Een Duitse identiteitscrisis. SPD’ers aarzelen over levering van tanks aan Oekraïne

Wat is er toch mis met de Rusland-politiek van de Duitse sociaal-democraten? Dit interview van DW-correspondent Anja Köhler met het lid van de SPD-fractie in de Bundestag Ralf Stegner is inzichtelijk over hoe delen van de SPD denken. Köhler blijft goede vragen stellen. Stegner wordt beschouwd als een linkse SPD’er. Dat wil zeggen dat hij nog steeds ontvankelijk is voor de standpunten van de Russische Federatie. Hoewel ook hij Poetin als oorlogsmisdadiger beschouwt.

Stegner hamert op samenwerking, maar doet net alsof hij niet weet dat niet de anderen, maar de SPD de spookrijder is binnen de Westerse alliantie en de EU. De SPD staat op de rem om geavanceerd militair materiaal aan Oekraïne te leveren. Hij gaat ook bewust voorbij aan het feit dat in de coalitie de SPD tegenover de Groenen en de FDP staat over de levering van Duitse Leopard-tanks aan Oekraïne. Direct of via een vergunning aan andere landen om die tanks te leveren.

Het is niet zo dat de Duitse regering Oekraïne militair, economisch en humanitair niet helpt. Maar het beeld dat in de laatste 11 maanden is ontstaan is dat SPD-kanselier Olaf Scholz telkens door de VS, Polen, Frankrijk en andere bondgenoten tot de orde wordt geroepen en in beweging wordt gezet om Oekraïne te helpen en dat het initiatief niet vanuit de SPD zelf komt. Hoewel daar geluiden klinken die Oekraïne geavanceerd militair materiaal willen leveren.

De realistische co-voorzitter Lars Klingbeil sprak in een toespraak van juli 2022 over de toekomst van de sociaal-democratie, de Europese veiligheidspolitiek en de transformatie die de SPD zal moeten doormaken om bij de tijd te komen (vertaald): ‘Duitsland moet ernaar streven een leidende mogendheid te zijn. Na bijna 80 jaar terughoudendheid heeft Duitsland nu een nieuwe rol in het internationale systeem. Duitsland heeft de afgelopen decennia een hoog niveau van vertrouwen opgebouwd. Maar met dit vertrouwen komen verwachtingen. Dat hebben we net gezien in de discussies van de afgelopen weken. Duitsland staat steeds meer in het middelpunt van de belangstelling. We moeten aan deze verwachtingen voldoen‘.

Het besef dat Duitsland als belangrijkste Europese land een nieuwe rol heeft te spelen nu de Europese veiligheidspolitiek onder druk staat door de oorlog die de Russische Federatie tegen Oekraïne is begonnen lijkt binnen de SPD nog steeds niet goed ingedaald te zijn. Zeker niet wat de praktische politiek betreft.

Stegner speelt zijn rol als SPD’er die probeert het goede te doen, maar nog niet weet wat dat inhoudt. Zoals Duitsland deed met de aanleg van Nord Stream II waartegen binnen de EU oppositie bestond, maar Berlijn doof en blind een Alleingang ging. Nu lijkt de SPD de fout te herhalen met de Rusland-politiek. Toch lijkt het besef in Berlijn toegenomen dat het zal moeten inschikken. Mede door de rampzalige conditie van de Duitse krijgsmacht. Dat maakt het land afhankelijk van VS en Frankrijk.

Klopt het wat SPD-fractievoorzitter Rolf Mützenich in de Bundestag afgelopen dagen zei en Ralf Stegner in het interview met DW herhaalt: ‘Kriege werden in der Regel nicht auf dem Schlachtfeld beendet‘? Denk aan de Eerste en Tweede Wereldoorlog die op het slagveld beslist werden. Of denk aan kleinere oorlogen zoals de Golfoorlogen die op het slagveld door militair overwicht van de overwinnaar beslist werden. Of denk aan de Napoleontische oorlogen die op het slagveld betwist werden. Wat proberen deze SPD-afgevaardigden te bereiken met een uitspraak waarvan ze weten dat die niet klopt?

Tegelijk zegt Mützenich geen rode lijn te zien om geavanceerde tanks aan Oekraïne te leveren. Loopt hij vooruit op een politiek geïsoleerd Duitsland dat onder Amerikaanse, Franse en Poolse druk zal worden gedwongen om Leopard-tanks aan Oekraïne te leveren?

