Trump gaat niet naar Terneuzen om vlag van Bert Kreuk in ontvangst te nemen. Wel een bijeenkomst in het Witte Huis

President Trump gaat niet naar Terneuzen om een ‘historische’, Amerikaanse vlag in ontvangst te nemen die bij de invasie in 1944 wapperde. Zakenman en kunstverzamelaar Bert Kreuk gaat nu naar Washington om die Trump te overhandigen. Naar verluidt wordt de vlag opgenomen in de collectie van het Smithsonian Museum of American History, aldus een bericht in het AD. Kreuks publiciteitsstunt komt zo alsnog tot een prachtig resultaat. Het zou om een bijeenkomt van minimaal anderhalf uur gaan. Behoorlijk lang voor een gebeurtenis zonder actuele politieke betekenis. Premier Rutte zal ook aanwezig zijn. Jammer is wel dat president Trump nu zijn cursus ‘Terneuzens’ mist. Maar zoals gezegd, aan Terneuzen mist hij niks. Ik meen dat te weten, want ik ben er geboren en getogen. Slecht bestuur en beroerde ruimtelijke ordening zijn daar debet aan.

Wereldwijd neemt kritiek op Saoedi-Arabië vanwege Khashoggi toe, maar Nederlands economisch en politiek establishment zwijgt

Vooralsnog reageert de economische en politieke elite van Nederland niet in het openbaar op de recente ontwikkelingen in en van Saoedi-Arabië. Op kamervragen van Lilianne Ploumen (PvdA) en Neelie Kroes (VVD) na die haar werk aan de futuristische stad Neom opschort volgens een bericht in de WSJ van 11 oktober:

Wereldwijd reageren bedrijven en individuen kritisch op de ontwikkelingen in Saoedi-Arabië, maar niet in Nederland. Tot nu toe hebben Nederlandse bedrijven en individuen hun relaties met dit land niet opgeschort of verbroken. Nederland exporteerde in 2016 voor 2,6 miljard dollar naar Saoedi-Arabië. Winstgevendheid en handel gaan bij Nederlandse bedrijven boven alles. Inclusief mensenrechten, ethiek of een goede publiciteit.

De VNO-mentaliteit van zelfoverschatting en eendimensionaliteit van het Nederlandse bedrijfsleven blijkt uit een interview uit 2009 met Jaap Vaandrager op de site van VNONCW naar aanleiding van Wilders‘ film Fitna. Hij zegt: ‘Ik heb meteen een paar Nederlandse ambassadeurs daar gebeld met de mededeling: ‘zeg tegen die Balkenende dat hij die vent aanpakt want dit is heel slecht voor de handel‘. Dit is de omgekeerde wereld waar het bedrijfsleven meent de politiek op te kunnen dragen wat het moet doen. Zo openlijk laat het bedrijfsleven dat bij voorkeur achter de schermen opereert zich niet in de kaarten kijken. Dit is hoe het in werkelijkheid gaat. Men hoeft het niet met Wilders eens te zijn om zich te realiseren dat het ongewenst is dat VNONCW meent de politiek te kunnen bestieren. Zie ook de kwestie van de dividendbelasting die premier Rutte door Unilever en Shell ingefluisterd werd of de steun van de Nederlandse regering voor het gasproject Nord Stream II dat Europa onder druk van de Gasunie en Shell afhankelijker maakt van Russisch gas en fossiele brandstof.

Foto 1: Eigen tweet, 12 oktober 2018.

Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘Saudi Journalist’s Disappearance Sends Chill Through Foreign Investors, Firms’ in de WSJ, 11 oktober 2018.

Foto 3: Schermafbeelding van deel artikel ‘‘Ondernemers moeten het vliegtuig in’: Irakganger Jaap Vaandrager’ op VNONCW, 12 augustus 2009. 

Canada staat alleen in conflict met Saoedi-Arabië over mensenrechten

Een inzichtelijk interview van Vassy Kapelos op de Canadese publieke omroep CBC met president Obama’s voormalige Global Engagement Director Brett Bruen. Het gaat om een diplomatieke crisis tussen Canada en Saoedi-Arabië waarbij Canada in de verdediging is gedrongen. Aanleiding is een tweet van 3 augustus van het Canadese ministerie van Buitenlandse Zaken over de oproep om mensenrechtenactivisten in Saoedie-Arabië vrij te laten. Over deze omgekeerde Twitter-diplomatie van president Trump vraagt onder meer hoogleraar internationale zaken David Carment zich af of dit een geschikt en handig instrument is om de finesses van diplomatie en buitenlandse politiek af te dekken. Dus zo bekeken valt Canada ook wel wat te verwijten.

