Kasparov verwijt Westen over MH17 teveel concessies te doen aan Kremlin. Klopt dat?

‘Putin’s giant propaganda machine has made an industry of lies and accusations about MH17 (and I’m sure you will see many of them in the comments very soon!), but all the evidence points at what was logically understood the day of the attack. Today there should be no doubt what really happened and that Russia has worked very hard to cover up the truth—and that many leaders in the free world are helping with the cover-up to avoid taking any action.’ Aldus voormalig Russische oppositiepoliticus Garry Kasparov in een FB-posting.

Ondanks Russische pogingen tot misleiding (maskirovka) zijn de feiten over het neerschieten van de MH17 onveranderd. De contouren van de bewijsvoering staan sinds 17 juli 2014 met een bericht op VKontakte van de toenmalige Russische rebellenleider in Donetsk Igor Strelkov. Ze leidden tot een reconstructie die in de afgelopen jaren door onderzoek steeds gedetailleerder is ingekleurd. Onderzoekscollectief Bellingcat heeft door het uitbrengen van rapporten een leidende rol gespeeld in het beantwoorden van de schuldvraag en het weerleggen van Russische misleiding. Als een werk in uitvoering heeft het een nieuwe standaard gezet voor onderzoek van openbare bronnen en de weging van sociale media. Dat gaat het onderzoek naar de MH17 te boven. De door het Kremlin aangestuurde propagandamachine had geen antwoord op de flexibiliteit en het improvisatievermogen van het internationaal opererende Bellingcat. Het Kremlin kon vertragen en misleiden, maar geen eigen geloofwaardige theorieën opbouwen omdat die stuk voor stuk werden weerlegd.

De MH17 is naar alle waarschijnlijkheid neergeschoten door een Russische Buk-raket van het 2^de bataljon van de 53^ste Luchtverdedigings Geleidewapen Brigade van het Russische leger uit Koersk. Het was geen opzet om een verkeersvliegtuig neer te halen. De daders dachten een Oekraïens militair AN-26 vliegtuig uit de lucht te schieten. Het bericht van Strelkov bevestigt dat vermoeden. Het Kremlin kon de betrokkenheid van Russische militairen en materiaal niet bevestigen omdat het officieel ontkende militair in Oost-Oekraïne te opereren.

Dat de Russische misleiding over de MH17 slechts ten dele heeft gewerkt is onderhand duidelijk. Het Kremlin heeft geen gerede twijfel kunnen zaaien die tot op de dag van vandaag standhoudt. Waarmee niet gezegd is dat het Kremlin de slag in de publiciteit volledig heeft verloren. In de Westerse gevestigde media zijn de Russische theorieën weerlegd en hebben ze zich niet kunnen handhaven. Op Westerse sociale media waar andere journalistieke normen gelden is dat anders. Dat zijn nu eenmaal redelijk in zichzelf gekeerde leefwerelden waar de waarheid langzaam doordringt of waar sommigen die zich opwerpen als opinieleiders om een veelheid van redenen er belang bij hebben om aan te sluiten bij de Russische misleiding.

Garry Kasparov suggereert in het citaat dat het Kremlin op het politieke vlak gewonnen heeft. Klopt zijn observatie dat ‘veel leiders in de vrije wereld helpen met de doofpot om te voorkomen dat ze enige actie moeten ondernemen’? Het voorbeeld van Nederland wijst op het tegendeel. Door de MH17 nam Nederland afstand van de Russische Federatie en veranderde van een gunstig gezind in een kritisch land. Het leidt echter geen twijfel dat landen lafhartig en halfslachtig hebben gereageerd op Russische agressie die zich vanaf februari 2014 tegen Oekraïne richtte. Maar Kasparov adresseert de oorzaak verkeerd. Feitelijk is dat verwijt vooral van toepassing op het uitblijven van een gepaste reactie op de annexatie van de Krim door troepen van de Russische Federatie in maart 2014. Dat vereiste het Boedapester Memorandum van de VS en het Verenigd Koninkrijk. Dat was een reden voor het instellen van de Westerse sancties, niet het neerhalen van de MH17.

Westerse eenheid is ver te zoeken. De Amerikanen en Britten gaven niet thuis toen de Krim werd ingenomen en de territoriale integriteit van Oekraïne werd geschonden. Hiermee was het verkeerde voorbeeld gezet en werd Oekraïne in de steek gelaten. Dat dit trouwens over zichzelf opriep door een corrupte politieke klasse die evenmin eenheid en vastberadenheid uitstraalde. Amerikanen en Britten bij monde van de aarzelende president Obama en de onmachtige premier Cameron kregen een makkelijk excuus in handen om de gegeven garantie niet na te komen. Het gaf niet alleen het Kremlin, maar ook de Duitsers en Fransen het verkeerde voorbeeld. Mentaal bouwden ze daar op voort binnen de onderhandelingen over de Minsk-akkoorden.