Het beeld van Duitsland is dat het nog steeds op zoek is naar een eigen identiteit en die nog niet gevonden heeft. Tachtig jaar politieke terughoudendheid in de luwte is niet zomaar overwonnen. Dat vraagt een mentale omslag die tijd vraagt. Zeker bij de oudere generatie politici, zoals de 64-jarige kanselier Scholz. In de tussentijd zullen SPD’ers als Stegner argumenten blijven reciteren om de achterhoede van een verloren slag te dekken. Je zou graag willen weten of hij gelooft wat hij zegt.

Advertentie

NOS handelt in strijd met eigen journalistieke normen door onbevestigd bericht te plaatsen van Russisch ministerie van Defensie over 50 gedode Oekraïense generaals en officieren

Schermafbeelding van deel artikel ‘Moskou: tientallen Oekraïense generaals en officieren gedood • Restricties voor Russische boeken en muziek‘ van NOS Nieuws, 19 juni 2022.

Informatieoorlog is een vlag die de lading niet dekt. Want de informatie is onlosmakelijk deel van de oorlog, geen aanhangsel ervan. In de Russisch-Oekraïense oorlog vliegen de claims over en weer. Over vernietigd vijandelijk materieel of commandoposten met vijandige generaals of opperofficieren die worden vernietigd.

De beweringen zijn doorgaans niet te controleren omdat ze uit slechts een bron komen. Zoals het Russische of Oekraïense ministerie van Defensie. Ze zijn onderdeel van de propaganda. Dat is niet alleen propaganda waar de journalistiek ver weg van moet blijven, dat is ook voor elke nadenkende nieuwsconsument propaganda die niet serieus kan worden genomen. Niet dat het niet waar kan zijn, maar omdat het niet onafhankelijk bevestigd kan worden is het onduidelijk of het klopt.

Op zondag 19 juni 2022 bracht woordvoerder luitenant-generaal Igor Konasjenkov van het Russische ministerie van Defensie via het Russische persbureau RIA-Novosti het bericht in de wereld dat met een raketaanval op een Oekraïense commandopost meer dan 50 generaals en andere officieren zouden zijn gedood. Er was geen andere bron die dit bericht bevestigde. Zoals journalisten ter plekke.

Het bericht wordt dus door slechts één bron bevestigd: het Russische ministerie van Defensie in een een-tweetje met het Russische persbureau RIA-Novosti dat onder controle van het Kremlin staat. Gezaghebbende westerse media namen dit bericht niet over. Op twee uitzonderingen na: de NOS en de Duitse DW. Maar interessant is dat in de Engelstalige versie van DW dit bericht wel en in de identieke lay-out van de Duitstalige versie van DW dit bericht niet is terug te vinden. De waarheid van dit bericht wordt journalistiek verschillend ingeschat.

Kop van liveblog van 19 juni 2022 over de Russisch-Oekraiense oorlog van NOS Nieuws.

De NOS volgt door plaatsing van het bericht van het Russische ministerie van Defensie niet de eigen journalistieke code van Bordeaux die inhoudt dat een bericht is gebaseerd op twee onafhankelijke bronnen. Het helpt niet aan om dat te verhullen door te beweren ‘dat het bericht niet onafhankelijk kan worden bevestigd’. Dat is te makkelijk en het afschuiven van de eigen journalistieke verantwoordelijkheid. Bij nieuwsconsumenten die niet verder lezen blijft de kop van de NOS hangen ‘tientallen Oekraïense generaals en officieren gedood‘.

Het is niet de eerste keer dat de NOS over Oekraïne door journalistieke onzorgvuldigheid de fout ingaat. Welke redacteuren zijn hiervoor verantwoordelijk? De NOS probeert te informeren en heeft goede verslaggevers en analisten, maar op de bureauredactie gaat het vaak fout. Het item haalde zelfs het radionieuws op NPO1. NOS, waarom hanteer je de eigen journalistieke normen niet?

