Kremlin voert in Oekraïne oorlog tegen Russen in Volksrepublieken

Dat de strijd in Oekraïne andere scheidslijnen volgt dan sommigen denken die er een geopolitieke strijd tussen Oost en West in willen zien is een feit. Het pro-Oekraïense InformNapalm plaatst bij uitzondering een door een pro-Russische separatist geschreven in het Engels vertaald stuk ‘Vecht Rusland tegen de LPR?’ Het gaat in op de onderlinge strijd tussen de separatisten en de rol van het Russische leger en het Kremlin. Aanleiding is de moord op militiecommandant Alexander ‘Batman’ Bednov in de zogenaamde Volksrepubliek Loehansk (‘LPR’) op 2 januari met waarschijnlijke betrokkenheid van Russische speciale troepen.

Uit het stuk resteert een beeld van onderlinge verdeeldheid, rechteloosheid, diefstal, corruptie, wederzijdse chantage en een volledig voorbijgaan aan de wensen van de lokale bevolking. De volgende groepen zijn te onderscheiden. 1) De politieke leiding in het Kremlin die opdrachten geeft aan Russische troepen ter plekke, gesymboliseerd in Vladislav Surkov; 2) De door het Kremlin benoemde politieke leiding ter plekke die de opdrachten van het Kremlin volgt, gesymboliseerd in het hoofd van de LPR Igor Plotsniski; 3) Lokale milities die een nationalistische koers volgen en zich onverzoenlijk opstellen tegenover Kiev, maar ook tegenover het Kremlin; 4) Russische vrijwilligers die opgenomen zijn in de lokale milities; 5) Russische militairen ter plekke die met speciale acties de macht van het Kremlin versterken en die van de nationalistische milities inperken.

De conclusie is dat de Russen steeds meer als bezettingsmacht functioneren. Dat verklaart het gebrek aan strijd met Oekraïne terwijl getuigenissen nog steeds spreken van toevoer uit Rusland van manschappen, materieel en munitie. De auteur meent dat president Putin de zogenaamde Volksrepublieken transformeert tot marionettenrepubliekjes waar de Russische legermacht de lokale bevolking in bedwang houdt en zich samen met de zetbazen bezondigt aan smokkel en diefstal. Het volk wordt buitengesloten. Zo zijn de republiekjes een lucratieve business. De milities vertrouwen Putin niet omdat hij om politieke redenen de zogenaamde Volksrepublieken terug kan geven aan Oekraïne als het hem uitkomt. Rusland heeft geen geld om ze te onderhouden, laat staan op te bouwen. Opvallend is dat InformNapalm de leiders van de milities rechts-nationalistisch noemt, terwijl ze zichzelf -onder meer Igor Strelkin- als links-nationalistisch beschouwen.

Foto: Slot van artikel op InformNapalm van een pro-Russische separatist: ‘Separatist Militant: “On the 1st of January the Kremlin Began an Open War against the Russians in the LPR and the DPR”’

In Oekraïne maken scheidslijnen vreemde kronkels. Desinformatie

Voormalig separatistenleider Igor Girkin die in augustus 2014 onder druk van het Kremlin zijn positie in Donetsk moest opgeven zou Russen oproepen Oekraïne te verlaten. Aanleiding is de dood in Loehansk van Alexander Bednov, ofwel Batman die in een hinderlaag liep. Zijn medestanders menen dat Igor Plotnitski, leider van de zelfverklaarde Volksrepubliek Loehansk achter die aanslag zit. Strijdgroepen met veel wapens bestrijden elkaar als gangsters en proberen in de gunst van  het Russische leger te komen. Daarbij komt dat de meest ervaren strijders in Donetsk ingezet worden, terwijl Loehansk wordt gebruikt als oefenterrein. Op de achtergrond probeert de Russische geheime dienst FSB deze gangsterbendes in het gareel te houden.

Uitvergroten van verschillen van de tegenstander is een middel in de informatieoorlog. De laatste maanden benadrukt de pro-Oekraïense zijde steeds vaker de verschillen tussen enerzijds de separatisten onderling en anderzijds tussen de separatisten en de in Oost-Oekraïne opererende Russische militairen. In elke oorlog wordt door macht, geld en wraakzucht het onmogelijke mogelijk. Zo zouden separatisten die niet tegen de Oekraïense eenheidsstaat zijn het met het Oekraïners op een akkoordje willen gooien tegen het Russische leger. Daarnaast voeren onderdelen van het Oekraïense leger achter de linies in separatistengebied een guerilla met een tweeledig doel: chaos en onzekerheid creëren en strijdgroepen tegen elkaar opzetten.

