Attractie op Haagse kermis: Sun-Devils, vermoedelijk 1955-1962

Twee foto’s uit een post van 8 oktober 2019 op de FB-pagina Stichting Kermis-Cultuur. De attractie met de naam ‘Sun-Devils’ verwijst naar exotisme en Afrikaanse maskers en stond op de Haagse kermis. In de kunst lieten de Vijftigers zich inspireren door Afrikaanse volkskunst. Datering ontbreekt, maar het zal waarschijnlijk tweede helft jaren 1950, mogelijk begin jaren 1960 zijn. Dat was de periode dat op de wereldtentoonstelling Expo 1958 in Brussel in het Congolese paviljoen een dorp met ‘inboorlingen’ werd tentoongesteld. Maar de tijdsgeest kantelde en halverwege de Expo liepen ze weg uit de menselijke dierentuin. Maatschappelijk kon het niet meer door de beugel. In 1960 werden 17 voormalige Afrikaanse kolonies zelfstandig. Toen waren op kermissen volop kramen met pseudo-educatief vertier te vinden. In de tijd dat televisie nog aan een opmars moest beginnen. Iedereen kon weten dat het onzin was, zodat de kunst van het bedrog er getetst kon worden.

Moeten we hier achteraf over oordelen? Het cliché van de zwarte man in luipaardvel die op de trommels slaat en de zwarte vrouwen met rieten rok en sambaballen (notabene een Zuid-Amerikaans instrument) brengt nu zichzelf om zeep zonder dat er diepgaand commentaar voor nodig is. Het is nepnieuws voordat het woord in de huidige betekenis werd gebruikt. Of deze attractie een wederzijds complot was tussen kijker en bekekene weten we niet zeker. Dat geeft er de spanning aan. De exploitatie was zichtbaar en was zelfs een belangrijk onderdeel van de bezienswaardigheid. Curiositeit, trekpleister en schaamteloosheid in één. Dat lijkt het grote verschil met nu. Uitbuiting wordt door uitbaters zoveel mogelijk aan het oog onttrokken. Wat is meer oprecht?

Foto’s: Foto’s op de FB-post van 8 oktober 2019 op Stichting Kermis-Cultuur geplaatst door Piet Winkelmolen.

Diversiteit is niet het belangrijkste, inclusie wel

De woorden inclusie en diversiteit worden door elkaar gebruikt. Maar ze zijn niet inwisselbaar. Een voorbeeld maakt dat duidelijk als de in Marokko geboren politievrouw Fatima Aboulouafa (die vanwege haar kritiek door de politieleiding op non-actief is gezet) in een interview in NRC zegt: ‘Toch is het belangrijkste niet diversiteit, maar inclusie. Als je collega’s met Marokkaanse, Surinaamse en Turkse wortels bij elkaar zet, krijg je mogelijk ook wantoestanden. Diversiteit is geen toverwoord en je moet het niet door de strot duwen. Dat leidt tot polarisatie binnen de organisatie.’ Diversiteit is dus geen doel, maar een middel om tot inclusie te komen. Dat laatste betekent dat iedereen zich in een samenleving thuis kan voelen en de voorwaarden daarvoor door de overheid geschapen moeten worden. Kortom, diversiteit levert nog niet vanzelfsprekend inclusie op.

Inclusie is vergelijkbaar met het secularisme. Dat is een politieke filosofie, een paraplu waaronder het uitgangspunt is dat iedereen gelijk is in het zich laten inspireren door een religie of levensovertuiging. Inclusie is daar de sociale variant van. Dat het debat dat diversiteit als doel nastreeft radicale en bizarre aspecten bevat kan niemand ontgaan zijn die het politieke debat volgt. Identiteitspolitiek en dekoloniale theorie zijn er de aanjagers van die niet per definitie bij inclusie uitkomen, maar vaak blijven hangen in diversiteit dat zo een doel op zichzelf wordt. Waarmee evenmin gezegd is dat het nastreven van diversiteit per definitie verkeerd is. Maar het gaat om de maatvoering ervan. Hoe ontkomen we aan het radicalisme dat diversiteit als dwaalweg, emancipatiemachine, grenspaal en einddoel gebruikt en het maatschappelijk debat op slot gooit, zelfs met het opschorten van de vrijheid van meningsuiting? De eerste stap uit dit theoretische doolhof is om te beseffen dat diversiteit niet zo belangrijk is als vooral in radicaal-linkse kringen wordt beweerd, maar inclusie wel.

Jean Rouch filmt in Afrika (1955). Maar welke realiteit toont hij?