Het bericht over de meer dan 50 gedode Oekraïense generaals en officieren is nog om een andere reden verdacht. Het aantal gedode Russische generaals door Oekraïense infanterie of raketten is een terugkerend thema in deze oorlog. Het heeft zelfs geleid tot een Wikipedia-lemma. Nog op 1 mei 2022 werd op een haartje na de Russische opperbevelhebber Valeri Gerasimov in Izium gedood. Hij had volgens een bericht in de New York Times net op tijd de aangevallen locatie verlaten. Dat kreeg veel media-aandacht. Het kenmerk van de Russische propaganda is dat het in de overdrive spiegelt wat Oekraine en het Westen aan nieuws brengen in een poging om in de publiciteit het opmerkelijk grote verlies aan generaals te neutraliseren.

Schermafbeelding van deel artikel ‘Ukraine claims strike on command post kills 2 Russian generals, according to military intelligence service‘ van APA Azerbeidzjan, 23 april 2022.

Russische propaganda volgens DW

De Duitse publieke omroep DW doet een knip-en-plak-poging om uit te leggen wat de strategie achter de staatspropaganda van het Kremlin is. In het Westen bestaat het idee dat het Kremlin buiten de eigen grenzen op dit moment geen poot aan de grond krijgt om de invasie van Oekraïne te rechtvaardigen. Dat het wegzakt in tegenstrijdigheden door de aantijgingen over nazisme van Oekraine met haar joodse president.

De strategie van desinformatie bestaat uit verschillende aspecten: verwarring zaaien door een veelheid van informatie inclusief leugens aan te bieden, het bedrijven van pseudo-journalistiek die de vormgeving, maar niet de inhoud van Westerse media imiteert, niet ingaan op beschuldigingen door een inhoudelijke debat aan te gaan, maar de aanval zoeken door leugens of irrelevante wetenswaardigheden aan te bieden in de context van een continu herhaald ‘verhaal’ vol onwaarheden over de bedreiging van de Russische Federatie en analogieën met de Tweede Wereldoorlog. Een en ander beheerst de Russische propaganda goed.

In de slag om de binnenlandse markt lijkt de Russische propaganda nog steeds geen concurrentie te duchten, maar die om de buitenlandse markt heeft het verloren. Ook door Oekraïne, Polen en Baltische landen die de Sovjet-mentaliteit in het Kremlin goed kennen en weten te counteren.

Dat de Russische propaganda in het Westen aan aantrekkingskracht verliest is interessant. DW gaat daar in de reportage aan voorbij en doet net alsof het nog 2016 of 2021 is. Dat is zowel voor de analyse als de weergave van de stand van zaken een gemiste kans. Zoals de Russische krijgsmacht dat jarenlang claimde superieur te zijn in Oekraïne door het ijs is gezakt door ondermaatse prestaties zo geldt dat ook voor de propaganda van de Russische Federatie. Die is ontmaskerd als vooral over zichzelf te gaan en naar zichzelf te verwijzen.

Over marketing gaat de vuistregel dat een goed product zichzelf verkoopt, maar dat een slecht product veel lastiger te verkopen is. Zo is het ook met Russische propaganda. Nu in Oekraïne aangetoond is dat het Kremlin een slecht product (slechte krijgsmacht, slechte politieke leiding, slechte informatievoorziening) aanbiedt valt dat nauwelijks nog te slijten aan de westerse publieke opinie die uit vele producten kan kiezen.

Het succes van de propaganda in de Russische Federatie toont vooral aan dat er in dat land geen keuze is. De Russische propaganda vertelt als vanouds een tegenverhaal dat van wit zwart maakt en van zwart wit, maar kan nu het nodig is geen eigen verhaal aanbieden. Dat aspect mist de reportage van DW. Wat is dat toch met al die te late Duitse reacties op wat er nu gebeurt in de Russische Federatie en Oekraïne?

Duitsland loopt in Rusland-politiek uit de pas met Europa, eigen geschiedenis en haar diplomatiek belang. Kan het zich niet verbeteren door mentale kramp?

Er is een zekere overeenkomst tussen het Russische publiek dat zich door de propaganda laat misleiden en in slaap wordt gesust, en het Duitse publiek dat jarenlang uit gemakzucht niet beter nadacht en geen kritiek had op de Rusland-politiek van achtereenvolgende regeringen. Op de Groenen en enkele principiële CDU’ers als Norbert Röttgen na.

Röttgen beargumenteerde in 2014 dat de enigen die niet leken te beseffen dat Duitsland aan de basis van de toenmalige Oekraïne-crisis stond ‘de Duitsers zelf waren’. Nu acht jaar later is er niks veranderd. Opnieuw lijken de Duitsers niet te beseffen dat ze aan de basis van de Russisch-Oekraïense oorlog staan.