Maar het grootste verwijt treft het Koninkrijk Saoedi-Arabië, die theocratie waar sinds de 18de eeuw een tweezijdig verbond van kracht is tussen de wereldlijke macht van het Saoedische koningshuis en geestelijke macht van de orthodox-islamitische stroming van het wahabisme. Dat verbond kreeg vanaf 1979 nieuwe betekenis na de mislukte bezetting door islamitische extremisten van de Al-Masjid al-Haram moskee in Mekka. Bang geworden voor de eigen machtspositie door onder meer de Iraanse volksopstand van 1979 die ayatollah Khomeini aan de macht bracht werd de verwestersing van Saoedi-Arabië teruggedraaid, de vrijheden ingeperkt en de orthodoxe islam opnieuw opgepoetst. Zelfs tot een exportproduct gemaakt. Sinds kort lijkt de feitelijke machthebber kroonprins Mohammad bin Salman al-Saoed de teugels te vieren, maar het vermoeden is dat hij dat niet om culturele, religieuze of juridische redenen doet, maar om economische redenen om het koninkrijk toekomstbestendig en minder afhankelijk van olie inkomsten te maken.

Door een terugtredende VS die onder president Trump meer ruimte geeft aan autoritaire landen weet ook Mohammad bin Salman al-Saoed dat zijn speelruimte groter is. Daarom kan hij een geïsoleerd Canada fors aanpakken. In navolging van de VS aarzelt ook de EU om zich krachtdadig uit te spreken tegen de schending van de mensenrechten in Saoedi-Arabië. Niet in het minst vanwege economische belangen en bescherming van de eigen wapenindustrie. Slechts individuele landen als Zweden sputterden de afgelopen jaren tegen.

Pikant is dat zoals uit een tweet blijkt de Canadese minister van Buitenlandse Zaken Chrystia Freeland op 6 augustus op een LHBTI-conferentie in Vancouver een gesprek had met de Nederlandse minister Ingrid van Engelshoven (OCW) over ‘mensenrechten, in het bijzonder vrouwenrechten en EqualRightsCoalition’. In een verklaring zegt Van Engelshoven: ‘Nu moeten we de mooie woorden omzetten in daden.’ Op sociale media zijn de goede bedoelingen immens om ‘niemand achter te laten’. Het lijkt er echter sterk op dat de ‘gewone’ mensenrechten moeten wijken, zoals Samar en Raif Badawi in Saoedi-Arabië nu aan den lijve ondervinden.

Foto: Gewaakte tweet van het Canadese ministerie van Buitenlandse Zaken, 3 augustus 2018.

Willem Baars geïnterviewd over kunsthandel en marktwerking in de kunst

De vorige directeur van het Stedelijk Museum Ann Goldstein kon volgens galerist Willem Baars niet met mes en vork eten. Ze zou niet representatief zijn geweest en je kon haar niet meenemen naar een diner. Maar hoe en door wie werd Goldstein dan geselecteerd, als ze zo’n brekebeen was? De kritiek van Baars sluit aan bij die van Christiaan Braun die in 2014 en 2015 in paginagrote advertenties in landelijke dagbladen de aandacht vestigde op de macht van de miljonairs en hun belangenverstrengeling in de Raad van Toezicht en het Stedelijk Museum Fonds. Zie hier de advertenties en commentaar. Baars praat met Michiel Romeyn voor Café Weltschmerz over kunst en kunsthandel. Ze claimen inzicht te geven over wat er onder de motorkap van de beeldende kunst gebeurt. Een inleiding in een onderwerp dat van alle kanten benaderd kan worden.

Stupiditeit en berekening van Bolkestein over relatie met Oekraïne

Voormalig leider van de VVD Frits Bolkestein (1933) die zich graag als liberaal en denker presenteert wordt een dagje ouder, maar niet wijzer. In 1988 ging Bolkestein het debat aan met de Amerikaanse progressieve denker Noam Chomsky wat op zich te prijzen valt, maar vervolgens ging Bolkestein voor hem op de vlucht en liep weg uit het debat. Zie hier na 4’50’’. Sindsdien kleeft aan Bolkestein het etiket van de intellectuele éénoog in het land der blinden. Een orakel dat zichzelf herhaalt en niet meer reageert op de omgeving en eigen tijd.