Kasparov heeft gelijk dat het Westen teveel concessies heeft gedaan aan Putin. Maar de MH17 is formeel het verkeerde voorbeeld om dat aan te tonen omdat de schuldvraag officieel nog niet is beantwoord. Zorgelijker is het dat de VS en de grote Europese landen onvoldoende reageren op de Russische agressie die aangetoond is. Zo zakken Westerse landen verder weg in zelfverwijt en gemiste kansen om de eigen kracht te mobiliseren.

Foto: ‘Airliner downed: Assault rifles in hand, four pro-Russian separatists survey the smouldering wreckage of a passenger jet destroyed by a missile in war-torn Ukraine.’ MailOnline, 18 juli 2014.

Russische misleiding over MH17. Onzorgvuldige media baseren zich niet op bron, maar op de interpretatie van een betrokken partij

Het getuigt van lef en geen gebrek aan bescheidenheid om een nieuwsblog Welingelichte Kringen te noemen. Dat legt de journalistieke lat hoog. De val is des te dieper als het fout gaat. Zoals bij het bericht over de oorzaak van het neerschieten van de MH17 dat Welingelichte Kringen om 13.12 uur overneemt van een bericht van het Belgische Het Laatste Nieuws dat zich weer baseert op een bericht van het persbureau Belga.

Intussen is het bericht over de conclusies uit de documentaire zoals die blijken uit het bericht in Welingelichte Kringen door de BBC tegengesproken. In een bericht in The Telegraph van Nederlandse tijd 14.40 uur komt de aap uit de mouw. Russische media hebben de waarheid verdraaid en ten onrechte gesuggereerd dat de BBC in de documentaire concludeert dat Oekraïense gevechtsvliegtuigen de MH17 hebben neergeschoten. Wie kennis heeft van het dossier had zelfs kunnen weten dat dit verhaal al vaker opgedoken is. En weerlegd is. Oud nieuws dus. Na ruim drie uur heeft Welingelichte Kringen bovenstaand bericht nog steeds niet gecorrigeerd.

Westerse media en persbureau’s kunnen weten dat de MH17 voor het Kremlin een gevoelig onderwerp is en dat het de Russische regering er veel aan gelegen is om de waarheid over de eigen betrokkenheid bij te stellen of zelfs te verdoezelen. Of in elke geval het idee van ‘de waarheid’ te relativeren door te suggereren dat er geen waarheid bestaat. Maar die waarheid bestaat uiteraard wel en volgt uit gedegen onderzoeksjournalistiek. Sinds 17 juli 2014 heeft het Kremlin hier stevig op ingezet, veel middelen voor vrijgemaakt en probeert het de publieke opinie te beïnvloeden. Paradoxaal omdat het tegelijk zegt op geen enkele wijze betrokken te zijn.

Naar verwachting verschijnt tussen 10 en 20 juni het eindrapport van het Joint Investigation Team dat ingaat op de schuldvraag. Westerse media zouden daarom extra alert moeten zijn op Russische berichten over de MH17. Het is slechte en zelfs onverantwoordelijke journalistiek van zowel Belga, Het Laatste Nieuws als Welingelichte Kringen om zich bij de berichtgeving over een documentaire van de BBC niet te baseren op de primaire bron, maar op een partij die onderwerp van onderzoek is en waarvan het op voorhand weet dat die er alle belang bij heeft om de waarheid anders voor te stellen. Welingelichte Kringen moet de procedure over het overnemen van berichten goed tegen het licht houden. Het overnemen van berichten van persbureau’s en media die niet aan eigen journalistieke toetsing en onderzoek doen, maar vooral naar elkaar verwijzen heeft niets te maken met zorgvuldige en verantwoorde journalistiek. En nog minder met welingelichte kringen.

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘BBC documentaire: ‘MH17 neergeschoten door Oekraïense straaljager’ van Welingelichte Kringen, 25 april 2016, 13.12 uur.

Assange en Sputniknews: vijand van vijand is vriend. Simpel? Ja@%!

Wetmatigheid is dat westerse dissidenten steun krijgen buiten westerse landen, en niet-westerse dissidenten in het Westen. Elke vijand van de vijand wordt een vriend. Om te overleven met steun van de ander. Het zoeken van steun tast echter het beroep op bovenpartijdigheid aan. Vaclav Havel of Nelson Mandela konden winnen door zichzelf te blijven en zich niet te verlagen. Edward Snowden strandde door toedoen van de Amerikaanse overheid in Moskou. Obama trok diens paspoort in zodat de Amerikanen Snowden in de armen van de Russen dreven. Julian Assange werd zonder aanklacht door Zweden tot verdachte gemaakt in een zaak die door ontbrekend bewijs niet hard genoeg was om een rechtszaak te worden, maar hard genoeg was om jarenlang boven de markt te blijven hangen. Maar de oplossing is niet het inwisselen van de ene bruut door de andere. De oplossing is zichzelf blijven en hooguit hoognodige bescherming zoeken bij de ander zonder die ander legitimiteit te geven die deze niet verdient. Daarop worden Assange en Snowden straks afgerekend.

Foto: Schermafbeelding van tweet WikiLeaks.