Het is trouwens onjuist om te beweren dat de verkoop van energie aan Europa, inclusief Duitsland de Russische oorlogsmachine financiert. Dat zijn geluiden die in populistische berichten opklinken. Die opbrengsten zijn 1 miljard euro per dag, terwijl de kosten van de oorlog voor het Kremlin op 20 miljard euro per dag worden ingeschat. Hoewel het mogelijk is dat die energieopbrengsten van 1 miljard euro per dag het Kremlin tijdelijk helpen om op de geldmarkt de losse eindjes aan elkaar te knopen. Lagere inschattingen die minder effecten meewegen komen toch nog altijd uit op dagelijkse oorlogskosten voor het Kremlin van 8 miljard euro.

De relativering van het belang van de verkoop van Russische energie aan Europa wijst een andere kant op als men beseft hoe relatief die is. Het is merkwaardig dat dit in de westerse publiciteit zo slecht uitgelegd wordt.

Het belang van wapenleveranties aan Oekraïne wijst op twee aspecten. Het put de Russische Federatie op de lange termijn financieel uit omdat het de strijd gaande houdt en de Russische economie belast. En westerse landen die Oekraïne willen ondersteunen kunnen door levering van militair materiaal hier het accent op leggen en zich niet laten afleiden door de discussie over Russische energie. Daarom is het des te onbegrijpelijker dat kanselier Scholz die klem zit in zijn behoefte aan Russische energie Oekraïne weigert te voorzien van zwaar militair materiaal. Zoals 100 tanks.

Hoe valt deze blindheid van de Duitse politiek en zakelijke elite en dit gebrek aan zelfkennis te verklaren? Je zou zelfs kunnen spreken van een mentale patstelling. Is het alleen economisch opportunisme of is er meer aan de hand? Mijn reactie bij bovenstaande video van DW:

Where were the German people when Merkel claimed against all facts, logic and criticism from other countries that Nord Stream II was a purely economic project?

Only the Greens were against this and the close relationship with the Kremlin. The rest of Germany was silent for years.

Today’s Germany is mentally bankrupt by tacitly keeping open lines to the Kremlin and thereby consciously connects itself with Putin. Towards abyss.

Understandably, due to past mistakes in the energy policies of the CDU, SPD and to a lesser extent FDP, Berlin now does not have good options to depend on Russian energy.

But for that very reason one might assume that Berlin wants to compensate for this by political, military and financial support for Ukraine.

The reason for this does not seem so much that Scholz feels dependent on Russian energy and does not want to risk it and is therefore reserved and fearful, but that he is mentally so entwined with the German Russia policy of recent decades, which has been determined exclusively by economics.

If there is also the misconception of the German political and business elite that the Russians should be compensated for the damage the Nazis inflicted during the Second World War, then the moral weakness of that German elite is complete.

For the American historian Timothy Snyder has been saying for years, also to German politicians, that it was not the Russians, but the Ukrainians who suffered relatively more during the German invasion of the Soviet Union.

So if the German elite already has a mishandled guilt complex about this, then it is now time to finally correct it and start supporting Ukraine and not Russia.

Because Germany should not settle this outstanding account about the Second World War with Russia, but with Ukraine. That is Scholz’s chance to correct the mistake Chancellors Brandt, Schmidt, Kohl, Schroeder and Merkel made in their misunderstanding of recent German history.

Vragen over het slechte optreden van de Russische krijgsmacht in Oekraïne

Het is een raadsel dat bij nader inzien geen raadsel is. De vraag die militaire deskundigen al weken bezighoudt is hoe het kan kan dat de krijgsmacht van de Russische Federatie die veel sterker is dan de Oekraïense krijgsmacht zo beneden verwachting opereert in Oekraïne. Heeft het te maken met de slechte voorbereiding, de slechte commandostructuur, het verbrokkelde optreden van de Russische legeronderdelen of de top-down tactiek op het slagveld die leidt tot verlamming?

Of heeft het te maken met een gebrek aan motivatie en weerzin van Russische militairen om aan deze invasie tegen een ‘broedervolk’ deel te nemen? Er zou zelfs sprake zijn van sabotage die een verre echo is uit de Eerste Wereldoorlog toen soldaten de loopgraven werden uitgejaagd en de opdracht van hun meerderen weigerden omdat het een zinloze actie was.