In dat patroon van zenden, herhalen en selectief kijken past een opinieartikel van Bolkestein dat de NRC vandaag plaatste. Het gaat over de gevaren die in zijn optiek de EU bedreigen: Putin, de Europese Munt Unie (EMU) en de asielzoekers. Vooral de episode over Putin en Oekraïne is van een tenenkrommende simpelheid, onvolledigheid en selectiviteit. Als Bolkestein zoals vaak wordt beweerd de enige vooraanstaande intellectueel in de Nederlandse politiek hiermee komt, dan is het de vraag waartoe de rest van de Nederlandse politici op politiek-filosofisch niveau in staat is. Wellicht verklaart dat weer het lage niveau van de huidige generatie politieke leiders van Nederland. Die schiet gewoonweg intellectueel tekort en leeft bij de waan van de dag.

Bolkestein meent dat het Westen zo weinig mogelijk moet doen in haar Oost-politiek. Volgens hem is het beter om niets te doen. Dat speelt president Putin en zijn zakenvrienden in het Kremlin in de kaart en zo’n advies getuigt van een enorme stupiditeit. Want Bolkestein vergeet voor het gemak dat Putin door de annexatie van de Krim die in maart 2014 door de Algemene Vergadering van de UN met grote meerderheid van stemmen werd veroordeeld in resolutie 68/262 een einde maakte aan de garanties en zekerheden van de Europese veiligheidspolitiek. Dat Bolkestein het Russische optreden stilzwijgend billijkt is veelzeggend.

Frits Bolkestein speelt een opmerkelijk spel met zijn onvolledige weergave van de uitbreiding van de NATO. Hij reduceert dat tot een verkiezingsstunt van toenmalig president Bill Clinton. Daarmee gaat hij niet alleen voorbij aan de soevereiniteit van staten wat inhoudt dat ze zelf kunnen beslissen over hun politieke koers zoals aansluiting bij een machtsblok naar keuze, maar poetst hij ook de  20ste eeuwse geschiedenis van de bezetting van Midden-Europese landen door de Sovjet-Unie weg. Daarnaast creëert hij een tegenstelling dat NAVO-uitbreiding in het nadeel van de Russische Federatie zou zijn, terwijl er in de jaren 2009/2010 serieuze intenties waren van het Westen om de Russische Federatie toe te staan lid van de NAVO te worden.

Bolkestein is een neorealist in de buitenlandse politiek die machtspolitiek boven moraliteit stelt. Bolkestein die ook minister van Defensie was laat de verhoudingen vooral volgen uit de loop van een geweer, en niet uit de internationale rechtsorde. Hij stelt intimidatie, chantage en militaire macht boven zachte begrippen als territoriale integriteit, zelfbeschikkingsrecht en soevereiniteit van staten. Om dat aannemelijk te maken vertekent hij de geschiedenis en laat feiten weg die niet in zijn straatje passen. Met een vriend als Bolkestein mag president Putin zich gelukkig prijzen. Niet ondenkbaar is trouwens dat deze oud-Shell directeur wat Bolkestein ook is zich geroepen voelt om zelfs zijn geweten ondergeschikt te maken aan de normalisering van de handel met de Russische Federatie. Bolkestein neemt standpunten in en is daarin verre van objectief.

Foto: Frits Bolkestein, 2013. Credits: ANP.

Morele leegte van de politieke partijen aan de hand van de reactie op het doodvonnis voor Saoedische dichter Ashraf Fayadh

Waar gaat naïviteit over in waakzaamheid, tolerantie in zelfbescherming, verontwaardiging in handelen? De scheidslijn tussen recht en onrecht is vaak niet te zien. Of er wordt weggekeken, vooral in de extra gevoelige en extra beschermde sector van de religie. De vinger aan de pols en juist reageren is een helse opgave voor politici die steeds meer zweren bij regelgeving en machtsuitoefening, en steeds minder hebben met moraliteit en maatschappelijke waarden. In een NRC-artikel zet Gabriël van den Brink dat op een rijtje. Een uitwerking van onderstaande video. Hij concludeert dat de politieke klasse zich buitenspel zet en vervreemdt van de burgers. En uiteindelijk teruggefloten zal worden. Is dat wensdenken dat een beetje gedateerd aandoet? Want hoe en wanneer morele en maatschappelijke waarden weer terug komen in de politiek is onduidelijk.

