Wereldwijd neemt kritiek op Saoedi-Arabië vanwege Khashoggi toe, maar Nederlands economisch en politiek establishment zwijgt

Vooralsnog reageert de economische en politieke elite van Nederland niet in het openbaar op de recente ontwikkelingen in en van Saoedi-Arabië. Op kamervragen van Lilianne Ploumen (PvdA) en Neelie Kroes (VVD) na die haar werk aan de futuristische stad Neom opschort volgens een bericht in de WSJ van 11 oktober:

Wereldwijd reageren bedrijven en individuen kritisch op de ontwikkelingen in Saoedi-Arabië, maar niet in Nederland. Tot nu toe hebben Nederlandse bedrijven en individuen hun relaties met dit land niet opgeschort of verbroken. Nederland exporteerde in 2016 voor 2,6 miljard dollar naar Saoedi-Arabië. Winstgevendheid en handel gaan bij Nederlandse bedrijven boven alles. Inclusief mensenrechten, ethiek of een goede publiciteit.

De VNO-mentaliteit van zelfoverschatting en eendimensionaliteit van het Nederlandse bedrijfsleven blijkt uit een interview uit 2009 met Jaap Vaandrager op de site van VNONCW naar aanleiding van Wilders‘ film Fitna. Hij zegt: ‘Ik heb meteen een paar Nederlandse ambassadeurs daar gebeld met de mededeling: ‘zeg tegen die Balkenende dat hij die vent aanpakt want dit is heel slecht voor de handel‘. Dit is de omgekeerde wereld waar het bedrijfsleven meent de politiek op te kunnen dragen wat het moet doen. Zo openlijk laat het bedrijfsleven dat bij voorkeur achter de schermen opereert zich niet in de kaarten kijken. Dit is hoe het in werkelijkheid gaat. Men hoeft het niet met Wilders eens te zijn om zich te realiseren dat het ongewenst is dat VNONCW meent de politiek te kunnen bestieren. Zie ook de kwestie van de dividendbelasting die premier Rutte door Unilever en Shell ingefluisterd werd of de steun van de Nederlandse regering voor het gasproject Nord Stream II dat Europa onder druk van de Gasunie en Shell afhankelijker maakt van Russisch gas en fossiele brandstof.

Foto 1: Eigen tweet, 12 oktober 2018.

Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘Saudi Journalist’s Disappearance Sends Chill Through Foreign Investors, Firms’ in de WSJ, 11 oktober 2018.

Foto 3: Schermafbeelding van deel artikel ‘‘Ondernemers moeten het vliegtuig in’: Irakganger Jaap Vaandrager’ op VNONCW, 12 augustus 2009. 

Teken voor Vrijheid en tegen het verbod op de godslastering

Een kamermeerderheid spreekt zich deze week naar verwachting uit voor het schrappen van het verbod op de godslastering. Voorzitter van het Humanistisch Verbond Boris van der Ham schetst in een opinieartikel in De Volkskrant de totstandkoming van dat artikel: ‘Schrap godslasteringverbod, want op vrijheid van mening moet niet worden ingeboet’. Van der Ham karakteriseert de Nederlandse politiek hierover als onverschillig.

Het venijn zit in het buitenland. Daar kunnen de gevolgen levensbedreigend zijn voor christenen, atheïsten of humanisten. Of moslims van de ‘verkeerde’ stroming. Daar kan de wet op de godslastering misbruikt worden om andersdenkenden in bloed te smoren. En de burgerrechten in te perken. Zo is actie geboden tegen de Organization of Islamic Cooperation: ‘Westerse landen, humanisten en zelfs kerkorganisaties verzetten zich tegen hun oproep, omdat zij vrezen dat hun pleidooi juist alle andersdenkenden wil bestrijden‘.