Spreken de beelden voor zich of toch niet? Accra, 1955. De Franse etnografische cineast en antropoloog Jean Rouch (1917-2004) draait Les maîtres fous. Hij probeert door de rituelen van de religieuze Hauka-beweging die over grenzen ontstond als reactie op het kolonialisme de effecten van dat kolonialisme te achterhalen. De vorm waarin hij dat giet werd bekend als Cinéma vérité. De verslaglegging zou ‘waar’ en onzichtbaar zijn.

Zijn het kolonialisme en de mensen erin in gelijke mate gek? Of: gestoord? Is de reactie van de Hauka-beweging op dat Europese kolonialisme nou kritiek of door in het frame van het kolonialisme te stappen toch uiteindelijk de omarming ervan? Rouch die 40 jaar in Afrika filmde kreeg lof en kritiek op z’n films. Hij hielp Afrika voor een Westers publiek ontsluiten, maar zou dat wel gedaan hebben met een Eurocentrische bril op.

Na het zien van Les maîtres fous resteert afstand en verwondering. Afrika is niet alleen een ander continent door de afstand in ruimte, maar in tijd blijkt 1955 ook een ander continent. De in Londen gevestigde Otolith Group benaderde in 2013 het kolonialisme op een journalistieke manier: door de documentaire ‘In the Year of the Quiet Sun’ en de tentoonstelling ‘Statecraft‘ die aan de hand van de vormgeving van postzegels de dekolonisatie laat zien. Zo’n zakelijke opstelling die het feit tartend presenteert als fetisj vermindert de valkuil van een betuttelend perpectief dat goedbedoeld is maar toch verkeerd uitpakt. Pioniers wacht achteraf kritiek.

Foto: Postzegel van Gold Coast uit 1957 met overdruk ‘Ghana Independence 6th March 1957’.

Weer een petitie voor Papua. Nederland is extra verantwoordelijk

Het onrecht dat minderheden aangedaan wordt is immens. Aan volkeren wordt zelfbeschikking ontzegd. Waar te beginnen met het uitspreken van steun? En wat levert een adhesiebetuiging meer op dan het geruststellen van het eigen geweten? Een al sinds 1962 sluimerend conflict is ‘Papua’ (ook wel West Papua) het voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Het komt erop neer dat het gebied door Indonesië bezet en geannexeerd wordt, een referendum dat de bevolking beloofd was nooit is gehouden maar uitdraaide op doorgestoken kaart en de internationale gemeenschap dat allemaal accepteert. Vaak tandenknarsend. Omdat Nederland een speciale verantwoordelijkheid heeft vanwege de overdracht van het gebied aan Indonesië is Nederland betrokken bij de geschiedenis. En de nasleep daarvan. Daarom is het logisch dat Nederlanders hun steun uitspreken voor de Papua-bevolking en de Nederlandse overheid onder druk zetten om eens op te treden. In de EU of in de VN.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Free West Papua’. Tekenen kan hier. Zie ook: Facebook-pagina Free West Papua.

Petitie voor zelfbeschikkingsrecht Papoea’s. Ons treft de schande

Zaterdag was er een merkwaardig incident met een kleine zwarte vrouw op het Haagse Malieveld. De plek van de Zwarte Piet-demonstratie. Fotojournalist Gerrit de Heus beschrijft het op z’n blog: ‘Trots steekt ze een vlag in de lucht, de vlag van West-Papoea waar haar roots liggen, de vlag die verboden is in Indonesië. Ze demonstreert tegen Indonesië dat West-Papoea annexeerde. “Sinds dat conflict zijn er 400.000 Papoea’s vermoord“. En ze demonstreert tegen de Verenigde Naties, de organisatie die er niets tegen doet.’ En: ‘Als een klein groepje Zwarte Piet-sympathisanten de vrouw met de vlag ziet, slaat de stemming om. De groep loopt dreigend op haar af en sluit haar in. Een blonde vrouw met zwart geschminkt gezicht begint meteen te schreeuwen: “Dus jij bent tegen Zwarte Piet? Rot dan lekker op naar je eigen land!”‘

Deze racisten zijn te dom om te begrijpen dat de zwarte vrouw niet voor Zwarte Piet maar ook tegen de VN demonstreert. Sympathisanten van de VVD en PVV die zo kritisch zijn op de Indonesische regering zouden juist de rechten van de bewoners van Papua Barat, ofwel West-Papoea moeten ondersteunen. Als ze al iets begrijpen van politiek die verder gaat dan vragen over de rol van Zwart Piet. Als voormalige kolonie heeft Nederland een bijzondere verantwoordelijkheid. Het heeft steken laten vallen door onvoldoende op te komen voor het zelfbeschikkingsrecht van de oorspronkelijke bewoners die het in 1962 en de jaren daarna liet vallen.

