WdKA voor Museum Rotterdam. Concept. Citylab. Bijdetijds!

Het is 2015. Dat betekent hier dat het geen 2015 is. Maar 1970, 1985 of 1940. Of gewoon tijdloos niets. Wel zo makkelijk. Alles behalve conformisme. Stel je voor, het idee alleen al. Vormgeving schuift inhoud voort. Niet als experiment, maar als project van Museum Rotterdam ‘om de stad en haar geschiedenis van meerdere kanten te belichten’. Ziet u al iets van de geschiedenis? Derdejaars studenten van de Rotterdamse Willem de Kooning Academie ‘hebben een concept ontwikkeld voor een Citylab’. Als onderdeel van een tentoonstelling die begin 2016 wordt getoond. Het is de optelsom: Stad + kunstacademie = Citylab. Alles heet nu lab. Alles is een concept. Zoeken naar betekenis wordt dan maar geshowd. In elk geval kan gezegd worden dat Museum Rotterdam samenwerkt met partners en middenin de maatschappij staat. Subsidiegevers mogen tevreden zijn.

‘We Steal Secrets: The Story of WikiLeaks’. Wat is het belang?

Alex Gibney kwam afgelopen week met een documentaire die zo afwijkt van de feiten dat de vraag rijst wie er achter steekt. Geen vraag voor complotdenkers. Bij Zero Dark Thirty bleek de CIA invloed op het eindresultaat te hebben. WikiLeaks heeft niet meegewerkt aan de documentaire, maar geeft commentaar bij het script. Het leest als een ‘Who is Who’. Het commentaar laat weinig heel van de onderbouwing van de documentaire die niets onthult. De kracht van film is de suggestie, het aangeven van verbanden en het onuitgesprokene laten spreken. Alex Gibney heeft een slecht geïnformeerde kijker nodig om hem daarin te kunnen volgen.

Blogster Alexa O’Brien die het proces Bradley Manning op de voet volgt, geeft in een analytische recensie aan in welk krachtenveld Gibney opereert. Samenwerking tussen het leger en de amusementsindustrie is in de VS groot. Die wordt nog hechter bij de ontwikkeling van huidige surveillance-systemen. Amusement is media en informatie. Amerikaanse omroepen profiteren van hun schaalgrootte: ‘Volgens de economen Deidre McClosky en Arjo Klamer zijn overreding (‘persuasion‘), reclame, advisering en consultancy goed voor 25 procent van het Amerikaanse bruto binnenlands product. In feite zijn de Amerikaanse media en amusementssector de enige Amerikaanse sectoren die een overschot op de handelsbalans hebben met bijna elke natie in de wereld.’

O’Brien geeft WikiLeaks de context die Gibney mist. Of dat door z’n gebrek aan intellectuele scherpte of moed komt. WikiLeaks is beslissend voor de Amerikaanse regering omdat het een strijd is over de informatie op internet. Daarom is Assange gecriminaliseerd via Zweden en Interpol en werd een verzegelde aanklacht door een geheime grand jury tegen hem opgesteld. Ze zegt: ‘De vervolging van Manning en het federale/militaire criminele onderzoek van WikiLeaks zijn onderdeel van de grotere strijd door de overheid om de controle ‘over‘ informatie in het digitale tijdperk. Het is een strijd die deels gevoerd wordt tegen wat Mike Rogers, voorzitter van het House Permanent Select Committee on Intelligence, de ‘cultuur van openbaring’ van internet noemt.’

Kortom, wie de documentaire ‘We Steal Secrets‘ van Alex Gibney wil gaan zien wacht de taak om de vele fouten en onwaarheden te signaleren. Maar de film krijgt meerwaarde als de kijker zich voorstelt wat het economisch belang is van Gibney, wie zijn partners zijn en hoe de Amerikaanse amusementsindustrie en het leger samenwerken. Over WikiLeaks zegt de film niks nieuws, maar over iemand als Alex Gibney des te meer.