Dat de petitie ‘Oproep: geen Saoedisch doodvonnis voor dichter Ashraf Fayadh’ geschreven moet worden is er een voorbeeld van dat de Nederlandse politiek verstrikt is geraakt in regelgeving en machtsuitoefening, en zich weinig aantrekt van moraliteit (de reactie op het doodvonnis van een dichter in Saoedi-Arabië omwille van zijn poëzie) en de maatschappelijke waarden (de bezorgdheid van de Nederlanders over dit doodvonnis en de reactie daarop). De Nederlandse politieke partijen redeneren in elkaar, handelsbelangen, wapenverkoop, machtspolitiek in het Midden-Oosten en het goed houden van de verstandhouding met autoritaire regimes. De petitie verdient het om getekend te worden, maar is aan het verkeerde adres gericht en legt het verkeerde accent. Het kabinet-Rutte zou als vanzelfsprekend gehoor dienen te geven aan morele en maatschappelijke waarden die in de Nederlandse samenleving leven. Dat dat niet gebeurt is de andere schande. De onze.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Oproep: geen Saoedisch doodvonnis voor dichter Ashraf Fayadh’. Tekenen kan hier.

Kritiek met Lubach op besluitvorming over CETA, TTIP en ISDS

Arjen Lubach overdrijft. Niet over de werking van de handelsverdragen van de EU met respectievelijk Canada (CETA) of de VS (TTIP), maar over zijn eigen rol in het debat daarover. Die is minder groot dan hij beweert. Mogelijk probeert Lubach zijn eigen gewichtigheid te relativeren door deze ongerijmde claim. CETA en TTIP dreigen de burger buitenspel te zetten. Er is al jaren veel politieke en buitenparlementaire weerstand tegen.

Een constante in de strategie van degenen die regels als obstructie beschouwen en niet als bescherming is dat ze de weg met de minste weerstand kiezen om hun doel te bereiken. In die zin dat de voorstanders van vrijhandel die de regelgeving maximaal willen beperken een verdrag dat te veel politieke en publicitaire tegenstand krijgt opgeven om het via een achterdeur via een ander verdrag te realiseren. Michael Geist wees er in 2012 op dat ACTA dat tegenstand kreeg werd omgekat tot CETA. En nu dreigt CETA een zijdeurtje voor TTIP te worden omdat het Amerikaanse bedrijven via Canada op zachte voorwaarden toegang tot de EU geeft.

De opstelling van het Nederlandse kabinet geeft weinig reden tot optimisme zoals blijkt uit de beantwoording van kamervragen van Jan Vos en John Kerstens (PvdA) aan minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel. Het gaat om de gewraakte investeringsbescherming ISDS binnen CETA waarvan Ploumen instemmend zegt dat de Zweedse Eurocommissaris Cecilia Malmström daarover de onderhandelingen met Canada niet heropent.

Haar antwoord wordt er onbegrijpelijk op als ze zegt dat ‘de voorstellen die Nederland met een aantal EU-lidstaten hebben (sic) gedaan voor vernieuwing van het mechanisme voor investeringsbescherming in TTIP van belang zijn voor alle verdragen die afspraken over investeringsbescherming bevatten, dus ook voor CETA’. Ploumen vermengt onderhandelingsrondes met uiteenlopende looptijden die blijkbaar terugwerkende kracht naar andere verdragen hebben, verdragsteksten en technische aanpassingen op zo’n complexe manier dat de vraag gerechtvaardigd is of ze binnen het kabinet werkelijk mandaat heeft om voor de burger op te komen.

Krim-Tataren blokkeren Krim. Oekraïne heeft gedeelde belangen

Is de blokkade van Oekraïense toegangswegen tot de Krim gericht aan Oekraïne, Rusland of andere landen? De Krim-Tataren vergaat het slecht sinds de Russische bezetting van de Krim in maart 2014. Ze worden onderdrukt. Samen met leden van de nationalistische Rechtse Sektor blokkeren de Tataren sinds 20 september het vrachtvervoer naar de Krim. Daar worden dus Oekraïense vrachtwagens geblokkeerd van bedrijven die winst maken door handel te drijven met een vijand tijdens een oorlog die nu al 1,5 jaar duurt. Ze moeten nu 1900 kilometer omrijden via de Straat van Kertsj, de Russische toegangsweg over land tot de Krim.

Het Kremlin dreigt nu het Tataarse parlement Mejlis te ontbinden als de blokkade niet wordt beëindigd. Mede door de medewerking van de gezagsondermijnende Rechtse Sector is niet makkelijk te zeggen wat het belang van de centrale macht in Kiev is. De zakenbelangen in de corrupte Oekraïense overheid spelen een grote rol en compliceren een eenduidige opstelling. Oorlog is voor beide zijden een middel voor snelle winst.