De waarheid is dat het secularisme geen vijand, maar juist een vriend van religie is. Vrijdenkers zijn niet anti-klerikaal. In de seculiere samenleving is meer ruimte voor meer religies dan in de talrijke landen waar de kerkelijke en wereldse macht samenspannen om een bepaalde religie tot staatsgodsdienst te maken. Omdat het secularisme samengaat met de open samenleving en een publiek debat waar de beste argumenten tellen is het gewenst dat elke kritiek op religies of levensovertuigingen mogelijk is. Niets of niemand staat boven de wet. Pas achteraf kan bepaald worden welke uitingen met de wet in de hand bestraft kunnen worden.

Het Humanistisch Verbond is de actie ‘Teken voor Vrijheid‘ gestart. Samen met de International Humanist and Ethical Union dat in december 2012 het rapport ‘Freedom of Thought 2012; A Global Report on Discrimination Against Humanists, Atheists and the Nonreligious‘ presenteerde. Teken hier de petitie voor vrijheid.

Foto: Schermafbeelding van actie ‘Teken voor Vrijheid‘ van het Humanistisch Verbond. 20 maart 2013.

Erdogan praat over islamofobie, maar vervolgt zelf moslims

Turks premier Recep Tayyip Erdogan zei afgelopen woensdag op een bijeenkomst van de Verenigde Naties in Wenen volgens de Engelse vertaling: ‘We should be striving to better understand the culture and beliefs of others, but instead we see that people act based on prejudice and exclude others and despise them. And that is why it is necessary that we must consider -just like Zionism or anti-Semitism or fascism- Islamophobia as a crime against humanity.’ Ofwel: ‘We moeten streven naar een beter inzicht in de cultuur en het geloof van anderen, maar in plaats daarvan zien we dat mensen handelen op basis van vooroordelen en anderen uitsluiten en verachten. En dat is de reden waarom het nodig is dat we moeten overwegen -net als het Zionisme of anti-semitisme of fascisme- islamofobie als een misdaad tegen de menselijkheid te beschouwen’.

Volgens aanwezigen verbond de Turkse premier dat aan het idee dat moslims ‘die wonen in andere landen dan hun eigen’ vaak geconfronteerd worden met ernstige discriminatie. Velen zijn over Erdogan heengevallen omdat-ie zionisme met fascisme vergelijkt en het een misdaad tegen de menselijkheid noemde. De nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry heeft op z’n eerste Europese reis de vergelijking tussen zionisme en fascisme verwerpelijk genoemd. In Nederland stelden SGP (Van der Staaij) en ChristenUnie (Voordewind) vandaag kamervragen aan minister Timmermans van Buitenlandse Zaken. Ze missen de kern.

Opmerkelijk zetten zowel minister Kerry als de kamerleden van ChristenUnie en SGP in hun kritiek op Erdogan de relatie met Israël en de situatie in het Midden-Oosten centraal. Daarbij gaan ze voorbij aan de kern van zijn uitlatingen. Namelijk dat moslims in Europa ernstig gediscrimineerd worden. Hoe durft Erdogan dat te zeggen? Meer moslims genieten meer godsdienstvrijheid in Europa dan in Turkije, waar bijvoorbeeld Alevieten of Koerdische moslims stelselmatig vervolgd worden. Premier Erdogan laat zich in de kaart kijken als onverdraagzaam, kortzichtig en agressief. Hij gunt het Turken in Europa niet om te assimileren. Anders zou-ie niet spreken over moslims die wonen in andere landen dan hun eigen land. De vergelijking tussen fascisme en zionisme is evenveel waard als Geert Wilders die de islam en het nazisme vergeleek. Het zal wel. Hij roept maar. Een vergelijking tussen appels en peren is ook een vergelijking. Erdogan verdient de juiste kritiek.

Foto: De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry op bezoek bij de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan. Maart, 2013. Credits: EPA.

The Innocent Prophet tijdelijk vertraagd vanwege dreiging België

‘Innocence of Muslims II’ komt eraan, getiteld ‘The Innocent Prophet’. Met als ondertitel: ‘Life of Muhammad from the point of view of an ex-muslim‘. De Amerikaanse koranverbrandende dominee Terry Jones verbindt er z’n naam aan. Drie maanden geleden zorgde ‘Innocence of Muslims‘ in de islamitische wereld voor onrust. Soms gemeend, soms aangewakkerd, soms gespeeld. In Hollywood is serializing een veilige formule. Vergeefs wacht Nederland op Fitna II (over homosexuelen) en Submission II of III. Wegens bedreigingen door moslims en veiligheidsredenen bleven de vervolgdelen angstvallig achterwege. Maar zo niet in Hollywood dat begrijpt wat marketing is en zich niet laat intimideren. En altijd op tijd levert, hoe slecht het produkt ook is.

