Oekraïeners zijn geschokt door de corruptie van hun politici

Oekraïne heeft zich door de Euromaidan opstand van 2013-2014 dan wel deels aan de invloed van de Russische Federatie weten te onttrekken, maar vervolgens blijft het hangen in corruptie. Half gesovjetiseerd, half gedesovjetiseerd. Dankzij opofferingen van vooral jongeren is Oekraïne geen verplicht lid hoeven worden van de door het Kremlin geleide Euroaziatische Unie. Die trouwens ook blijft hangen in daadkracht. Zo tekent zich in Oekraïne en de Russische Federatie een beeld af van halfslachtigheid. Putin voert een race tegen de klok. De Russische reserves zijn naar verwachting midden 2017 op. Exit dure avonturen. Maar de EU heeft genoeg van het uitblijven van hervormingen in Oekraïne en van een kortzichtige politieke klasse die de urgentie van de eigen situatie niet inziet. Nu nog heeft het steun in het Westen, maar hoe lang nog? Al sinds eind 2013 hangt de vraag in de lucht wie het eerst moet inbinden, Oekraïne of de Russische Federatie? Op zich is het een overwinning voor het kleinere Oekraïne dat de vraag nog steeds niet definitief beantwoord is.

President Petro Porosjenko die in de Panama Papers wordt genoemd is een deel van het probleem. En niet van de oplossing. In 2014 wist hij het land voor de poorten van de hel weg te slepen. En te verenigen tegen de Russische agressor. Zo kon Oekraïne gered worden voor een grootschalige Russische invasie die tot veel doden en schade zou hebben geleid. Vervolgens wist hij met zijn ruime mandaat niets te doen. Daarin is hij vergelijkbaar met president Obama die een meester was in het spreken van mooie woorden, maar uit lafheid of berekening de macht van bedrijven niet kon of niet wilde aanpakken. De Oekraïense politieke klasse is corrupt tot op het bot. Het laat kansen voorbijgaan om het eigen land te hervormen. Dat is destructief.

Oekraïne valt heel wat te verwijten. De politieke leiding van het land laat zich omkopen en handelt niet in het landsbelang. Zelfs de missie van de EU in Oekraïne is op een laag pitje gezet omdat de corruptie het werken zo goed als onmogelijk maakte. Het gaat bij deze corruptie niet om een keuze tussen de Russische Federatie en Oekraïne. Maar om de keuze tussen hervormingsgezind en corrupt Oekraïne. Deze twee meest corrupte landen van Europa worden trouwens miserabel geleid en geven de burgers van hun landen niet waar ze recht op hebben. Ze presteren beneden hun kunnen. Beide landen hebben in de top maffia-achtige structuren. Met als gevolg dat geld onttrokken wordt aan het staatsbudget en in de zakken van individuen verdwijnt.

Volgens het Nationaal Referendum Onderzoek 2016 naar het Nederlandse Oekraïne-referendum was voor 34.1% van de nee-stemmers ‘De corruptie in Oekraïne’ de belangrijkste reden om tegen te stemmen. Oekraïne zou te corrupt zijn om deel te nemen aan de associatieovereenkomst met de EU. Geen onzinnig argument. Maar het is wel een argument dat makkelijk omgekeerd kan worden. Want als de EU de hervormingsgezinden zou steunen, dan zou de corruptie teruggedrongen kunnen worden. Het is immers halszaak voor de EU om de buitengrenzen te stabiliseren. Europeanen snakken naar rust, overzichtelijkheid, eenheid en daadkracht van hun leiders. De Oekraïense politieke klasse is crimineel bezig en leeft op de eigen planeet. Mogelijk werkt het om corruptie terug te dringen door het openbaren ervan. Wie weet, Oekraïne heeft een laatste kans. Ogenblik.

