Dieudonné: dubbele standaard van de vrijheid van meningsuiting

Regeringsleiders of hoofdredacties getuigen sinds de aanslag bij Charle Hebdo met mooie woorden van de vrijheid van meningsuiting en tonen solidariteit. Door met vertegenwoordigers van Gabon, Egypte, Turkije of Rusland een mars te houden voor de meningsuiting. Landen die een loopje nemen met de meningsuiting. Daniel Wickham ontleedt deze dubbele standaard. Of pagina’s vol achtergrondverhalen te laten verschijnen met maar een invalshoek. In de praktijk leveren ze niet wat ze beloven. Want de vrijheid van meningsuiting wint pas aan waarde als het controverses oproept. Maar voordat het zover is haken de gevestigde machten af.

Een goed voorbeeld daarvan is het aanhouden van de Franse komiek en activist Dieudonné M’bala M’bala omdat hij het terrorisme verheerlijkt zou hebben door zijn uitspraak op sociale media dat hij zich Charlie Coulibaly voelt (‘Je me sens Charlie Coulibaly‘). In een brief aan minister Bernard Cazeneuve van Binnenlandse Zaken legt hij uit zich niet anders te voelen dan Charlie, maar als een public enemy no. 1 bejegend te worden als Ahmedy Coulibaly met meer dan 80 juridische procedures tegen hem en zijn directe omgeving in een jaar. Coulibaly is de moordenaar van vier mensen in de kosjere supermarkt die verklaarde namens ISIS te handelen.

De vrijheid van meningsuiting is op twee manieren niet absoluut. De eerste beperking die voor allen geldt is de wet. Oproepen tot geweld en haaizaaien is niet toegestaan. Dat heeft zin omdat het de scherpste kantjes van het publieke debat haalt. De tweede beperking heeft te maken met de positie van de criticus. Als het de zittende macht volgt wordt het aanvaard en zelfs toegejuicht. Dus bij solidariteitsmanifestaties, in televisiestudio’s of op krantenpagina’s. Maar als het de macht fundamenteel ter discussie stelt wordt het verhinderd of geblokkeerd. Of wordt degene die binnen de wet tegen de macht ingaat zelfs juridisch bedreigd. Dat maakt het publieke debat minder divers en breed dan het zou moeten zijn en wenselijk is.

Mogelijk is Dieudonné een horzel in de pels van de macht die de randen van de wet opzoekt. Uit politieke stellingname of ter profilering van zijn theatercarriere. Maar zolang hij de wet niet overtreedt moet hem geen strobreed in de weg gelegd worden of mogen autoriteiten de werking van de wet oneigenlijk oprekken om hem tot zwijgen te brengen. Dieudonné moet met woorden kunnen zeggen zich een Charlie Coulibaly te voelen. Hem tegenwerken, negeren of schouderophalend in een buitencategorie plaatsen ondergraaft het principe van vrijheid waarover alle politici, journalisten en opinieleiders zich afgelopen weken druk maakten.

Foto: Banner uit tweet van Glenn Greenwald, 14 januari 2015.

Dieudonné stopt show. Maar vecht terug in media

De Frans-Kameroense komiek Dieudonné stopt met z’n show ‘Le Mur‘ omdat het hem verboden wordt. Hij erkent de rechtsstaat. De regering-Hollande is gebeten op hem. Dieudo wil niet provoceren, vindt zichzelf geen nazi of antisemiet en verplaatst de strijd naar de sociale media. Zoals een kanaal op YouTube dat de tegenstrijdigheden en het opportunisme van de vertegenwoordigers van het establishment van de Franse republiek op een rijtje zet. Zoals die van ‘journalist’ Christophe Barbier van L’Express die z’n baan wil houden. Voor de anarchistisch-linkse Charlie Hebdo pleit-ie voor geen grenzen aan de meningsuiting, maar bij de antizionistisch-rechtse Dieudonné wel. Een wel heel bijzondere opvatting van wat onafhankelijke journalistiek is. De Joodse antizionist Jacob Cohen en medestander van Dieudonné verwoordt de opstelling van z’n vriend.

Rechter verbiedt optreden Dieudonné. Boekt regering overwinning?

De komiek Dieudonné M’Bala M’Bala mag vanavond niet optreden in het Zenith theater van Nantes. Eerst oordeelde een lagere rechter dat een verbod in strijd was met de vrijheid van meningsuiting. Maar de hoogste bestuursrechter de Conseil d’Etat verklaarde in het begin van de avond het besluit van de rechtbank ongeldig. Minister Valls van Binnenlandse Zaken juicht dit besluit toe. Hij heeft zich voor een verbod politiek en publicitair ingezet. Valls vindt de komiek een antisemiet die slachtoffers van de Holocaust beledigt en zo de openbare orde in gevaar brengt. Daarom riep-ie gemeenten op de show ‘Le Mur‘ van Dieudonné te verbieden.

