Gedachten bij foto’s van Juliusz Dutkiewicz in de Boekovina (1867-1880)

 Juliusz Dutkiewicz, Landschaftsansicht mit einem Ölbohrturm in Sloboda, in der Bukowina (vom Bearbeiter vergebener Titel), 1867. Collectie: MAK Wien – MAK Museum Wien.

Iedereen heeft zich opgedirkt voor fotograaf Juliusz Dutkiewicz (1834-1908). De houten olieboortoren Zygmunt in de Boekovina is versierd. Het lijkt een circusact van trapezewerkers. Toen was dit voormalig hertogdom Oostenrijk-Hongaars gebied. Nu is het noorden van de Boekovina Oekraïens en het zuiden Roemeens.

Een toelichting bij de tentoonstelling Ölrausch und Huzulenkult – Fotografische Streitobjekte aus Galizien und der Bukowina (tot 26 maart 2023) in het Volkskundemuseum in Wenen zegt (vertaald): ‘De modernste industrie in de armste regio: nergens botsten de tegenpolen meer dan aan de rand van de Habsburgse monarchie. Terwijl petroleumingenieurs en speculanten Galicië en Boekovina naar de moderne tijd katapulteerden, zochten etnografen naar de overblijfselen van een veronderstelde originaliteit bij de mensen die in de ontoegankelijke oostelijke Karpaten woonden, naar ononderbroken tradities in kleding of handwerk, gebruiken of huizenbouw.’ De Hutsuls is een etnische groep waarvan er volgens opgave van de Roemeense overheid in 1930 nog 12.456 waren.

Juliusz Dutkiewicz: Ansicht der Schächte in den Petroleum-Minen in Słoboda Rungórska, Bezirk Kolomea, Ostgalizien, um 1880 © Scientific Library of the PAAS and the PAS in Cracow, FD 488.

In de foto’s van Juliusz Dutkiewicz uit de tweede helft van de 19de eeuw komen beide uitersten samen: de moderne en traditionele tijd. Of de vermeend traditionele tijd. Dus exploitatie en exploratie van deze streek die nu behoort tot de Oekraïense Oblast Iwano-Frankiwsk.

De verkenning van het eigen Oostenrijks-Hongaarse achterland past in een 19de eeuws patroon van koloniale machten die continenten verkenden en daarmee probeerden er hun stempel op te zetten. Economische en culturele macht gaan vaak nauw samen. Etnografisch onderzoek kan de claim op land of grondstoffen rechtvaardigen.

De benauwdheid van Oostenrijk-Hongarije was dat het geen koloniën had en daarom niet mee kon komen met de andere toenmalige Europese natiestaten die wereldwijd grondgebied veroverden. Dan blijft de innerlijke oriëntatiereis over. Tussen de boortorens door. Innerlijke exploratie lijkt een oud familielid van innerlijke emigratie.

Sabra Ayres doet verslag uit Oekraïens Transkarpatië. Minderheden zien Russische bemoeizucht

alj

Freelancer Sabra Ayres schrijft voor Al Jazeera America een prachtig overzicht over het meest westelijke deel van Oekraïne dat reikt tot aan de Karpaten en de Pannonische vlakte. Waar de Beskiden wonen. Namen die zo nauw verbonden zijn met de geschiedenis van Centraal-Europa en de opkomst en ondergang van rijken, monarchieën, vazalstaten en landen dat het geen wonder is dat de oriëntatie van het gebied Europees is. Het gaat om de provincie Transkarpatië. Aan de andere kant van de Karpaten vanuit het Oosten beredeneerd.

Ayres laat bewoners van minderheidsgroepen als Roethenen en Hongaren aan het woord die ontkennen dat hun nationale identiteit bedreigd wordt door Oekraïne. Ze zijn niet altijd tevreden met hun huidige situatie ver weg van het machtscentrum Kiev en verfoeien het om hun zoons te moeten laten vechten in een oorlog tussen de broedervolkeren Rusland en Oekraïne, maar zijn niet voor separatisme van Oekraïne. De situatie in Donetsk en Loehansk dient als waarschuwing. Dat heeft de bevolking niets dan ellende en achteruitgang opgeleverd.

De bewoners zien bemoeizucht van de Russische propaganda om onrust te stoken en verdeeldheid te zaaien. Maar daar hebben ze geen behoefte aan. Een sterk staaltje van Russische desinformatie is een verslag van de Russische staatstelevisie ‘Rossia 24’ dat 10.000 Roethenen tijdens een congres autonomie geëist zouden hebben. Maar belangrijke Roethenen, zoals de feitelijke leider Yevhan Zhupan hebben nooit gehoord over zo’n bijeenkomst. Kortom, het gaat om fabricatie van de Russische propaganda. Zodat de onafhankelijkheid van de Roethenen sterker leeft in de Moskouse studio’s en de hoofden van gewone Russen dan in Transkarpatië.

Foto: Schermafbeelding van begin artikel ‘Nobody here is asking to leave Ukraine’: Minorities see Russian meddling’ van Sabra Ayres voor Al Jazeera America, 4 mei 2015.