Zo laat InformNapalm niet na om die onderlinge verschillen aan pro-Russische kant te benadrukken, zoals in een overzichtsartikel van 30 december 2014: ‘Ondertussen zijn er moorddadige conflicten zowel tussen de bendes, de militanten als de reguliere eenheden van de Russische strijdkrachten. Echter, dit is vrij normaal voor een gebied zonder effectieve overheid en dat wordt overspoeld met wapens en huurlingen van verschillende ideologische, morele, ethische, religieuze en politieke opvattingen. Het is opmerkelijk dat er guerrilla-groepen zijn die volledig onafhankelijk opereren en hun eigen doelen nastreven. Sommigen van hen worden geleid door de ideeën van een ‘Verenigd Oekraïne’, terwijl anderen gewoon wraak nemen op de terroristen voor de onteigende of vernietigd eigendommen, gedode of verminkte familieleden, enz.’

Het valt vanuit Nederland nauwelijks te controleren wat waarheid en onwaarheid is in de Oekraïens-Russische oorlog. Maar dat in een oorlog de scheidslijnen soms vreemde kronkels maken is de wetmatigheid. Misleiding en afleiding door de strijdende partijen compliceren ons begrip van de oorlogssituatie, maar het besef ervan maakt het ons weer makkelijker om afstand te nemen en niets op voorhand voor zoete koek aan te nemen.

Foto: Tweet van Ukraine Today, 5 januari 2015.

Oorlog in Oekraïne is niet zwart-wit. Vol fragmenten en fracties

Of het tegenpropaganda is van Oekraïense zijde valt niet uit te sluiten, maar InformNapalm biedt nuances die de Russische propaganda in haar informatieoorlog niet geeft. Dat leidt tot een beeld dat niet zwart-wit is en ruimte voor tegenstrijdigheden laat. De oorlog in Oekraïne is geen strijd tussen goed en slecht -wie dat ook is- of een geopolitieke strijd tussen Oost en West. Maar een spaghetti van belangen, solidariteit, berekening waar weinig lijkt wat het is. InformNapalm geeft vooral militaire achtergronden. Enkele voorbeelden.

In ‘Transcript of a Skype Call with a Russian Officer Deployed to Ukraine: What is Their Motivation?’ praat InformNapalm analist Artem Vasylenko met een officer van het Russische leger wiens eenheid naar Oekraïne werd gestuurd. Meer dan een dozijn militairen sneuvelden in Oekraïne. Niet in de strijd tegen het Oekraïense leger, maar door onderlinge gevechten. Niet bij alle separatisten zijn de Russische militairen populair: ‘A month ago one of my units was shelled by Ukrainian artillery. Then we discovered that a DNR militant was directing enemy fire. When we interrogated him, he told that locals are not happy with our presence. They expected Russian help, not humanitarian disaster.’ en: ‘We discovered several facts when militants coordinated their actions with Ukrainian Army against Russian army and Kozitsyn kazakh…’

Een gevangen genomen separatist vertelt in september 2014 zijn verhaal in ‘A DPR Combatant Describes how Orders are Given through Russian Officers’: Transcript: 7:42 Russian army shell not only UAF but DPR units as well; 7:50 Everything possible is done to further the conflict between DPR and the Ukrainian army’. In een opmerkelijke ontwikkeling voegden de Russen zich volgens een bericht in Kiyv Post bij de Oekraïense kritiek op de separatisten die zich niet houden aan de wapenstilstand die in september in Minsk is overeengekomen.

De strijd in Oekraïne wordt onoverzichtelijker. Separatisten staan niet in alle gevallen schouder aan schouder  met het Russische leger, maar behandelen deze vaak als vijand. Warlords zijn teleurgesteld in de Russische steun die minder winst brengt dan ze hoopten. Het Russische leger verliest zich steeds meer in een strijd zonder einddoel. Aan de andere kant bestaat er animositeit tussen het Oekraïense leger dat beter bewapend is dan de vrijwilligersbataljons die zich in de steek gelaten voelen. Tegelijk ontstaat er een Oekraïense guerrilla achter de frontlinie die de geschillen tussen Russen en separatisten aanwakkert, als onderdeel van wat hier eerder de derde hybride oorlog werd genoemd. Oorlog is mist, oorlog is wisselen van loyaliteit, oorlog is diffuus. Het is goed dat in gedachten te houden en niet een zwart-wit waarheid die niet bestaat.

Foto: Sergeĭ Mikhaĭlovich Prokudin-Gorskiĭ, ‘Ukraina. Putivl’. Na zadnem plane Molchanskii monastyr’. Sprava reka Seim.’ tussen 1905 en 1915. Collectie: Library of Congress.