Update 7 mei 2013: Gawker toont aan dat de CIA invloed had op het eindresultaat. Het wist scènes gewijzigd of verwijderd te krijgen. In de Nederlandse filmpers werd de film positief ontvangen. Nrc.next noemde de film zelfs ‘razendknappe geschiedschrijving‘. Dat geeft te denken over het niveau van de Nederlandse filmpers.
Zero Dark Thirty is een film van Kathryn Bigalow. Een thriller over de jacht op Osama bin Laden die dicht tegen de werkelijkheid aanleunt. Met de slogan: ‘The Biggest Manhunt in History‘. Vanaf 24 januari 2013 in de Nederlandse bioscopen, uitgebracht door A-Film. In de VS ontstond over de film al controverse toen bleek dat de filmmakers nauw met het Pentagon en de CIA samenwerkten. De paradox was dat daartoe geheime informatie aan schrijver Mark Boal en Katryn Bigalow werd gegeven door de regering-Obama waarvoor klokkenluiders doorgaans door de overheid worden vervolgd. Critici spraken toen al over propaganda.
Zonder die gezien te hebben bekritiseert Glenn Greenwald in The Guardian de film. Kern van zijn kritiek is dat het marteling verheerlijkt omdat valselijk wordt geclaimd ‘dat waterboarding en andere vormen van ondervragingstactieken onder dwang’ cruciaal waren voor het vinden van Osama. Een idee uit de hoge hoed van voormalig vice-president Dick Cheney dat nooit aangetoond is. De voortgang die Zero Dark Thirty in de lucht houdt is gebouwd op een verzinsel. De film fabriceert de leugen die in werkelijkheid niet werkte. Ook blijven bezwaren van CIA-medewerkers tegen de immorele en contra-productieve martelingen ongenoemd.
Maar een film is een artistiek product met een eigen logica en vormtaal dat leent uit de werkelijkheid. Dramatisering via hoofdpersonages dient om een filmwerkelijkheud te bouwen en door identificatie de toeschouwer in het verhaal te trekken. Daarom snijdt de kritiek dat een film iets verheerlijkt of juist aanvalt pas hout als de relatie met de werkelijkheid als uitgangspunt wordt genomen. Bij The Hobbit of Star Trek gebeurt dat niet. Bij Zero Dark Thirty dient dat evenmin te gebeuren. Het vertelt een hedendaags sprookje dat de werkelijkheid verzint. Het verschil tussen de twee trailers is opvallend. De bovenste kiest voor de fabel en de onderste voor de werkelijkheid. De laatste ontmoet kritiek omdat het de schijn van echt verkoopt.
George Knight 