David Stokle toont z’n Evil Icons project. Op het raakvlak van kunst, politiek en geschiedenis. Een idee voor Nederlandse kunstenaars?

In de uitvoering is de video niet sterk, in het idee dat het aandraagt wel. De in Dorchester, Boston wonende fotograaf David J. Stokle toont in een galerie in Boston zijn ‘Evil Icons’ project. Op zijn homepage legt hij in een ouder bericht uit hoe dat ontstond. Stokle werd geïnspireerd door de voorpagina van augustus 2013 van het tijdschrift Rolling Stone met de flatterende Facebook-profielfoto van Boston Marathon-terrorist Dzhokhar Tsarnaev. Van het een kwam het ander. Het is een project in wording waar president Donald Trump ook aan toegevoegd is. Is dit geen idee voor Nederlandse kunstenaars om ‘kwade iconen’ of ‘kwaadaardige idolen’ in een project te vereeuwigen? Denk aan Piet Hein, Koning ‘Gorilla’ Willem III, Anton Mussert, Anton van der Waals, Raymond Westerling én Poncke Princen, en hedendaagse politici die volgens velen de duivel in zich dragen? In de verte doet dit project van David Stokle denken aan wat de in London gevestigde Otolith Group doet. Zoals met het project ‘In the Year of the Quiet Sun’ waarin politiek, geschiedenis, (toegepaste) kunst en vormgeving werden gecombineerd. Welke kunstenaar of fotograaf transformeert dit naar Nederland?

Jean Rouch filmt in Afrika (1955). Maar welke realiteit toont hij?

Spreken de beelden voor zich of toch niet? Accra, 1955. De Franse etnografische cineast en antropoloog Jean Rouch (1917-2004) draait Les maîtres fous. Hij probeert door de rituelen van de religieuze Hauka-beweging die over grenzen ontstond als reactie op het kolonialisme de effecten van dat kolonialisme te achterhalen. De vorm waarin hij dat giet werd bekend als Cinéma vérité. De verslaglegging zou ‘waar’ en onzichtbaar zijn.

Zijn het kolonialisme en de mensen erin in gelijke mate gek? Of: gestoord? Is de reactie van de Hauka-beweging op dat Europese kolonialisme nou kritiek of door in het frame van het kolonialisme te stappen toch uiteindelijk de omarming ervan? Rouch die 40 jaar in Afrika filmde kreeg lof en kritiek op z’n films. Hij hielp Afrika voor een Westers publiek ontsluiten, maar zou dat wel gedaan hebben met een Eurocentrische bril op.

Na het zien van Les maîtres fous resteert afstand en verwondering. Afrika is niet alleen een ander continent door de afstand in ruimte, maar in tijd blijkt 1955 ook een ander continent. De in Londen gevestigde Otolith Group benaderde in 2013 het kolonialisme op een journalistieke manier: door de documentaire ‘In the Year of the Quiet Sun’ en de tentoonstelling ‘Statecraft‘ die aan de hand van de vormgeving van postzegels de dekolonisatie laat zien. Zo’n zakelijke opstelling die het feit tartend presenteert als fetisj vermindert de valkuil van een betuttelend perpectief dat goedbedoeld is maar toch verkeerd uitpakt. Pioniers wacht achteraf kritiek.

Foto: Postzegel van Gold Coast uit 1957 met overdruk ‘Ghana Independence 6th March 1957’.