Nu hergroepeert het Russische leger. Ook omdat de bevoorrading hapert. Maar of een fout ingezette invasie waarin vol tactische fouten nog op de rails kan worden gezet is de vraag.

Frank Ledwige heeft een goed punt als hij zegt dat het Westen Oekraïne van de beste wapens moet blijven voorzien en daar publiekelijk geen uitspraken over moet doen. Escalatie ligt in het verschiet als het Kremlin kernwapens inzet. Als het dat doet dan weet het definitief dat het verloren heeft. De verschroeide aarde is dan ook in de Russische Federatie te zien.

Navalny wint aan kracht als uitdager van het Kremlin

Vandaag zijn er opnieuw massale protesten in de Russische Federatie. Aanhangers van Alexei Navalny gaan de straat op en worden met duizenden tegelijk opgepakt. Maar de repressie werkt niet meer. De machthebbers in het Kremlin worden door steeds meer burgers gezien als corrupte boeven. Ze kunnen Navalny niet meer doodzwijgen.

Het zijn moeilijke tijden voor president Poetin nu in de VS zijn medestander Trump geen president meer is. Poetin ligt nu van drie kanten onder druk: binnenlands (Navalny), buitenlands (Biden) en economisch. De EU heeft geen belang bij het volledig in elkaar zakken van de Russische staat, maar wel bij het verzwakken van de macht in het Kremlin.

De demonstraties maken duidelijk dat Poetin zijn magie van onaantastbaarheid kwijt aan het raken is. Autoritaire leiders moeten het hebben van afschrikking. Als dat niet meer werkt, dan hebben ze alleen nog het middel van brute repressie. Maar daarmee verliezen ze in het buitenland hun legitimiteit en steun. Dat proces lijkt nu in gang gezet.

Merkel vertegenwoordigt via Nord Stream II belangen van Kremlin

De meest interessante geopolitieke kwesties zijn die waarin allerlei belangen tegen elkaar inspelen. Zodat niet eens duidelijk is waar het nou precies om gaat. De aanleg van Nord Stream II is zo’n complex dossier. Het maakt de EU afhankelijk van Russisch gas en het verlengt de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Het is een project met een Russisch meerderheidsbelang en niet op voorhand is duidelijk gezien de hoge kosten van tegen de 10 miljard euro dat de opzet ervan economisch is. Het is in dubbel opzicht een politiek project. Het verhoogt de Europese afhankelijkheid van Russisch gas en het schuiven met fondsen en aanbestedingen maakt het voor de Russische zakenelite die direct is gerelateerd aan het Kremlin mogelijk om op een min of meer legale wijze geld om te ploegen richting eigen portemonnee. In de reacties bij deze video plaatste ik deze week in het Engels deze week enkele reacties die ik hier samenvat:

The construction of Nord Stream II is wrong in two respects. 1) It increases dependence on fossil fuels in the coming decades, while the climate problem requires the opposite; 2) It is contrary to the official EU policy on energy independence and diversity as laid down in the ‘Third Energy Package in the gas sector’ in 2018.

1) It is incorrect that Nord Stream II replaces the current pipeline with Ukraine, because the capacity of Nord Stream II is about 43% higher. Indeed, both systems will co-exist. That makes the construction of Nord Stream II even more illogical;

2) According to its own energy policy, the EU has decided to diversify in 2018 and not to depend on a specific provider (in this case the Russian Federation), but does the opposite in practice through cooperation with Gazprom and Nord Stream II. Despite its own policy, the import and dependence on Russian gas has already increased. If the EU takes itself seriously, it should work better and more coordinated with providers other than the Russian Federation.

3) Again, the dependence on Russian gas contradicts EU policies. This has to do with geopolitics and the Kremlin, which in the past has turned off the gas tap for political reasons. That makes the EU blackmailable for a Russian Federation that is economically weak and politically unstable. No single power block that itself takes seriously must make itself dependent on others.

The short-sightedness of German politics and business is particularly high. Let DW pay attention to this. The German policy on Nord Stream II is the result of an explosive combination of short-term economic thinking with a misguided sense of guilt over the Nazi past and contemporary arrogance.

