugen van hun eigen belangrijkheid in stand.

‘The Price We Pay’ zag ik afgelopen week op het Fraude Film Festival in Amsterdam. Een boeiend festival met een olifant in de zaal waarover niemand praatte. Want wie bedenkt dat tot de sponsors Deloitte, Allen & Overy en ABN-Amro behoren die belastingontwijking faciliteren moet concluderen dat ze op een festival dat zich sterk maakt om fraude aan de kaak te stellen en te bestrijden niets te zoeken hebben. De organisatie doet er dan ook verstandig aan om haar sponsorbeleid te herzien. Om de schijn van belangenverstrengeling van dit soort bedrijven te vermijden is het onvermijdelijk om dit type partners in te wisselen voor betrokkenen die voortkomen uit de grassroots van de samenleving. Als het Fraude Film Festival wil doorgroeien naar een maatschappelijk relevant en geloofwaardig evenement dan moet het beseffen dat er een onaanvaardbare tegenstelling bestaat tussen de hand die het voedt en de hand die met kritiek gebeten moet kunnen worden.

Arjen Lubach over de politieke marketing van DENK. Kuzu gaat in rij staan om Netanyahu geen hand te schudden

In zijn beste items combineert Arjen Lubach maatschappijkritiek met politieke analyse en humor. Zolas hier over een politicus die in de Tweede kamer de Israëlische premier Benjamin Netanyahu de hand weigerde te schudden, maar wel in de rij ging staan om deze premier een hand te schudden. Om die hand uiteindelijk niet te schudden. Met als doel media-aandacht voor zichzelf. Voor Tunahan Kuzu van DENK. Begrijpt u?

Lubach stelt vlijmscherp het handelen van Kuzu aan de orde. De voorbeelden van de standpunten die met elkaar in tegenspraak zijn laten uitkomen dat bij DENK niet de principes voorop staan, maar de marketing. Principes worden aangepast naargelang het onderwerp en Kuzu positioneert zich om in de aandacht te komen. Kuzu maakt de politiek ongeloofwaardig met zijn flinterdunne opvatting over politiek. De absurditeit is bij DENK in goede handen. Wat trouwens niet wil zeggen dat de politieke marketing van DENK niet loont.

Promotiefilmpje van DWARS is nostalgisch en vrijblijvend. Werkt het tegen GroenLinks?

Het stadium van de jongere ben ik ontgroeid, dus ik behoor niet tot de doelgroep. Ik probeer me voor te stellen of ik me door dit promotiefilmpje van DWARS -de onafhankelijke politieke jongerenorganisatie van GroenLinks- aangesproken had gevoeld. Ik denk het niet. Het gaat op twee manieren fout.

Er wordt een beeld geschetst van een maakbare samenleving. De wereldvreemdheid oogt verbijsterend: ‘als we het ergens niet mee eens zijn, dan passen we het aan’. En: ’als het aan ons ligt, lossen we grote problemen meteen op’. Gaat dat zomaar? Door een knip met de vinger verschrompelen problemen als sneeuw voor de zon omdat DWARS het wil. Beseft DWARS niet dat de wereld anders in elkaar zit en DWARS het niet voor het zeggen heeft? Dit soort beweringen zijn vrijblijvend en inhoudsloos. Ze werken averechts door de naïviteit en het gebrek aan realisme dat het blootlegt. Politiek is het trouwens niet onderscheidend, want alle politieke partijen willen de wereld aan hun eigen wereldbeeld aanpassen en grote (!) problemen oplossen.

DWARS zegt voor ‘een betere wereld’ te zorgen. Dat klinkt gedateerd als het wereldverbeteren van de late jaren ’60. Het is ontroerend dat DWARS meent dit oude idioom succesvol van stal te kunnen halen. Wellicht ingefluisterd door babyboomers met een stevige portie onverwerkte nostalgie in hun lijf. DWARS mikt zo hoog dat het nergens uitkomt. Niet voor niets luidt het gezegde ‘de vijand van goed is beter’. DWARS lijdt aan een verkeerd zelfbeeld. Toegegeven, het moet beloven om te motiveren. Maar waarom niet gewoon uitgaan van de politieke realiteit en eraan meehelpen dat GroenLinks een politieke factor van betekenis wordt? Dat kan beter door het volgen van een realistisch en goed uitgewerkt programma dan door het najagen van luchtkastelen en de vlucht in abstracties. Om te werken moet politieke marketing wel uitgaan van een geloofwaardig product.