Foto: Affiche ‘Stop Him, And the Job’s Done‘ uit de Tweede Wereldoorlog (1941-1945).

Zero Dark Thirty verheerlijkt marteling in de jacht op Osama

Update 7 mei 2013: Gawker toont aan dat de CIA invloed had op het eindresultaat. Het wist scènes gewijzigd of verwijderd te krijgen. In de Nederlandse filmpers werd de film positief ontvangen. Nrc.next noemde de film zelfs ‘razendknappe geschiedschrijving‘. Dat geeft te denken over het niveau van de Nederlandse filmpers. 

Zero Dark Thirty is een film van Kathryn Bigalow. Een thriller over de jacht op Osama bin Laden die dicht tegen de werkelijkheid aanleunt. Met de slogan: ‘The Biggest Manhunt in History‘. Vanaf 24 januari 2013 in de Nederlandse bioscopen, uitgebracht door A-Film. In de VS ontstond over de film al controverse toen bleek dat de filmmakers nauw met het Pentagon en de CIA samenwerkten. De paradox was dat daartoe geheime informatie aan schrijver Mark Boal en Katryn Bigalow werd gegeven door de regering-Obama waarvoor klokkenluiders doorgaans door de overheid worden vervolgd. Critici spraken toen al over propaganda.

Zonder die gezien te hebben bekritiseert Glenn Greenwald in The Guardian de film. Kern van zijn kritiek is dat het marteling verheerlijkt omdat valselijk wordt geclaimd ‘dat waterboarding en andere vormen van ondervragingstactieken onder dwang’ cruciaal waren voor het vinden van Osama. Een idee uit de hoge hoed van voormalig vice-president Dick Cheney dat nooit aangetoond is. De voortgang die Zero Dark Thirty in de lucht houdt is gebouwd op een verzinsel. De film fabriceert de leugen die in werkelijkheid niet werkte. Ook blijven bezwaren van CIA-medewerkers tegen de immorele en contra-productieve martelingen ongenoemd.

Maar een film is een artistiek product met een eigen logica en vormtaal dat leent uit de werkelijkheid. Dramatisering via hoofdpersonages dient om een filmwerkelijkheud te bouwen en door identificatie de toeschouwer in het verhaal te trekken. Daarom snijdt de kritiek dat een film iets verheerlijkt of juist aanvalt pas hout als de relatie met de werkelijkheid als uitgangspunt wordt genomen. Bij The Hobbit of Star Trek gebeurt dat niet. Bij Zero Dark Thirty dient dat evenmin te gebeuren. Het vertelt een hedendaags sprookje dat de werkelijkheid verzint. Het verschil tussen de twee trailers is opvallend. De bovenste kiest voor de fabel en de onderste voor de werkelijkheid. De laatste ontmoet kritiek omdat het de schijn van echt verkoopt.

Publiek debat met moslims over open samenleving gewenst

De trailer van de film ‘Innocence of Muslims‘ blijft sommige gemoederen bezig houden. Gisteren was er een georganiseerd protest met meer dan 10.000 moslimmannen voor de kantoren van Google in Londen. Woordvoerders eisten dat de trailer van YouTube wordt verwijderd. YouTube is een onderdeel van Google.

Zo zei organisator Masoud Alam volgens The Telegraph dat het bij de trailer niet om vrijheid van expressie gaat omdat ‘de Profeet’ beledigd zou worden. Hij mag dat beweren, maar moet beseffen dat de vrijheid van expressie of meningsuiting pas volle betekenis krijgt als men andersdenkenden die vrijheid gunt. Dus Masoud Alam wil wel degelijk de meningsuiting inperken. Hij roept op tot censuur. En dwingt anderen tot zelfcensuur.