De lancering van ‘The Innocent Prophet’ op vrijdag 14 december in Madrid wierp al schaduwen vooruit. In België heeft het Orgaan voor de Coördinatie en de Analyse van de Dreiging als voorzorgsmaatregel het dreigingsniveau verhoogd van niveau 2 naar 3, aldus De Morgen. Daarmee speelt het zoveel de filmmakers als de tegenstanders in de kaart. Ze kunnen zich opmaken voor een nieuw rondje boksen. Maker is de Pakistani en ex-moslim Imran Firasat die zegt dat-ie met de film het echte gezicht van de islam wil tonen. In antwoord op de Belgische actie heeft Firasat nu gezegd dat-ie de première tijdelijk uitstelt om de autoriteiten een voorvertoning te bieden, zodat ze zich ervan kunnen overtuigen dat zijn film volledig binnen de wet blijft. Maar overleg met de autoriteiten betekent niet dat-ie zal inbinden voor geweld van islamitische zijde.

Foto: Schermafbeelding uit de trailer van ‘The Innocent Prophet‘ met de tekst: ‘Europa, u betaalt, uw vernietiging komt eraan‘.

Wereldwijd rapport ziet toenemende discriminatie van ‘niet-gelovigen’

De International Humanist and Ethical Union (IHEU) presenteert het rapport ‘Freedom of Thought 2012; A Global Report on Discrimination Against Humanists, Atheists and the Nonreligious‘. Het is het eerste jaarrapport dat op een rijtje zet hoe in allerlei landen niet-religieuze burgers worden gediscrimineerd. Met name de vervolging van atheïsten wegens blasfemie op sociale media is toegenomen, zoals de voorbeelden van de Indonesische Alexander Aan, de Turkse pianist Fazil Say of de Saoedische Hamza Kamgari aantonen.

Het is geen opzienbare uitkomst dat in allerlei landen de zittende politieke macht en gevestigde religieuze organisaties andersdenkenden uitsluiten. En dat het er wereldwijd eerder slechter dan beter op wordt met de gewetensvrijheid en de tolerantie tegenover vrijdenkers. Uitsluiting door wij/zij-denken is nu eenmaal per definitie in religie ingebakken. En wereldse machten hebben nu eenmaal meer te winnen door de inlijving en indamming van religieuze machtsblokken, dan door de controle op diverse ‘losse’ stromingen die uitgaan van het individu. Hoewel die tendens in autoritaire landen sterker leeft, is ze ook in westerse landen aanwezig.

Nederland wacht gematigde kritiek. Het voorstel van het schrappen van het verbod op godslastering heeft het rapport niet gehaald. Merkwaardig is dat na 4,5 jaar de zaak Gregorius Nekschot nog steeds niet formeel is afgesloten. Het rapport ziet discriminatie in de arrestatie van deze cartoonist voor het beledigen van moslims en Afro-Amerikanen. Ook in de zaak tegen Wilders vanwege ‘Fitna’ en de ‘vergelijkingen tussen de islam en het nazisme’. Waarom zou de vergelijking van de islam met het nazisme ongepast zijn? Want waarom zou religie meer juridische bescherming moeten genieten dan een beweging als het nazisme? Zo wordt het rapport een staalkaart van onlogische argumenten die door een meerderheid als vanzelfsprekend worden beschouwd.