Dit promotiefilmpje moet niet te serieus genomen worden. Het is een poging om door een beroep op een standaardbeeld te doen wervend te zijn voor een zo breed mogelijk groep jongeren. Daarom wordt het vaag. Maar wie dat wel zou doen ziet er eerder een argument in om tegen dan voor GroenLinks te stemmen.

Farage liegt als hij suggereert dat Trump opkomt voor de arbeiders

Voormalig leider van UKIP Nigel Farage bracht een bezoek aan de Republikeinse conventie in Cleveland. Hij kondigde volgens een bericht van Politico aan vanaf september een rondreis langs Europese hoofdsteden te houden om de honger naar referenda te voeden. Farage is voorstander van de natiestaat en tegenstander van de EU. Sinds 1999 is hij europarlementariër. Hij ontmoet ook tegenstand. Volgens een bericht in The Independent hebben ongeveer 40.000 ondertekenaars een petitie tegen hem en de Leave-campagne ingediend wegens oproepen tot raciale en religieuze haat. De petitie roept op Farage juridisch te vervolgen.

Farage neemt het niet zo nauw met de feiten en de logica. Neem nou bovenstaand citaat dat veelzeggend in misleiding is. Hoe rijk Trump is blijft trouwens de vraag. Daarover laat Trump zelf onduidelijkheid bestaan, wat erop duidt dat hij minder rijk is dan hij beweert. De denkfout van Farage is dat de gewone mensen Trump ook maar iets kunnen schelen. Zoals dat overigens ook geldt voor Farage die carrière heeft gemaakt in de Londonse City. Trump en Farage zijn door hun positie en achtergrond onderdeel van het establishment en interesseren zich niet echt voor de gewone kiezer. Alleen zogenaamd vanwege hun politieke marketing.

Het is juist dat in het Verenigd Koninkrijk, de VS of Nederland de welvaart ongelijk verdeeld is en ook de groei bijna eenzijdig bij bankiers en bestuurders van financiële instellingen, bestuurders en aandeelhouders van ondernemingen terecht komt. Het ene deel van de bevolking steelt de zakken leeg van het andere deel van de bevolking. Dat doen Amerikanen, Britten en Nederlanders onder elkaar. Daar komen geen moslims, Polen, Mexicanen, Chinezen, Marokkanen of anderen die populisten aanwijzen als zondebok aan te pas.

Die weeffout zou hersteld moeten worden en Farage suggereert dat Trump dat gaat doen als hij tot president gekozen wordt. Maar dat gaat Trump niet doen. De Amerikaanse politiek is in de macht van het grote geld en niet bij machte de fout te herstellen. De politiek kan geen vuist meer maken om de bedrijven krachtig aan te pakken. Daarnaast redeneert Trump vanuit een liberaal, zelfs libertair beleid waarin de werking van de markt allesbepalend is en hij absoluut niet van plan is dat te corrigeren, laat staan stelselmatig te reconstrueren.

De grootste misleiding van Farage is dat hij zegt dat rechts-nationalisten als Trump een halszaak maken in het opkomen voor de gewone kiezer. En tevens in het aanpakken van scheefgegroeide inkomensverhoudingen die tot ongelijkheid en armoede leiden. Dat doen ze niet en zijn ze helemaal niet van plan. Ze suggereren het alleen. Het is een klassieke afleidingstruc die van stal gehaald wordt en waardoor velen zich laten misleiden. Trump en Farage zoeken de afleiding door zondebokken te benoemen die niets met de maatschappelijke ongelijkheid te maken hebben of met de tegenstellingen tussen establishment en anti-establishment. Zodat ze bestaande machtsstructuren waarvan ze een onlosmakelijk deel uitmaken gewoon met rust kunnen laten.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Nigel Farage announces European referendum tour’ op Politico, 20 juli 2016.