Een van de sprekers op het protest, sjeik Faiz Al-Aqtab Siddiqui zei zelfs dat Google verantwoordelijkheid voor beleefdheid moet nemen. De plaatsing van de trailer op internet ziet-ie als anarchie en niet als vrijheid van meningsuiting. Hij riep zelfs op tot een ethisch reveil -campaign for civility- samen met andere groepen. Zoals de Kerk van Engeland, Katholieken, Joodse groepen, Vakbonden en zelfs Conservatieven.

Een woordvoerder van Google liet desgevraagd weten dat de trailer gewoon online blijft. Want wat in het ene land prima is, kan in een ander land problemen geven. De trailer valt binnen de voorwaarden van YouTube.

Protesterende moslims lijken niet te begrijpen wat pluriformiteit en vrijheid van meningsuiting inhouden. Het is gewenst als daarover een publiek debat ontstaat. Zodat door voorlichting toegelicht kan worden wat een open samenleving met zich meebrengt. Uiteraard kunnen de moslims met hun protesten doorgaan zolang ze willen. Het versterkt hun identiteit als geloofgemeenschap, maar ze moeten beseffen dat verregaande eisen het beeld afzwakt dat ze zich voegen in de nationale rechtsstaat. Andersdenkenden hun wil en religieuze denkbeelden opleggen is in de pluriformiteit onwerkbaar. En waar gaat het over? Een trailer op internet die opgezocht moet worden om gewist (en gemist) te worden. Trailer en de reactie erop zijn tamelijk infantiel.

Foto: Protest op Buckingham Palace Road, Londen voor het kantoor van Google, 14 oktober 2012. Credits Geoff Pugh

We Live In Public: Josh Harris en (on)zichtbaarheid

Internetpionier Josh Harris had het allemaal al gezien en gedaan. En gefilmd. Voordat Big Brother van Endemol in 1997 doorbrak en geld uit zichtbaarheid ging slaan. In de aanloop naar een advies over het museumbestel presenteert de Raad voor Cultuur nu een stelling waarover we worden gevraagd na te denken: De beste bescherming voor kunst en cultureel erfgoed is zichtbaarheid. Dat roept associaties op met surveillance en aantasting van privacy. Kunst als TrapWire, het krijgt ons allen in het oog. Zonder dat we het beseffen.

Maar zien nadenkende burgers zichtbaarheid niet eerder als bedreiging dan bescherming? Er kleeft weinig positieve associatie aan. Het staat haaks op intimiteit, zekerheid en zelfstandigheid. Des te meer omdat erfgoed en kunst zowel bij publiek als politiek niet op respect mogen rekenen. Nog niemand heeft op de stelling gereagereerd. Logisch, het mist de urgentie en de durf die uitgaan van de uitspraak dat kunst in de onderduik wordt gedwongen: De beste bescherming voor kunst en cultureel erfgoed is onzichtbaarheid.

Filmgeweld is ondergeschikt aan oorlogsgeweld: The Dark Knight Rises

Moord in de bioscoop. De trailer van Gangster Squad van Ruben Fleischer toont het. Vanachter het doek, als een Dark Rose of Cairo loert de dood uit machinegeweren. De overstap van de film naar de echte wereld is snel gemaakt. Zoals vandaag gebeurde in Aurora, Colorado tijdens een voorstelling van de Batmanfilm van Christopher Nolan The Dark Knight Rises. Met twaalf doden. How come? Roept geweld geweld op?

Prikkelen impulsen zwakke geesten om zich te voegen in het geweld? Waarom wordt altijd de bioscoop, het stripboek of een game focus van aandacht als het weer misgaat? Waarom dan kijken naar het filmgeweld in de bioscoop, en niet naar wat er in Afghanistan, Syrië, Irak of Chicago gebeurt? En waarom niet naar president Obama die drones naar Pakistan stuurt om mensen zonder proces te doden? Of naar alle synchrone en asynchrone legers die zich tot de tanden wapenen om elkaar voor rot te schieten? Film volgt oorlogsgeweld.