Begripsverwarring over de slachtoffers van discriminatie is de zwakte van dit soort rapporten. Eronder schuilt een mengelmoes van dwarsverbanden, coalities en verschillen. Gaat het nou om humanisten, atheïsten, niet-gelovigen, secularisten, andersdenkenden of vrijdenkers? Vaak dekt de lading het schip niet. Zo stapt in een misplaatste referentie de term atheïst in de wereld van de goden. Echte bestrijders van religie uitgezonderd. En secularisten kunnen zowel gelovig, niet-gelovig of anti-religieus zijn. En andersdenkend tegenover wat? Een vrijdenker kan zweren bij de ratio en weinig vertrouwen in de mensheid tonen.

De term ‘pancularisme‘ als samenvoeging van ‘pan=alles’ en ‘secularisme=werelds’ lijkt een paraplu die de noties van vrijdenken, secularisme, nevenschikking aan religie en de breedte van bovengenoemde begrippen dekt. Laten we verder denken over een passende term voor de niet-religieuze slachtoffers van discriminatie.

Foto: Omslag van rapport ‘Freedom of Thought 2012; A Global Report on Discrimination Against Humanists, Atheists and the Nonreligious’.

Nasleep Benghazi zorgt voor spanningen in regering-Obama

Update 13 mei 2013: BBC-correspondent voor Noord-Amerika Mark Mardell concludeert naar aanleiding van onthullingen op ABC News dat onder druk van het Witte Huis door de CIA verwijzingen naar terrorisme werden geschrapt uit de berichtgeving over de aanval op het consulaat in Benghazi, dat er koppen gaan rollen, dat Hillary Clinton moet vrezen voor haar loopbaan en dat president Obama in de verdediging wordt gedrukt. 

Vanaf het begin was het voor de goede verstaander helder dat de anti-islamfilm ‘Innocence of Muslims‘ weinig met de aanslag op het Amerikaanse consulaat in Benghazi te maken had. Met de dood van ambassadeur Stevens als gevolg. De film was wellicht een excuus, maar zeker geen aanleiding. Deze dood kende geen makkelijke daders. De regering-Obama draaide er in de dagen na de aanslag omheen en verwees naar de film. Senator Rand Paul verwijst zonder haar bij naam te noemen naar minister van Buitenlandse Zaken Clinton als hoofdschuldige. Ze was ervoor verantwoordelijk dat de beveiliging van het consulaat niet op orde was.

Maar ook president Obama maakte een draai en liet de waarheid ‘spinnen’. Om fouten van zijn regering af te dekken verwees-ie naar de film. Op 14 september liet Jay Carney, de woordvoeder van het Witte Huis weten dat de protesten een direct gevolg waren van de film ‘Innocence of Muslims‘. De positie van CNN is opmerkelijk. Het kwam eerder in aanvaring met het State Department toen het documenten van de vermoorde ambassadeur Chris Stevens uit het consulaat in Benghazi opspoorde waarin Stevens beweerde dat-ie zich onveilig voelde. Dat leverde CNN onterechte beschuldigingen van partijdigheid op door de regering-Obama.

Inmiddels lijkt het erop dat ook uit een hearing achter gesloten deuren de eerder deze week afgetreden CIA-chef David Petraeus heeft verklaard dat in de publiciteit de regering-Obama tegen beter weten in ontkende dat het om een terroristische aanslag ging. Minister Hillary Clinton kan een slachtoffer worden van deze doofpot. Vraag is of het spoor ook valt terug te leiden naar president Obama. Deze zaak is nog niet ten einde.

Salman Rushdie opnieuw in brandpunt van islamitische fascinatie

Wie dacht dat moslims Salman Rushdie vergeven hebben onderschat het ijzeren geheugen en de werking van religie. De Iraanse religieuze stichting 15 Khordad heeft de beloning op het hoofd van de Brits-Indiase schrijver verhoogd met $500.000. Wie hem doodt krijgt nu $3.3 miljoen, ruim 2,5 miljoen euro. De logica achter de verhoging is dat als Salman Rushdie niet gestraft worden de beledigingen tegen de islam doorgaan. Tegen de schrijver is in 1989 door toenmalig Iraans leider ayatollah Ruhollah Khomeini een fatwa uitgeroepen wegens de roman ‘De Duivelsverzen‘ die een belediging voor de profeet zou zijn. Omdat Khomeini kort daarna overleed kan de fatwa niet herroepen worden. In 1998 nam de Iraanse overheid er echter afstand van.

