Genezen in het museum: ‘De cultuurkuur: hoe kunst een krachtige genezende ervaring kan zijn’

Schermafbeelding van deel artikel ‘The culture cure: how art can be a powerful healing experience‘ van Marianne Eloise in The Guardian, 29 januari 2024.

Daar gaan we weer, museumbezoek als beleving. Deze keer niet het kunstmuseum als Efteling, maar als kliniek. Het kan zo toegevoegd worden aan de categorie mindfulness waar evenmin harde voorwaarden voor gelden. Elke claim klopt en kan niet weerlegd worden in dat domein van de bovenzinnelijkheid.

Ervaring als therapie nodigt bij kunsttherapeuten uit tot fantastische beweringen. Het is aardig om te zien hoe iemand onbedoeld de lachlust opwekt door zichzelf en gezondheid direct aan museale kunstobjecten te verbinden.

Museum als nieuw ziekenhuis, kunst als nieuwe healing, de kunsttherapeut als nieuwe geneesheer en priester. Het is tekenend dat het museum door iedereen geannexeerd wil worden. Iedereen wil iets van het museum.

De toelichting door de kunsttherapeut op de beleving is de nieuwe gezondheidsbijbel. Hoe apocrief het ook is. Profijtelijk voor de zielzorger die dat verdienmodel in de markt zet.

Wie dat hoofdschuddend of tandenknarsend aanziet, zou denken dat het de hoogste tijd is voor nieuw volgrecht. Met kunst die zogezegd geneest verdienen kunsttherapeuten hun brood, maar vangen de makers geen percentage. Dat wringt.

Wie tuigt de bureaucratie op? Het opent het zicht op een nieuwe beroepsgroep ‘ondersteuningsassistent van de kunsttherapeut’. Zo iemand noteert wie er geneest van welk kunstwerk om daar een percentage van over te maken aan de maker. Het museum profiteert door hogere bezoekcijfers.

Kunst creëert veel werkgelegenheid. In musea, klinieken en welzijnssector. Jammer dat dit slecht tot publieke opinie en politiek doordringt. Begrijpelijk, het is een kwestie van ervaring. Wie die mist, mist de kijk en het inzicht.

Media negeren hun eigen rol in de berichtgeving over geestelijke gezondheid van volwassenen

Het AD blijft aan stemmingmakerij doen over de gevolgen van COVID-19. Het lijkt daarmee de concurrentie met De Telegraaf aan te gaan over wie het meest zwarte scenario kan schetsen. Deze media praten de bevolking de put in. Ze waarschuwen voor de geestelijke gezondheid door die in de beeldvorming keer op keer te beschadigen.

Op 6 februari 2021 plaatste het AD een artikel met de kop ‘Tachtig procent van jongeren zit door corona tegen burn-out aan‘. Het blijkt na een check van Nieuwscheckers.nl (Universiteit Leiden met Peter Burger) een ongefundeerd bericht dat door het commerciële bedrijf NCPSB dat tests en coaching tegen burn-out aanbiedt naar buiten was gebracht. Vele media namen het bericht over en moesten dat later rectificeren. Maar het kwaad was geschied en de beeldvorming was beïnvloed.

Nu komt het AD met het bericht in haar liveblog over COVID-19 van 25 februari 2021 dat een persbericht van 25 februari 2021 van het Trimbos-instituut samenvat. Het AD zegt in de inleiding: ‘Voor het eerst daalde het rapportcijfer dat mensen hun leven geven fors: van een 7,0 naar een 6,6. Vorig jaar bleef dit cijfer nog stabiel, ondanks de coronacrisis.’

In het persbericht van het Trimbos-instituut over het onderzoek naar de psychische gezondheid van mensen komt dat woord ‘fors’ of een soortgelijke kwalificatie niet voor. Het persbericht benadrukt dat 23,5% van de deelnemers aan het onderzoek aangeeft dat hun psychische gezondheid is achteruitgegaan tijdens de coronacrisis. Zodat die bij 76,5% niet is achteruitgegaan. Dat lijkt de kwalificatie ‘fors’ die het AD er eigenmachtig op plakt niet te rechtvaardigen.

Interessant is wat het Trimbos-instituut nou precies onderzoekt. Het noemt dat ‘de impact van de coronacrisis op de psychische gezondheid van volwassenen’. Dat betreft dus de inwerking of invloed van de coronacrisis op de psychische gezondheid van volwassenen. Maar die invloed of inwerking komt mede tot stand door de media. Er bestaat een wisselwerking tussen wat de media zeggen en hoe de volwassen burgers daar op reageren en hun zelfbeeld ontwikkelen.

Anders gezegd, als volwassenen door het AD, De Telegraaf en andere media die deze ongefundeerde of gekleurde berichten overnemen steeds worden geconfronteerd met berichten over een burn-out, zelfmoord-poging, depressie of welke psychische aandoening dan ook, dan gaat dat niet ongemerkt voorbij en is dat van invloed op hoe deze volwassenen zelf hun geestelijke gezondheid inschatten. Sommigen zullen van die berichten somberder worden, zodat die direct de geestelijke gezondheid negatief beïnvloeden. Vervolgens zullen deze media deze cijfers die ze zelf helpen veroorzaken als een pseudo-onpartijdige nieuwsbron weer brengen als onheilspellend ‘objectief’ nieuws.

Dat is de race naar de bodem van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van media. Ze proberen hun eigen rol uit te wissen. Het eigen handelen wordt uit eigenbelang schoongewassen ten koste van de volwassenen die zich mede door de onheilspellende berichten bedreigd voelen in hun geestelijke gezondheid. Dat is des te meer het geval wanneer deze media uitgaan van het meest sombere, zwarte scenario met overvolle ziekenhuizen en blijvende, strenge maatregelen.

Men kan zich afvragen hoe verantwoord media als het AD bezig zijn en hoe ze tijdens de berichtgeving over de coronacrisis spelen met de geestelijke gezondheid van volwassen Nederlanders. Het is de hoogste tijd dat de  belangenbehartigende NvJ en de Nederlandse nieuwsondernemers zich hier in het openbaar over uitspreken. Of de collega-media die wel hun verantwoordelijkheid nemen.

Foto 1: Schermafbeelding van deel liveblog over het Coronavirus van het AD, 11.15 uur op 25 februari 2021.

Foto 2: Schermafbeelding van deel artikel ‘Nieuws over dreigende corona-burnout bij 80 procent van jongeren is ‘totale quatsch’’ van Nieuwscheckers.nl, 16 februari 2021.