Russische misleiding over MH17. Onzorgvuldige media baseren zich niet op bron, maar op de interpretatie van een betrokken partij

Het getuigt van lef en geen gebrek aan bescheidenheid om een nieuwsblog Welingelichte Kringen te noemen. Dat legt de journalistieke lat hoog. De val is des te dieper als het fout gaat. Zoals bij het bericht over de oorzaak van het neerschieten van de MH17 dat Welingelichte Kringen om 13.12 uur overneemt van een bericht van het Belgische Het Laatste Nieuws dat zich weer baseert op een bericht van het persbureau Belga.

Intussen is het bericht over de conclusies uit de documentaire zoals die blijken uit het bericht in Welingelichte Kringen door de BBC tegengesproken. In een bericht in The Telegraph van Nederlandse tijd 14.40 uur komt de aap uit de mouw. Russische media hebben de waarheid verdraaid en ten onrechte gesuggereerd dat de BBC in de documentaire concludeert dat Oekraïense gevechtsvliegtuigen de MH17 hebben neergeschoten. Wie kennis heeft van het dossier had zelfs kunnen weten dat dit verhaal al vaker opgedoken is. En weerlegd is. Oud nieuws dus. Na ruim drie uur heeft Welingelichte Kringen bovenstaand bericht nog steeds niet gecorrigeerd.

Westerse media en persbureau’s kunnen weten dat de MH17 voor het Kremlin een gevoelig onderwerp is en dat het de Russische regering er veel aan gelegen is om de waarheid over de eigen betrokkenheid bij te stellen of zelfs te verdoezelen. Of in elke geval het idee van ‘de waarheid’ te relativeren door te suggereren dat er geen waarheid bestaat. Maar die waarheid bestaat uiteraard wel en volgt uit gedegen onderzoeksjournalistiek. Sinds 17 juli 2014 heeft het Kremlin hier stevig op ingezet, veel middelen voor vrijgemaakt en probeert het de publieke opinie te beïnvloeden. Paradoxaal omdat het tegelijk zegt op geen enkele wijze betrokken te zijn.

Naar verwachting verschijnt tussen 10 en 20 juni het eindrapport van het Joint Investigation Team dat ingaat op de schuldvraag. Westerse media zouden daarom extra alert moeten zijn op Russische berichten over de MH17. Het is slechte en zelfs onverantwoordelijke journalistiek van zowel Belga, Het Laatste Nieuws als Welingelichte Kringen om zich bij de berichtgeving over een documentaire van de BBC niet te baseren op de primaire bron, maar op een partij die onderwerp van onderzoek is en waarvan het op voorhand weet dat die er alle belang bij heeft om de waarheid anders voor te stellen. Welingelichte Kringen moet de procedure over het overnemen van berichten goed tegen het licht houden. Het overnemen van berichten van persbureau’s en media die niet aan eigen journalistieke toetsing en onderzoek doen, maar vooral naar elkaar verwijzen heeft niets te maken met zorgvuldige en verantwoorde journalistiek. En nog minder met welingelichte kringen.

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘BBC documentaire: ‘MH17 neergeschoten door Oekraïense straaljager’ van Welingelichte Kringen, 25 april 2016, 13.12 uur.

De Gucht vindt religieuze gevoelens van moslims overgewaardeerd

‘De hedendaagse interpretatie en daaruit voortvloeiende praktijk van de Islam gaat veelal uit van de ongelijkheid van man en vrouw. Onze westerse beschaving gaat uit van de fundamentele gelijkheid van man en vrouw.’ Aldus de Belgische liberaal Karel De Gucht in zijn column voor Het Laatste Nieuws.

De Gucht trekt het breder: ‘Als dit zo verder gaat, mogen de westerse vrouwen straks in bikini het zwembad niet meer in omdat zij de religieuze gevoelens van de moslims kwetsen.’ Hij richt zijn kritiek niet zozeer op de islam of de moslims, maar op de ruimte die de islam en de moslims in de samenleving gegeven wordt door degenen die verantwoordelijk zijn voor grondrechten en pluriformiteit zoals de rechtsstaat die garandeert.

Hij herhaalt wat Frits Bolkestein ooit zei: ‘Ik aarzel niet om onze beschaving gestoeld op universele waarden en daarin centraal het gelijkheidsprincipe op dit punt superieur te noemen aan het samenlevingsbeeld van een interpretatie van de Islam die de gelijkheid van man en vrouw negeert.’ Dat is echter niet de hoofdzaak en is onnodig voor zijn betoog. Het maakt niets uit of de islam of de westerse beschaving superieur is. Moslims zullen hun beschaving superieur achten en niet-islamitische westerlingen de hunne. De perspectieven van beter te zijn dan de ander kunnen prima naast elkaar bestaan. Het hoeft niet beslist te worden.

Het probleem dat De Gucht aansnijdt gaat over wat anders, namelijk de identificatie en projectie van westere politici en burgers over de islam. Ze verliezen hierbij soms de grondrechten van alle burgers uit het oog. Dan komt er in een officiële sfeer geen wijn of bier op tafel, is het zwemmen in bikini in een openbaar zwembad geen vanzelfsprekendheid meer of eisen moslims dat hun echtgenotes in ziekenhuizen apart behandeld worden. Daar gaat het fout. De islam is welkom in Nederland of België, maar heeft geen enkel recht om voor de eigen achterban een bijzondere positie te claimen. Of dat nou ten koste gaat van niet-moslims of niet.

Foto 1: Vrouw in bikini en een vrouw met een hand voor de ogen.

Foto 2: Gesluierde vrouw en man met baard in het water.