Het is onaantoonbaar dat zonder Rushdie de film ‘Innocence of Muslims‘ niet gemaakt zou zijn. De film wordt nu in allerlei moslimnaties op allerlei manieren aangegrepen om allerlei rekeningen te vereffenen. De verwijzing naar Rushdie als de wortel van al het kwaad geeft de schrijver te veel eer. Zo’n beschuldiging probeert de angel uit de islamkritiek te halen door het te verpersoonlijken tot de kwade genius Rushdie. Paradox is dat de leidende manier van vertellen van Hollywood precies het terugbrengen van zaken tot personen is. Moslims hebben in de westerse moderniteit hun lesje geleerd en doen er hun voordeel mee.

Rushdie meent dat nu ‘De Duivelsverzen‘ door de intimidatie van de moslims niet meer gepubliceerd zou kunnen worden. Hij stelt dat sommigen die in 1989 tegen de roman protesteerden later toegaven fout te zitten. ‘Some of them seemed to accept the free speech argument and understood if they had the right to say what they felt, it was wrong to prevent people who felt differently from having their say.’ Alleen jammer dat het idee van een publiek debat waarin standpunten worden uitgewisseld niet doordringt tot de meer strijdbare en machtige afdelingen van de islam. ‘Innocence of Muslims‘ doet Rushdie af als een ‘boosaardig stuk vuil‘.

Foto: Protest in Teheran in 1989 na het uitroepen van de fatwa door leider Khomeini tegen ‘De Duivelsverzen’ van Salman Rushdie. Holly Koran!

Religies laten zich bij Mohammed-film niet van hun beste kant zien

Religies stellen zich strijdbaar op. De film ‘Innocence of Muslims‘ is gefilmd in Hollywood en geproduceerd door Media for Christ, met als missie to ‘glow Jesus’ light’ to the world. En branden doet het. De Amerikaanse ambassadeur in Libië  Christopher Stevens kan het niet navertellen. De film schildert Mohammed af als een sexueel geobsedeerde met sadistische trekken. Naar nu blijkt is Alan Roberts de regisseur ook maker van sexfilms. Voorzitter van Media for Christ is de uit Egypte afkomstige kopt Joseph Abdelmasih, ook wel genaamd Joseph Nassrallah. Hij heeft in het openbaar inmiddels afstand genomen van de film, hoewel-ie de opdracht ertoe gaf. Nassrallah is ook voorzitter van The Way TV, een koptische satellietzender in California.

Moslims houden zich in hun reacties niet in. De film wordt als aanleiding gebruikt om tegen het westen in actie te komen. Felle moslims trekken meer gematigde moslims in een ideologische strijd. De film had ook een cartoon of roman kunnen zijn. Of een miss-verkiezing, een schoolboek of een bekeerde moslim ergens ter wereld. Het maakt niet uit. Daarom slaat de analyse dat de makers van de film verantwoordelijk zijn de plank mis. De film is het excuus om het sowieso tegen de gevestigde macht op te nemen. Religies weten heftig als niets anders de verschillen met andersdenkenden te accentueren. Volgens de mensenrechten is een verbod van religie niet mogelijk, maar het taboe om het ter discussie te stellen is aan een doorbraak toe.

Foto: Jos Collignon voor de Volkskrant, De gesel der godsdiensten, 2009

Dood Amerikaanse diplomaten in Libië kent geen makkelijke daders

Craig Murray zegt over Amerikaanse diplomaten die in Libië zijn gedood: ‘But part of the responsibility for these deaths lies with the US and Israeli far right activists who made a film insulting Islam, with precisely the intention of provoking a spiral of violence. There are many interest groups longing to promote a perpetual climate of war and fear; some of them, like these filmmakers, are easier to identify than others.’

