Charles Chusseau-Flaviens fotografeert gesluierde vrouwen in Constantinopel (1900-1920)

Charles Chusseau-Flaviens, Dans un jardin public à Constantinople : jeunes femmes voilées, 1900-1920. Collectie: Bibliothèque Marguerite Durand.

In een park in het huidige Istanboel (sinds 1923) en toenmalige Constantinopel zitten gesluierde jonge vrouwen op een bankje. De zon schijnt. Schaduwen rechtsonder lijken niet van de fotograaf te zijn, maar van een passerende man en vrouw. Hoewel het wel de hoek van de fotograaf is. Het is onduidelijk of de man met fez achter de bank die naar rechts kijkt een begeleider van de vrouwen is.

De Fransman Charles Chusseau-Flaviens is een fotograaf die doet wat Jimmy Nelson pretendeert. Namelijk het registreren van de diversiteit van culturen. Hoewel we niet kunnen weten of hij niet enigszins ensceneert. Deze foto lijkt een momentopname en niet in scène gezet. Anders waren die schaduwen rechtsonder wel vermeden. Of zien we dat verkeerd?

De foto werd tussen 1900 en 1920 gepubliceerd. Die datering maakt nogal wat uit. Want na de Eerste Wereldoorlog werd het Ottomaanse Rijk grotendeels bezet door geallieerden, waaronder Fransen. Pas na 1923 moderniseerde Turkije onder leiding van Kemal Atatürk met als voorbeeld de westerse beschaving. Terwijl het notabene militair tegen westerse landen vocht.

Het zijn wonderlijke foto’s. Het geeft aan dat de pendule van de modernisering dan de ene en dan de andere kant opslaat. Natuurlijk weten we niet hoe representatief de gesluierde vrouwen waren voor het Ottomaanse Rijk. Maar ze waren aanwezig. Veel van nu grijpt terug op toen. Onze associaties bewegen zich bij het zien van de foto’s richting actualiteit. Begrijpen we zo het huidige Turkije beter?

Charles Chusseau-Flaviens, Un jour de fête à Constantinople dans les jardins du Sérail : jeunes femmes voilées, 1900-1920. Collectie: Bibliothèque Marguerite Durand.

Wereldwijd neemt kritiek op Saoedi-Arabië vanwege Khashoggi toe, maar Nederlands economisch en politiek establishment zwijgt

Vooralsnog reageert de economische en politieke elite van Nederland niet in het openbaar op de recente ontwikkelingen in en van Saoedi-Arabië. Op kamervragen van Lilianne Ploumen (PvdA) en Neelie Kroes (VVD) na die haar werk aan de futuristische stad Neom opschort volgens een bericht in de WSJ van 11 oktober:

Wereldwijd reageren bedrijven en individuen kritisch op de ontwikkelingen in Saoedi-Arabië, maar niet in Nederland. Tot nu toe hebben Nederlandse bedrijven en individuen hun relaties met dit land niet opgeschort of verbroken. Nederland exporteerde in 2016 voor 2,6 miljard dollar naar Saoedi-Arabië. Winstgevendheid en handel gaan bij Nederlandse bedrijven boven alles. Inclusief mensenrechten, ethiek of een goede publiciteit.

De VNO-mentaliteit van zelfoverschatting en eendimensionaliteit van het Nederlandse bedrijfsleven blijkt uit een interview uit 2009 met Jaap Vaandrager op de site van VNONCW naar aanleiding van Wilders‘ film Fitna. Hij zegt: ‘Ik heb meteen een paar Nederlandse ambassadeurs daar gebeld met de mededeling: ‘zeg tegen die Balkenende dat hij die vent aanpakt want dit is heel slecht voor de handel‘. Dit is de omgekeerde wereld waar het bedrijfsleven meent de politiek op te kunnen dragen wat het moet doen. Zo openlijk laat het bedrijfsleven dat bij voorkeur achter de schermen opereert zich niet in de kaarten kijken. Dit is hoe het in werkelijkheid gaat. Men hoeft het niet met Wilders eens te zijn om zich te realiseren dat het ongewenst is dat VNONCW meent de politiek te kunnen bestieren. Zie ook de kwestie van de dividendbelasting die premier Rutte door Unilever en Shell ingefluisterd werd of de steun van de Nederlandse regering voor het gasproject Nord Stream II dat Europa onder druk van de Gasunie en Shell afhankelijker maakt van Russisch gas en fossiele brandstof.

Foto 1: Eigen tweet, 12 oktober 2018.

Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘Saudi Journalist’s Disappearance Sends Chill Through Foreign Investors, Firms’ in de WSJ, 11 oktober 2018.

Foto 3: Schermafbeelding van deel artikel ‘‘Ondernemers moeten het vliegtuig in’: Irakganger Jaap Vaandrager’ op VNONCW, 12 augustus 2009. 