Toen ik dat laatste schreef had ik nog geen kennis genomen van het artikel van Julian Röpcke in het Duitse ‘Boulevardblad’ Bild van 21 november 2019. Het heeft de veelzeggende titel ‘KLACHTEN TEGEN FEDERALE REGERING; Geheime dienst thriller rondom Putins pijplijn’. Op initiatief van het Russische bedrijf Gazprom zou de regering-Merkel in Washington DC hebben gelobbyd om sancties tegen Nord Stream II ’naar achteren te schuiven’. Het bedrijf Nord Stream II  zou een directe lijn met het kantoor van kanselier Merkel opgebouwd hebben. De achtergrond is dat als het project niet op 31 december 2019 is voltooid, het een vertraging van vijf jaar oploopt en waarschijnlijk nooit afgemaakt kan worden. Dat houdt in dat er 10 miljard euro in het water is gegooid. Daarom liggen Amerikaanse sancties extra gevoelig omdat ze voor die vertraging zorgen.

Uit het artikel blijkt dat de Duitse regering de talking points van het Kremlin overneemt en in Washington naar voren brengt. Dat is nog begrijpelijk en verdedigbaar als het om Duitse economische belangen ging, maar het gaat een grens over en wordt pijnlijk als Berlijn zich tot een spreekbuis maakt van de desinformatie en misleiding van het Kremlin. Want zoals gezegd, de aanleg van Nord Stream II is in strijd met staand energiebeleid van de EU. Het verdeelt de EU. Daar gaat de Duitse regering willen en wetens aan voorbij.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘VORWÜRFE GEGEN BUNDESREGIERUNG; Geheimdienst-Krimi um Putin-Pipeline’ van Julian Röpkce voor Bild, 21 november 2019.

Hoe gaat het met de oorlog tussen Oekraïne en de Russische Federatie?

De oorlog tussen de Russische Federatie en Oekraïne duurt al sinds 2014. De gevechtshandelingen halen nog nauwelijks de beeldschermen in de Europese en Amerikaanse huiskamers. De oorlog die ook wel een ‘conflict’ of ‘burgeroorlog’ wordt genoemd is zo goed als verdwenen uit de westerse nieuwscyclus. Naast de militaire component kent de oorlog ook een publicitaire, politieke en economische component. Omdat sinds 2014 het Oekraïense leger is versterkt door een betere commandostructuur, organisatie, training en materiaal kan de Russische Federatie niet meer rekenen op een gemakkelijke overwinning. Zo is een patstelling ontstaan met voor beide landen voor- en nadelen. Het Kremlin houdt Oekraïne verdeeld en zwak, maar is ook gebonden en moet tegen hoge kosten een zwak regime in Oost-Oekraïne op de been houden. Oekraïne kan geen nieuwe start maken naar EU of NAVO, maar kan door de oorlog de keuze voor Oost of West waarover in de bevolking verdeeldheid bestaat op de lange baan schuiven. Niet onmogelijk is dat president Putin door wegzakkende populariteitscijfers een succesje nodig heeft en een militaire operatie in Oekraïne begint. Republikeinse senatoren blijven echter in tegenstelling tot president Trump kritisch op de Oekraïne-politiek van het Kremlin.

Op 31 maart 2019 zijn er presidentsverkiezingen in Oekraïne. De zittende president Petro Porosjenko verdedigt zijn positie. Een succes was zijn presidentschap niet. In het begin kon hij het land verenigen tegen de agressie van de Russische Federatie, maar met het uitblijven van de bestrijding van de corruptie en het doorvoeren van hervormingen heeft hij zijn goedwil verspeeld. Zijn twee grootste tegenstanders zijn Julia Timosjenko en ‘tegenkandidaat’, acteur Vladimir Zelenski. Oekraïne blijft een oligarchie waarin de miljardairs achter de schermen aan de touwtjes trekken. Men zou kunnen zeggen dat de hoop voor Oekraïne is gelegen in een jonge generatie die cultureel meer gebonden is aan en gericht op Europa dan op de Russische Federatie. Maar dat is een kwestie van tientallen jaren, zoals ook het voorbeeld van Roemenië en Bulgarije uitwijst. Ze maken weliswaar deel uit van de EU, maar zijn daar nog steeds onvoldoende in geïntegreerd.