Surkov Leaks en Glazyev Tapes tonen inmenging Kremlin bij oorlog in Oekraïne aan. Maar Westerse media zwijgen

In een artikel voor Open Democracy besteedt Andreas Umland aandacht aan de Surkov Leaks en de Glazyev Tapes. Deze hacks tonen de betrokkenheid van het Kremlin bij het organiseren van de opstand in Oost-Oekraïne aan.  Ze weerleggen de suggestie dat het in Oekraïne een burgeroorlog betreft en bevestigen de inmenging en orkestratie van het Kremlin in een heuse Russisch-Oekraïense oorlog. Die alleen in het Westen nauwelijks die naam mag hebben. Vladislav Surkov en Sergey Glazyev zijn beide officieel adviseur van Putin.

De onthullingen tonen de nauwe betrokkenheid van medewerkers van president Putin aan in de aanloop naar de recente ontwikkelingen van februari en maart 2014 in Oekraïne, en kort daarna. Ze maken duidelijk dat de zogenaamde burgeroorlog in de zogenaamde Volksrepublieken Donetsk en Loehansk en op de Krim geen reactie was op de Oekraïense opstand (Euromaidan), maar er aan vooraf ging. Met andere woorden, het was een door het Kremlin met behulp van Russische speciale troepen georganiseerde en op touw gezette geheime operatie die tot bezetting door Russische troepen van grote delen van Oekraïne had moeten leiden. Maar dat mislukte omdat de Russisch sprekende Oekraïeners niet warm liepen voor deze agitatie door het Kremlin. Hun ‘bedreiging’ zou een voorwendsel voor een militaire invasie zijn geweest. De ‘burgeroorlog’ was plan B.

Umland stelt de vraag waarom de lekken in de Westerse media zo weinig aandacht kregen. De wereld gonsde de afgelopen maanden over de door WikiLeaks gelekte Podest Emails die de kansen van Hillary Clinton op het presidentschap hielpen verkleinen. Volgens Amerikaanse inlichtingendiensten een actie waarbij Russische hackers en overheidsdiensten waren betrokken. Westerse media pikten dat gretig op. Maar de Surkov Leaks en de Glazyev Tapes kregen weinig tot geen aandacht. Terwijl ze belastender zijn dan de Podesta Emails.

Het is merkwaardig dat als het lekken betreft die het Kremlin in diskrediet brengen Westerse media zo goed als zwijgen. Een verklaring kan zijn dat Russische veiligheidsdiensten professioneler opereren dan Oekraïense. Ook door het verschil aan middelen en financiën. Of dat bij Westerse establishment media te weinig expertise en menskracht voorhanden zijn om Russisch-talige berichten correct te duiden. Gevoegd bij het feit dat de aandacht ervoor commercieel weinig oplevert. Ook oppert Umland dat het mogelijk is dat een deel van de Oekraïense politiek of overheidsdiensten geen belang heeft bij openheid. Want dat er nog steeds mollen hoog in de Oekraïense politiek en overheid opereren die nog in hoge mate ge-Sovjetiseerd is leidt geen twijfel.

De EU in Brussel en in de hoofdsteden van de EU-lidstaten zou er verstandig aan doen om beter dan nu te beseffen en in het openbaar te erkennen hoe veelomvattend de inmenging van het Kremlin in Oekraïne is. En hoe ondermijnend dat uitpakt. Daardoor kan dit land maar steeds geen goede start maken op weg naar democratisering en hervorming. Deels heeft Oekraïne dat aan zichzelf te wijten, maar deels wordt dat veroorzaakt door de Russische militaire interventies en de Russische inmenging tot op het hoogste niveau in de Oekraïense politiek. De EU moet beseffen dat de afspraken van Minsk niet bedoeld kunnen zijn om een agressor te belonen. Het Kremlin als partij die zegt geen partij te zijn in Oekraïne claimt een speciale status voor de zogenaamde Volksrepublieken die het zelf heeft gecreëerd op het grondgebied van een ander land. Dat is volkenrechtelijk onaanvaardbaar. Zelfs in de pragmatische of neorealistische opvatting van geopolitiek.

‘Oekraïne vecht indrukwekkend tegen Russen’. Erkent Europa dat?