Natural History Museum Londen krijgt verwijt zich te laten kopen door Saoedisch regime. Waarom zegt het giftige verhuur niet af?

Het Natural History Museum in Londen ligt onder vuur voor een receptie van de Saoedische ambassade ter gelegenheid van de Dag van Saoedi-Arabië (23 september) vandaag. Het Saoedische koninkrijk krijgt wereldwijd steeds meer kritiek door de slachtpartij waarin de oorlog in Jemen is geëvolueerd, het opsluiten van mensenrechtenactivisten, de invoering van anti-homoseksuele wetten en de vermoedelijke moord van de Amerikaans-Saoedische journalist Jamal Khashoggi in het Saoedische consulaat in Istanboel. De stapeling maakt het publicitair brisant. Het lijkt er sterk op dat de Saoedische machthebber kroonprins Mohammad bin Salman zijn hand heeft overspeeld en teveel heeft vertrouwd op zijn goede band met president Trump en diens Midden-Oosten adviseur, schoonzoon Jared Kushner. De publieke opinie in het Westen keert zich tegen het Saoedische regime en het ontbreekt het museum nu aan speelruimte om daar passend op te reageren.

In een verklaring per tweet zegt het museum vandaag dat de receptie twee maanden geleden is geboekt en commerciële evenementen een belangrijke bron van inkomsten zijn. Deze verklaring maakt het er nog potsierlijker op. Net alsof dit museum geen baas meer in eigen huis is. Maar het museum vermarkt het eigen merk en prestige, vangt daarvoor geld en is er zelf partij bij zonder er ongeschonden uit te komen. Het tekent de zwakte van de argumentatie van het museum dat enig politiek besef lijkt te ontberen. De beschuldiging met ‘bloedgeld’ door het Saoedische regime gekocht te worden, zoals Owen Jones in een venijnig commentaar opmerkt, kan het er niet mee weerleggen. Het museum geeft zichzelf hiermee een brevet van onvermogen.

Het is opmerkelijk dat het museum zich zo afhankelijk heeft gemaakt van de commercie dat het in een publicitaire noodsituatie niet eens meer flexibel kan reageren door het evenement met een controversiële huurder af te zeggen. Overigens een huurder die twee maanden geleden ook al hoogst controversieel was. Heeft het museum hiervoor geen verzekering afgesloten? Het Natural History Museum kan dan wel beweren dat het ermee geen goedkeuring geeft aan de standpunten van het Saoedische regime, maar waarom het zich commercieel afhankelijk maakt van een autoritair regime dat een journalist ontvoert of vermoordt, in Jemen oorlogsmisdaden pleegt en mensenrechtenactivisten in de gevangenis gooit verklaart het er bepaald niet mee.

Foto 1: Tweet met verklaring (statement) van het Natural History Museum Londen, 11 oktober 2018.

Foto 2: Hintze Hall in het Natural History Museum in Londen is volgens een brochure van het museum te huur voor £18.000 (ex. BTW), dat is €20.500.

Verdwijning van Jamal Khashoggi is krachtmeting tussen Saoedi-Arabië en VS

De verdwijning van de Saoedische journalist Jamal Khashoggi in het Saoedische consultant in Istanboel is een raadsel. Khashoggi is een journalist voor de Washington Post en woont in de VS. Dus er is een Amerikaanse connectie. Er zijn twee opties. Of hij is in het consulaat vermoord, en zijn lijk is afgevoerd en verduisterd. Of hij is ontvoerd naar Saoedi-Arabië. Turkije en de VS zijn betrokken in deze kwestie en het valt te bezien hoe ze reageren. De geloofwaardigheid van de presidenten Recep Erdogan en Donald Trump is in het geding.

Een antwoord kan niet anders dan verontwaardiging zijn. Het is absurd om een niet eens zo kritische journalist zo brutaal te behandelen. Het sarcasme is dat de Turkse overheid die zelf journalisten om politieke redenen in de gevangenis gooit nu in eigen land zo’n zaak door een buitenlandse mogendheid in de maag wordt gesplitst. De kwestie Khashoggi is een wedstrijd schaduwboksen tussen Trump en de Saoedische sterke man kroonprins Mohammad bin Salman al-Saoed. Denkt de laatste het groene licht te hebben gekregen van Trump om Khashoggi te vermoorden? Waande Mohammad bin Salman zich onbespied, hoewel hij kon weten dat Amerikaanse inlichtingendiensten informatie zouden oppikken over Khashoggi’s verdwijning.

Wat zal het antwoord van de EU zijn? Saoedi-Arabië is al lange tijd een dwaling in het buitenlandbeleid van de westerse wereld. De EU moet overwegen de stap te zetten om afstand te nemen van een hypocriet land dat anderen de maat wil nemen. Wat de gevolgen ook zijn. Nederland kan daarin een sturende rol spelen. Er is wel lef voor nodig. Het valt te betwijfelen of de Nederlandse politiek en zakenwereld die lef nog in zich hebben.