De centrale regering in Kiev kan dus niet toestaan dat aan haar gezag getornd wordt, maar zal het niet onwelkom zijn dat de onrechtmatige bezetting van de Krim weer in de internationale aandacht staat. Mede door andere conflicten als Syrië en de vluchtelingencrisis zakt de aandacht wat weg. Daarnaast vertrouwt Kiev niet dat westerse landen hun poot stijf houden bij de voortzetting van de sancties en in de onvoorwaardelijke eis dat de Krim teruggegeven moet naar Oekraïne. Opmerkelijk is dat de blokkade in de internationale media en politiek zo goed als ongemeld voorbijgaat. Alsof het zowel Oekraïne als Rusland onwelkom is. De moraal van de Krim-Tataren drukt beide partijen op hun gebrek aan een heldere opstelling en uitvoering in de oorlog.

Foto 1: Schermafbeelding van tweet van Oliver Carroll

Foto 2: Wachtende vrachtwagens voor blokkade van Krim door Krim-Tataren.

In Duitsland verschijnt boek van Saoedische blogger Raif Badawi

Om eigen waarden te revitaliseren moet West-Europa afstand nemen van regimes zoals dat in Saoedi-Arabië dat naast olie de radicale islam exporteert. En grandioos de mensenrechten schendt zoals blogger Raif Badawi ondervindt. Het is tijd voor een exportverbod van de radicale islam en een strategie die Europa binnen enkele jaren onafhankelijk maakt van Arabische olie. Nederland moet nu doorpakken en het niet laten bij mooie, abstracte woorden. Nederlandse politici die dictators vergoelijken en menen dat met hen zaken gedaan kan worden, geven het verkeerde signaal af. Duitsland geeft het goede voorbeeld. Daar verscheen een boek van Badawi met een bloemlezing uit zijn internet teksten. In Saoedi-Arabië worden de mensen overspoeld met de islamistische interpretatie van religie en religiositeit. Nederlandse politiek en bedrijfsleven keuren het niet af.

Braun pleit in advertentie voor beter bestuur in museumsector

Christiaan Braun komt vandaag met een tweede paginagrote advertentie ‘Vuistregels voor musea; (voor dagelijks gebruik)‘ in De Volkskrant. Op 4/5 september verscheen de eerste advertentie ‘Tegen belangenverstrengeling; in het Stedelijk Museum’ in NRC, De Volkskrant en Het Parool. Hoewel de tweede advertentie niet het Stedelijk Museum bij name noemt, gaat het opnieuw over dit museum. Zoals in 5), 6) en 7) over het lid van de Raad van Toezicht (sinds begin 2011) Willem de Rooij waarvan onlangs het werk Blue to Black werd verworven in de museumcollectie. En 1), 2), 3) en 4) herhaalt de kritiek op belangenverstrengeling van directeur, SM Fonds en SM RvT, en de invloed van de kunsthandel in het Stedelijk Museum Fonds.

Alle vuistregels zijn vanuit goed bestuur, gescheiden verantwoordelijkheden en het voorkomen van niet te controleren kunsthandel goed verdedigbaar, op twee ervan na omdat de werking te beperkt wordt opgevat. Regel 8) dient om het Bert Kreuk-scenario te voorkomen dat ertoe kan leiden dat een museum door een verzamelaar gebruikt wordt om de eigen collectie op te waarderen, maar sluit ook goedwillende collectioneurs uit die niet bezig zijn met kunsthandel. Met 9) worden langdurige bruiklenen van andere musea of het RCE (voorheen ICN) uitgesloten zodat men op z’n minst kan zeggen dat deze regel onzorgvuldig geformuleerd is.

De advertenties zijn vanuit persoonlijke motieven tot stand gekomen, maar daar stopt hun belang niet. Ze kunnen andere doelen dienen. Zoals de bewustwording in de Nederlandse museumsector over goed bestuur die verder gaat dan mooie woorden op een symposium of in een glanzend boekje. Christiaan Braun zet vanuit zijn motieven dit debat op scherp. Op de koop toe moet worden genomen dat hij over de museumsector praat, maar feitelijk alleen het Stedelijk Museum op het oog heeft. Wie hier zelfs maar vluchtig de reeks over Museum Gouda, het Armando Museum of het Wereldmuseum -of nu: Sjors van Beek in De Groene over het Wereldmuseum- leest weet dat er vooral waar het de kwaliteit van het toezicht betreft nog heel wat verbeterd kan worden in de Nederlandse museumsector. Dat aan de orde stellen is de verdienste van Christiaan Braun.

Foto 1: Schermafbeelding van advertentie ‘Vuistregels voor musea; (voor dagelijks gebruik)’ in de Volkskrant, 24 september 2014. Ook verschenen in de NRC van 25 september 2014. 

Foto 2: Willem de Rooij, Blue to Black, 2012. Aankoop 2013 Stedelijk Museum.