De schaamte over het botte gedrag van de Haagse demonstranten en de apathie van de Nederlandse politici sinds 1962 die de Papoea’s in de steek lieten poetsen fouten niet weg. Wie het recht op zelfbeschikking van een miskend volk ondersteunt kan hier de petitie tekenen. Als aflaat voor een slecht geweten. Uit onmacht.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Stop de ‘slow motion’ genocide in West-Papoea – zet onrecht recht‘, 28 oktober 2013.

Vrijheidsstrijd kent geen grenzen: Benny Wenda en Julian Assange

Update 21 februari 2013: Op zijn Australische toer om de bewustwording over de onafhankelijkheid van de Papoe’s te vergroten riep Benny Wenda Australië vandaag op om te handelen. En stelling te nemen. 

Een aankondiging van een bijeenkomst met een onverwachte gast. Nieuwe samenwerkingsverbanden worden gesmeed in Australië. De selectie van de onderwerpen van de bijeenkomst in het Australische Perth op 21 februari is niet opvallend. Ze zijn te verwachten: Privacy, mensenrechten en de opkomst van de controlestaat. Onderwerpen die in Nederland ook door de Piratenpartij, het Bradley Manning Steuncomité, Anonymous of Occupy geagendeerd zouden kunnen worden als ze eraan toe zouden komen (samen) zo’n manifestatie te organiseren. Want voor Nederlanders zijn deze onderwerpen niet minder actueel dan voor Australiërs.

Opvallend in Perth zal de aanwezigheid van Benny Wenda zijn. De vrijheidsstrijder uit West-Papoea die tot voor kort vanwege een Red Notice van Interpol Groot-Brittannië niet mocht verlaten. Pas in augustus 2012 werd-ie na veel protest door mensenrechtenorganisaties van de lijst verwijderd. Het kwam Interpol op kritiek te staan omdat het zich voor politieke doeleinden had laten misbruiken. In dit geval door Indonesië. De gelijkenis met de kwestie Julian Assange is groot. Ook hij kreeg om politieke redenen in 2010 zonder dat er een aanklacht tegen hem liep een Red Notice van Interpol. Zodat-ie vastzat in Groot-Brittannië en belemmerd werd in zijn missie. Conclusie is dat de macht van de VS binnen Interpol groter is dan die van Indonesië.

Wenda en Assange hebben een band. Ze werden slachtoffer omdat ze sterke tegenstanders tegenover zich vonden die het opsporingssysteem misbruikten. Bij Wenda keerde het ten goede, Assange moet die omslag nog maken. Hij toont strijdlust. Ondanks zijn asiel in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen. Zijn redding is dat sociale media geen fysieke grenzen kennen. Vandaag werd bekend dat Assange voor de nieuwe WikiLeaks Party bij de federale verkiezingen op 14 september een gooi naar een Australische Senaatszetel in Victoria doet. De tegenbeweging is geprofessionaliseerd, bespeelt handig de media en valt lastig te stoppen.

Foto: Aankondiging voor de bijeenkomst ‘WikiLeaks and You‘ in Perth op 21 februari.

Interpol zoekt vrijheidsstrijder Benny Wenda op verzoek Indonesië

Update 7 augustus 2012: De Red Notice tegen Benny Wenda is door Interpol eindelijk ingetrokken. Onder druk van Fair Trials International. De politieorganisatie heeft toegegeven dat de zaak tegen Benny Wenda vooral politiek van aard was en een misbruik van het ‘red notice system‘. De geloofwaardigheid van Interpol als onafhankelijke organisatie is door deze politisering aangetast. WikiLeaks-oprichter Julian Assange lijkt ook om politieke redenen een Red Notice te hebben gekregen zonder dat dit wordt toegelicht door Interpol. 

Naar nu pas bekend werd is Benny Wenda uit West Papoea op verzoek van Indonesië in 2011 op een lijst van gezochten gezet. De zogenaamde Red Notice van Interpol vraagt om zijn arrestatie of voorlopige aanhouding met het oog op uitlevering. Het misdrijf waarvan-ie verdacht wordt is het gebruik van wapens en explosieven. De aanvraag is ingediend door de Indonesische politie. West Papoea of Papua Barat is het westelijke stuk van Nieuw-Guinea dat tot 1962 Nederlands was. Indonesiërs terroriseren en discrimineren de bevolking.