Twijfels over Nord Stream II bewegen door Amerikaanse druk naar centrum van Europese politiek. Over onafhankelijkheid van energie

Soms schreeuwt een opinie om een weerwoord wegens de veelheid aan ‘alternatieve feiten’ en conclusies uit het ongerede. Niet altijd is het duidelijk hoe zo’n opinie ontstaat. Komt het door onbegrip, politiek streven of iets anders? Hieronder mijn antwoord op een artikel van Teunis Dokter voor DDS. Het gaat over de door het Russische Gazprom gecontroleerde gaspijplijn Nord Stream II die steeds meer weerstand oproept. Binnen en buiten Europa. Ook in de Amerikaanse regering. Voor verder lezen zie onder meer een interview in Der Spiegel met werkgeversvoorzitter Wolfgang Büchele en een artikel van DW over de toenemende kritiek. Mijn reactie:

De auteur gaat voorbij aan de belangrijkste feiten. Zelfs de Duitse regering geeft sinds april 2018 toe dat Nord Stream II geen economisch, maar een politiek project is.

Nog om een andere reden valt het moeilijk te beredeneren dat het voor de Russische Federatie een economisch project is. Het via de markt terugverdienen (amortisatie) van de constructiekosten van 11 miljard dollar door het aanbod van laaggeprijsd gas tart de winstgevendheid. Des te meer omdat bestaand EU-beleid een energietransitie oplegt en de afbouw van fossiele brandstoffen, waaronder aardgas.

De aanleg ervan is in strijd met bestaand energiebeleid van de EU inzake diversificatie en onafhankelijkheid, zoals omschreven in het ‘Third Energy Package’ uit 2018. Dat raakt aan de nationale veiligheid van de EU-lidstaten vanwege de mogelijkheid van chantage door de Russische Federatie. Het heeft dit middel nog in maart 2018 met weinig succes tegen Oekraïne ingezet.

De besluitvorming is geïnitieerd door bedrijven onder leiding van het aan het Kremlin gelieerde Gazprom, zonder een fundamentele politieke weging. Gaandeweg is in de beeldvorming een economisch project dat voor het Kremlin altijd al een politiek project was in het Westen veranderd in een politiek project. Maar nogmaals, zonder dat in de EU of de EU-lidstaten daarover een diepgaand principieel debat over is gevoerd. De voorstanders Gazprom en de Duitse industrie zoals verenigd in het ‘Ost-Ausschuss der Deutschen Wirtschaft’ hebben het Europa afgedwongen en opgedrongen.

De Amerikaanse regering staat niet geïsoleerd met haar bezwaren tegen de aanleg van Nord Stream II. Binnen Europa bestaat er in landen als Estland, Letland, Litouwen, Polen en Oekraïne weerstand tegen. Ook in West-Europese landen is er weerstand vanuit de milieubeweging en voorstanders van een zo autonoom mogelijke EU die zich niet afhankelijk maakt van andere landen. En in Zuid-Europa voelt een land als Italië zich nog steeds verongelijkt omdat South Stream onder druk van de EU werd afgeblazen.

Ambassadeur Richard Grenell is weliswaar ambassadeur, maar staat niet bekend als een fijnzinnig diplomaat. Dat heeft hij overigens gemeen met ambassadeur Pete Hoekstra die eveneens pleit tegen Nord Stream II. Het is zeker zo dat Amerikaanse ambassadeurs de Amerikaanse economie en energiemarkt willen promoten, maar het is te simpel om de Amerikaanse kritiek op Nord Stream II als één op één promotie voor Amerikaans LNG te zien. De gasmarkt is breder en diverser dan dat, en kent vele potentiële toeleveranciers als Algerije, Azerbeidzjan of Qatar die weer concurrenten zijn van Amerikaans LNG.

De auteur geeft de relatie van Oekraïne met de VS verkeerd weer. Die is van Amerikaanse kant terughoudend. Betekenisvol is president Trump die op het platform van de Republikeinse partij op de conventie 2016 het standpunt over Oekraïne liet afzwakken. Het heeft na de gebeurtenissen van 2014 tot 2018 geduurd voordat de VS op initiatief van de inmiddels overleden senator John McCain de Javelin antitankwapens aan Oekraïne leverde. Daarvoor werd sinds 2015 al wel zogenaamde niet-letale hulp gegeven (radar, auto’s). Met deze geschonken ‘hulppakketten’ aan Oekraïne ter waarde van zo’n 750 miljoen dollar verdient de Amerikaanse regering geen geld.