De Russische journalist en toneelschrijver Vladimir Golyshev neemt het op voor het Oekraïense leger dat naar zijn idee een grote prestatie verricht door weerstand te bieden aan het Russische leger dat meer middelen inzet dan afgelopen september. Dat horen de Maidanisten graag. Er bestaat geen duidelijkheid over het aantal Russische militairen in Oekraïne. Hun aanwezigheid staat vast en wordt door het Kremlin niet ontkend. Het beweert alleen dat ze als vrijwilliger vechten en niet binnen de structuur van het Russische leger. Wat Navo, EU en Oekraïne weer betwisten. Hoe dan ook vechten er duizenden Russen in Oekraïne die volop munitie en militair materiaal ter beschikking hebben. Betaald door de vrijwilligers uit eigen zak? Dat lijkt onwaarschijnlijk.

Oekraïners menen dat ze de vrijheid van Europa verdedigen tegen de Russen. Tegen een Russische Federatie die steeds geïsoleerder staat, zich in zichzelf opsluit, militair manifesteert en economisch in een recessie is beland. Niet door toedoen van sancties of dalende olieprijzen, maar door eigen beleid dat modernisering al 15 jaar uit de weg gaat. Als de Oekraïners gelijk hebben in hun opoffering voor wat ze als de goede zaak zien, dan valt niet te verwachten dat ze daarvoor spoedig de credits krijgen van Europa. Het lijkt makkelijker dat de Oekraïners de oorlog tegen de Russen winnen, dan nu door de Europeanen in de armen worden gesloten.

Foto: Schermafbeelding van ‘Russian journalist: Ukraine’s military successes are truly impressive’ op Euromaidan Press.

Onderzoek gevraagd naar doden op Euromaidan in Kiev

Het is begrijpelijk dat de nieuwe regering in Kiev met een interventie van Russische militairen op de Krim en oplopende spanningen wel wat anders aan het hoofd heeft dan een onderzoek in te stellen naar de omstreeks 104 doden die afgelopen maanden op het Onafhankelijkheidsplein in Kiev vielen tijdens de protesten tegen het bewind van toenmalig president Janoekovitsj. Waaronder 16 leden van de veiligheidstroepen. Dit als gevolg van zijn late weigering om een associatieovereenkomst met de EU te tekenen. Onderzoeken geven een gemengd beeld voor de steun ervan in het land, maar de tendens is duidelijk een meerderheid die voor is.

Er is nader onderzoek nodig naar de omstandigheden waaronder de doden vielen om onduidelijkheid weg te nemen. En een nieuwe start te maken. Beschuldigingen klinken over en weer. Niet ondenkbaar is dat de doden door toedoen van beide kanten zijn gevallen. Dus gedeelde schuld. Aan de ene kant de Militia van Janoekovitsj die door minister van Binnenlandse Zaken Vitaliy Zakharchenko op 20 februari strijdbaar werd aangevoerd en aan de andere kant de rechts-nationalisten van de Rechtse Sektor en Svoboda van de oppositie. Mogelijk is de positie van de voorlopige regering intern nog te zwak om met zo’n onderzoek de rechterflank te trotseren.

Er is in de publiciteit ruis die tot complottheorieën leidt. Zoals het bericht over het gesprek van de Estse minister van Buitenlandse zaken Urmas Paet en EU-buitenlandvertegenwoordiger Catherine Ashton dat zou wijzen naar moord door de oppositie. Paet zou beweerd hebben dat er een patroon herkenbaar was in de moorden. Maar arts Olga Bogomolets die veel slachtoffers van de scherpschutters behandelde en Paet informeerde ontkent tegen hem gezegd te hebben dat er eenduidigheid was in de moorden en de schutters.

Zelfs als minister Paet gelijk heeft weet hij nog niet met zekerheid van welke kant de kogel kwam. Dat kan hij zonder onderzoek ter plekke niet weten. Het kan van de oppositie, Janoekovitsj of Rusland zijn. Of zelfs een andere partij. In een persverklaring van het Estse ministerie van Buitenlandse Zaken van 5 maart wordt ontkend dat minister Paet naar de oppositie als hoofdschuldige heeft verwezen in z’n gesprek met Ashton: ‘We reject the claim that Paet was giving an assessment of the opposition’s involvement in the violence.‘