Murray leidt aan diplomatieke koudwatervrees en keert het om. Natuurlijk is het triest dat diplomaten tijdens hun werk vermoord worden door een waanzinnige menigte. Natuurlijk is ‘Innocence of Muslims‘ van de Amerikaans-Israelische regisseur Sam Bacile een politieke film die erop uit is om de islam te beledigen. Het doet dat in mijn ogen op een tamelijk amateuristische manier, het aanzien niet waard. Maar provoceren mag, als het spelen met een doosje lucifers in het kruithuis. En beledigen is een kwestie van perspectief.

Wil Murray de meningsuiting aan banden leggen door een verbod? Door zijn commentaar stuurt-ie aan op zelfcensuur. Nederlanders denken dan meteen aan de film Fitna uit 2007-8 van Geert Wilders. Die uiteindelijk voornamelijk voor binnenlandse politieke onrust zorgde. Toenmalig minister van Buitenlandse zaken Maxime Verhagen wilde Wilders laten bespioneren door de AIVD. Wat niet gebeurde. In het buitenland bleef het rustig.

Religieuze radicalen die een ambassadeur willen doden hoeven daarvoor niet aangezet te worden door een film. Ook zonder aanwijsbare reden gebruiken ze geweld. En het beledigende Fitna leidde tot niks. Juist meer openheid en meer provocatie is nodig. Zodat radicalen alvast kunnen wennen aan de vrijheid van meningsuiting. Zodat ze eens zelf na gaan denken. Alleen dat doorbreekt het klimaat van oorlog en angst. Niet de angst voor openheid of een mogelijke belediging. Craig Murray stuurt z’n pijlen de verkeerde kant op.

Foto: De Amerikaanse ambassadeur Christopher Stevens die werd gedood in Benghazi, 11 september 2012. Credist AP

Europarlement wil Nederland aanspreken over PVV-meldpunt

De geschiedenis met Fitna herhaalt zich. Omdat economische belangen van Nederland in het buitenland geschaad dreigen te worden moeten principes wijken. In 2008 mocht Wilders van werkgevers en CDA Fitna niet uitbrengen omdat er minder melk of worsten in het Midden-Oosten door zouden worden verkocht. Toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Verhagen wilde Wilders zelfs laten bespioneren door de AIVD.

Nu oppert CDA-Europarlementariër Wim van de Camp het ‘Polenmeldpunt’ van de PVV te sluiten. Hij vraagt premier Rutte er afstand van te nemen hoewel deze herhaaldelijk heeft uitgelegd dat niet te doen. De reactie van de EVP waar het CDA onderdeel van uitmaakt wordt mede gezien als antwoord op kritiek op de Hongaarse premier Victor Orbán die ook deel uitmaakt van de EVP. Van de Camp zoekt wraak bij liberaal Rutte.

Het Europarlement komt deze week naar verwachting met een resolutie die het meldpunt sterk veroordeelt. Naar verluidt zet de Roemeense liberaal Renate Weber het initiatief van de EVP voort. Van de Camp ziet het zich beledigd voelen als reden voor sluiting. Plus de positie van Nederland dat erdoor geschaad zou worden. Naast de Nederlandse strafwet die sluiting oplegt. Dat laatste klinkt aannemelijk, het eerste niet.

Van de Camp interpreteert de vrijheid van meningsuiting langs lijnen van fatsoen, economisch belang, politiek wisselgeld en de positie van Nederland. Maar zijn betoog kan omgekeerd worden. Want een land dat zwicht voor druk schaadt zichzelf het meest. Het antwoord op Wilders’ meldpunt is niet de sluiting ervan door een verbod, maar de weerlegging ervan in het publieke debat. Van de Camp verliest de zuivere lijn uit het oog.

Interessant is hoe de partijen in het Europarlement stemmen. De Groenen hebben al aangegeven dat ze door een verbod niet mee willen werken om Wilders’ slachtofferrol te bevestigen. Daarin hebben ze gelijk. Als het meldpunt volgens de Nederlandse wet kan, dan kunnen buitenlandse partijen geen sluiting afdwingen. Ze hebben er niks over te zeggen. En jammer als daardoor minder gloeilampen, tulpen of kaas worden verkocht.

Foto: CDA/EVP-Europarlementariër Wim van de Camp, 2011