Op 6 januari schreef ik: ‘Het gaat in Frankrijk van kwaad tot erger. Het establishment van links en rechts zet alle middelen in om de komiek Dieudonné te stoppen. Stel je voor dat in Nederland een show van Freek de Jonge, Hans Teeuwen of Theo Maassen wegens discriminatie verboden zou worden door de regering-Rutte. De media zouden te klein zijn. Precies dat gebeurde vandaag in Frankrijk na de aankondiging van minister Valls. De media ontploften. Frankrijk worstelt met zichzelf. Het bestrijdt intolerantie met intolerantie. Dat kan nooit goed eindigen.’

De regering-Hollande strijdt met alle middelen tegen een komiek die daardoor aan kracht wint. En zich met z’n achterban kan profileren. Het is strategisch onverklaarbaar waarom Valls vanwege de openbare orde de shows van Dieudonné wil verbieden en dat niet aan Justitie en de strafwet overlaat. Ook als de komiek een racist of antisemiet is het onverstandig wat de regering-Hollande nu doet. Dieudonné hoeft niet eens langer de arrogantie van de macht aan te tonen met z’n shows die nu verboden zijn. De regering doet dat zelf beter.

Minister van Cultuur Aurélie Filippetti maakte het er nog bonter op door op BFMTV te verklaren dat Dieudonné M’Bala M’Bala niets te maken heeft met cultuur of humor (‘n’a plus rien à voir ni avec la culture, ni avec l’humour‘). Dit is een onnodige uitspraak die een minister niet hoort te maken en alleen maar kleinzielig en intolerant overkomt. En de underdog in de kaart speelt. De episode van Dieudonné en de quenelle komt bovenop een regering-Hollande die de Fransen niet weet te overtuigen, weinig presteert en de economie laat wegzakken. Als de kwestie Dieudonné bedoeld is als afleiding voor die problemen, dan lijkt ook dat mislukt.

Foto: Minister van Binnenlandse Zaken Manuel Valls: ‘We hebben een politiek overwinning geboekt’, 9 januari 2014.  Credits: AFP.

Hollande is bang voor rebelse ‘quenelle’ van Dieudonné

Update 6 januari: De Franse regering heeft gemeenten laten weten dat het hen vrijstaat shows van de komiek Dieudonné M’Bala M’Bala te verbieden. Met een beroep op de openbare orde. M’Bala M’Bala heeft laten weten dat een verbod van z’n show komende donderdag in Nantes illegaal is. Bij een verbod stapt-ie naar de rechter.

De Franse minister van Binnenlandse Zaken Manuel Valls wil shows van de controversiële komiek Dieudonné M’bala M’bala, ofwel Dieudo verbieden. Reden zijn z’n anti-semitische en racistische uitlatingen. Joodse kringen juichen een verbod toe. Dieudonné is een opinieleider die anderen inspireert. Vraag is of beledigende opmerkingen een verbod rechtvaardigen en minister Valls niet te krampachtig reageert. Wat zegt het over het zelfvertrouwen en geloof in eigen kracht van de regering Hollande als het bijeenkomsten van een komiek wil verbieden omdat hij de openbare orde zou bedreigen? Wat zegt een verbod over de vrijheid van meningsuiting en het politieke klimaat in Frankrijk? Als Dieudo de wet overtreedt dan moet-ie door het OM aangeklaagd worden. Anders niet. Vorige maand werd-ie tot 28.000 euro boete veroordeeld wegens aanzetten tot haat.

Dieudonné introduceerde de Quenelle wat een protestmiddel werd. Op het raakvlak van humor, politieke actie, maatschappijkritiek en nihilisme. Quenelle is oorspronkelijk de naam van een ovaalvormig gerecht van gepureerde snoekbaars, maar is een geuzennaam van opstandigheid en protest tegen de elite geworden. De Quenelle is het gebaar voor ‘fuck you‘ en wordt gevormd door met de ene arm de andere gestrekte arm aan te raken. Het wordt opgevat als omgekeerde Hitlergroet. De ene arm raakt dan als het ware het scharnier voor de gestrekte arm de lucht in. De symboliek ervan slaat aan in Frankrijk. Het blog counterpsyops meent zelfs dat de regering Hollande in paniek is en het gebaar wil verbieden: ‘The symbolism has become so popular, the French regime of Hollande is panicking and has taken measures to suppress the symbolism and even prohibit.‘ Maar een verbod van Dieudonné of de quenelle lost de problemen niet op die tot het protest leiden.

Foto: Dieudonné maakt een quenelle naast Alain Soral. Credits: Reuters, Benoit Tissier.