Wenda woont in Oxford en kreeg na zijn vlucht uit Indonesië in 2002 asiel. Hij leidt de Free West Papua beweging. Advocaat Charles Foster steunt hem en ziet de stap van de Indonesische autoriteiten als een manier om Wenda te stoppen in zijn strijd voor onafhankelijkheid. In 1969 manipuleerde de Indonesische overheid de Act of Free Choice. De toegezegde volksraadpleging en zelfbeschikking bleven uit. Ook papoea’s in Nederland strijden voor onafhankelijkheid getuige hun site Tanahku West-Papua.

De Red Notice beperkt Wenda in zijn bewegingsvrijheid. Het sluit hem op binnen het Verenigd Koninkrijk. Volgens Jago Russell van Fair Trials International is het onterecht en zijn er meer landen die dit middel gebruiken om politieke opponenten te verzwakken. Interpol ontkent dat en zegt dat Red Notices enkel worden uitgevaardigd als de details van een geldig arrestatiebevel door het verzoekende land worden verstrekt. Toch lijkt Interpol ongewild partij te kiezen in een intern conflict waarbij het niet aan de kant van de vrijheid staat.

Foto: Dani stamlid op weg naar zijn dorp Pasema; zuidelijke pas Baliemvallei Papua

Wat doet Nederland aan het zelfbeschikkingsrecht van Papua Barat?

Update 19 augustus 2019: Er zijn onlusten uitgebroken in hoofdstad Manokwari van West Papua, volgens een bericht van AFP. Dit gebied is een vroegere Nederlandse kolonie. 

De mensenrechten in de Indonesische provincie Papua Barat (West-Papoea) staan onder druk en de VN bij monde van secretaris-generaal Ban Ki-moon laat het afweten. Op een persconferentie in het Nieuw-Zeelandse Auckland zei Ban deze week dat ze besproken kunnen worden in het Dekolonisatie Comité van de VN. Dat wordt als wegkijken gezien. Volgens getuigen terroriseert de Indonesische staat de lokale bevolking.

Nederland heeft een bijzondere verantwoordelijkheid omdat Papoea waarvan Papua Barat een onderdeel is als Nieuw-Guinea tot 1962 een Nederlandse kolonie was. Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns maakte zich sterk voor behoud en schermde met de toezegging van de Amerikanen. Maar deze wilden in Azië naast Vietnam geen tweede gewapend conflict. De VS besliste uiteindelijk tegen de zelfbeschikking van de bevolking onder Nederlands toezicht. Overigens was het vasthouden door Nederland aan Nieuw-Guinea een onlogische deviant case volgens politicoloog Arend Lijphart.

In 1962 bezegelde het verdrag van New York de overdracht. Zo was het Papoea-conflict geboren. In 1969 manipuleerde de Indonesische overheid met medeweten van de internationale gemeenschap de Act of Free Choice, de Penentuan Pendapat Rakyat, PEPERA. De toegezegde volksraadpleging van 800.000 bewoners werd onder leiding van general Sarwo Edhi Wibowo veranderd in een selectie van 1025 etnische Melanesiërs die mochten ‘beslissen’. Omdat ze gekocht, gechanteerd of bedreigd werden stemden ze unaniem voor aansluiting bij Indonesië.

De Amerikanen wisten dat Indonesië fraude had gepleegd, maar aanvaardden het als voldongen feit. Zonder kwalificatie nam de VN er in november 1969 genoegen mee in resolutie 2504. Toenmalig Boliviaans VN-ambassadeur Fernando Ortiz-Sanz zei dat de wereld een morele verantwoordelijkheid had voor de Papoea-bevolking. Maar nooit is die verantwoordelijkheid genomen. De beschaafde wereld werd de zogenaamde onbeschaafde Papoea’s onthouden, mede door onverholen racisme. Niet in het minst door Indonesië.

Sinds die tijd is er een guerillastrijd gaande tussen het Indonesische leger en verzetsbewegingen. Deze worden door Indonesië het Organisasi Papua Merdeka (OPM), Organisatie voor een vrij Papoea, genoemd hoewel deze al sinds 1970 opgerold is. Toen in Nederlands-Indië in 1945 de strijdkreet Merdeka (vrijheid) klonk was dat de Nederlanders onwelkom. Dezelfde kreet klinkt 65 jaar later nog steeds in Papua Barat. Nederland heeft een kans om iets van de schande van de overdracht recht te zetten.

Foto: Gearresteerde Kogoyas, 8 september 2011, AFP.