Wat is de tussenbalans over Nord Stream II? Het is een politiek project dat door binnenlandse motieven vanuit de Russische Federatie opgezet is. Het doorkruist de westerse sancties die in 2014 ingesteld werden na de annexatie van de Krim door de Russische Federatie en de militaire inmenging van dat land in Oost-Oekraïne. De EU heeft zich zwak getoond door er zelf niet politiek over te beslissen, maar zich dat besluit als het ware door externe partijen op te laten leggen. Ondanks het feit dat het in strijd is met de eigen uitgangspunten over diversificatie en onafhankelijkheid van energie. De aanleg van Nord Stream II doorkruist het beleid van de EU inzake energietransitie naar duurzame energie. Nord Stream II geeft de Amerikaanse regering de mogelijkheid om de kloof tussen voor- en tegenstanders ervan in de EU te verdiepen. Het opent de weg om via Polen een proxy war te voeren tegen de medestanders van de Russische Federatie binnen de EU (Hongarije, Slowakije). Nord Stream II is op vele fronten door en door gepolitiseerd.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel van Teun Dokter voor DDS, 13 januari 2019.

Met de Duitse muziek mee. Naar het wapengekletter van de Eerste Wereldoorlog

Mijn oog blijft haken aan deze foto uit de Eerste Wereldoorlog bij het artikel ‘Musikalisches Säbelrasseln’ op DW. Omdat Nederland buiten de oorlog bleef kende het niet hetzelfde soort muzikaal wapengekletter voor de nationale zaak als de strijdende partijen. Wij moeten het doen met Tollens’ ‘Wien Neêrlands bloed’ (1816) dat begint met ‘Wien Neerlands bloed in d’ aders vloeit/ Van vreemde smetten vrij/ Wiens hart voor land en koning gloeit’. Dat 19de-eeuws nationalisme dat in de 20ste eeuw opgang maakte en in de 21ste eeuw in die vorm voorgoed verouderd is. Wat niet in dezelfde mate voor het gedachtengoed geldt. Helaas. Heldengezang eindigt doorgaans in klaagzang. Daarom is het beter er niet warm voor te draaien. Het brengt altijd ellende.

De foto geeft de alledaagse invulling waar nationalistische liederen en leiders toe oproepen. De muzikanten van het voorste gelederen staan er onscherp op. Ze leiden met hun muziek de oorlog in. De scherpte zit ‘m in de geweren in het midden. De helmen zijn niet de Pickelhauben uit het begin van de oorlog, maar de Stahlhelm die pas in 1916 in massaproductie werd genomen. Het lijkt een straatbeeld in Midden-Europa, zoals in ons historisch besef veel oude straatbeelden Midden-Europees lijken, maar het is waarschijnlijk Midden-Frankrijk. Achter het front bij Verdun? Omdat Elzas-Lotharingen vanaf 1871 Duits gebied was in het niet logisch om te veronderstellen dat daar 43 jaar later nog Franstalige opschriften op winkels staan.

Het doet er niet toe waar het is. Of waar in de vroege oorlogsjaren een andere Duitse militaire Musikkapelle marcheert. Inclusief een christelijk kruis. Onder pittige marsmuziek of hymnen marcheren troepen door een vijandelijk stadje. Opvallend is overigens wel dat op beide foto’s de beweging van rechts naar links gaat, terwijl het in de latere 20ste eeuw code werd om winnaars van links naar rechts te laten bewegen. Waarom blijft ongewis. Ook de cavalerie in de Westerns van John Ford trok op naar rechts en terug naar links. Enfin, Duitsers die vanaf 1914 naar Frankrijk gingen kwamen van rechts en in 1941 naar de Sovjet-Unie van links.

In die eerste oorlogsjaren (1914-16) was de beeldtaal blijkbaar nog niet gecanoniseerd. Dat maakt deze foto’s er eerder boeiender op omdat ze een idee geven dat er iets authentieks en ongepolijst in te ontdekken valt.

Foto 1: Ongedateerde en onbeschreven foto: 1.Weltkrieg Musikparade. Vermoedelijk 1916-1918.

Foto 2: Ongedateerde en onbeschreven foto: ‘A German Band’. Vermoedelijk 1914-1916.