Noodtoestand gezondheidszorg dreigt. Regering moet sabotage van anti-vaxxers beantwoorden met hun isolatie

Demonstranten protesteren op het Malieveld in Den Haag tegen de coronamaatregelen, bij een door actiegroep Viruswaanzin georganiseerde bijeenkomst, 2020. Foto Remko de Waal/ANP

Mensen die zich om politieke redenen niet willen vaccineren met de opzet om met inzet van hun eigen lichaam de samenleving te ontregelen of de zittende regering in diskrediet te brengen hebben dat recht van niet handelen. De inzet van het eigen lichaam om politiek en samenleving te ontregelen kan echter niet anders dan als sabotage worden gezien worden. Dat is obstructie die doelgericht als zodanig bedoeld is en als zodanig beantwoord dient te worden.

Het is simpel, iedereen met passend gedrag heeft recht op gezondheidszorg. De overheid moet iedereen tijdig duidelijk maken wat passend gedrag is. Het vermoeden bestaat dat de regering de anti-vaxx beweging die het afgelopen jaar geradicaliseerd is niet durft aanpakken en het probleem doorschuift naar de ziekenhuizen. Het is echter de functie van de politiek om een besluit te nemen.

De regering moet beseffen dat het de keuze van een minderheid om zich om politieke redenen bewust niet te willen laten vaccineren uitsluitend kan beantwoorden met een politiek antwoord. Politiek heeft de opdracht om politiek te handelen. Het doorschuiven ervan door niet te handelen is geen optie.

Volgens het RIVM is de kans om als iemand die tweemaal gevaccineerd is op de IC te belanden 33 maal kleiner dan bij een niet-gevaccineerde. De kans op opname in het ziekenhuis is 20 maal kleiner voor iemand die tweemaal gevaccineerd is dan voor iemand die niet gevaccineerd is.

Het is de plicht van de overheid om met preventieve maatregelen de samenleving én het systeem van de gezondheidszorg tegen politieke aanvallen te beschermen. De gezondheidszorg dreigt vast te lopen door een gebrek aan capaciteit vanwege het bovenmatige beroep dat niet-gevaccineerden op de zorg doen. Met name kanker- en hartpatiënten dreigen door capaciteitsproblemen in een levensbedreigende noodsituatie terecht te komen omdat ze niet tijdig behandeld kunnen worden.

Indien er sprake is van een algemene noodtoestand (Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, New York, 16-12-1966, artikel 4) die een bedreiging vormt voor het bestaan van het volk dient de regering maatregelen te nemen die niet verder gaan dan de toestand vereist en niet in strijd zijn met andere verplichtingen welke voortvloeien uit het internationale recht en geen discriminatie uitsluitend op grond van ras, huidskleur, geslacht, taal, godsdienst of maatschappelijke afkomst inhouden.

Dit kan bereikt worden door anti-vaxxers te isoleren. Dat kan door ze apart te zetten en uit te sluiten van de zorg. Ze zijn onderhand voldoende voorgelicht om te weten dat ze zich moeten laten vaccineren. De overheid heeft tijdig een systeem van GGD’s opgetuigd dat daarin voorziet.

Men kan er niet van uitgaan dat de politiek niet-gevaccineerden uit zichzelf de waardigheid, grootheid en toewijding opbrengen om bij ernstige besmetting met COVID-19 af te zien om in ziekenhuis of op een IC behandeld te worden. De overheid moet de anti-vaxxers met maatregelen isoleren en uitsluiten van de gezondheidszorg omdat het van hen een bewuste politieke actie is die is bedoeld om de samenleving te ontregelen en de regering te beschadigen. Niet om ze te treffen, maar om de samenleving en de gezondheidszorg te beschermen.

Naschrift:

Pieter Geenen, Cartoon in Trouw: De wereld van Anton Dingeman, 2 november 2021.

Parlementair debat gevraagd om rechten en plichten van niet-gevaccineerden beter op elkaar te laten aansluiten

Het LUMC en de Haagse Hogeschool hebben onderzoek gedaan naar de vaccinweigeraars © ANP

Ik hik tegen de stelling aan dat het zich bewust niet laten vaccineren om politieke en/of religieus-spirituele redenen in dezelfde categorie valt als roken, alcohol drinken, een skivakantie of een ongezonde leefstijl (bijvoorbeeld obesitas). Met als automatisme dat als een niet-gevaccineerde op een verpleegafdeling of een IC opgenomen moet worden zo iemand per definitie niet uitgesloten kan worden van de gezondheidszorg. Of als een aparte categorie mag worden gelabeld. Een andere categorie zijn mensen die zich om medische redenen niet laten vaccineren. Daar gaat het niet over, ze hebben een goede medische reden om zich niet te laten vaccineren.

Het principe dat iedereen die zorgkosten betaalt in Nederland recht heeft op gezondheidszorg is een recht zonder voorbehoud, maar ik vraag me af tot welk moment het werkbaar is als de gezondheidszorg onder sterke druk komt te staan en dreigt te bezwijken door een tekort aan capaciteit (bedden, personeel). Verstandig beleid loopt daar op vooruit en stelt prioriteiten voordat het gezondheidssysteem definitief vastloopt.

De theorie van een medische behandeling van iedereen zonder uitzondering in een ziekenhuis is een overweging voor filosofen, maar loopt tegen praktische grenzen aan als de capaciteit van de gezondheidszorg tekort dreigt te schieten. Het risico is levensgroot dat er levensbedreigende situaties ontstaan voor doodzieke patiënten die per omgaande geopereerd moeten worden, maar niet opgenomen kunnen worden en daarom overlijden vanwege tekortschietende capaciteit.

Het is wellicht te kort door de bocht om te stellen dat de plek voor de patiënt die niet geholpen kan worden wordt ingenomen door een niet-gevaccineerde die zich om politieke of religieus-spirituele redenen bewust niet heeft laten vaccineren. Zo gesteld zet het patiënten tegen elkaar op binnen een gezondheidssysteem waarin iedereen per definitie dezelfde rechten heeft. Maar het is eveneens onhandig om het er daarom maar helemaal niet over te hebben vanwege dit vermeende taboe.

Volgens het RIVM is de kans om als iemand die tweemaal gevaccineerd is op de IC te belanden 33 maal kleiner dan bij een niet-gevaccineerde. De kans op opname in het ziekenhuis is 20 maal kleiner voor iemand die tweemaal gevaccineerd is dan voor iemand die niet gevaccineerd is.

Er doet zich bij dit soort capaciteitsproblemen niet eens de noodsituatie voor waarin de medische staf door triage beslist wie wel of niet voor behandeling in aanmerking komt. Want de hart- of kankerpatiënt die per omgaande geopereerd moet worden komt het systeem niet eens meer binnen.

De omstandigheid van de bewust niet-gevaccineerden die om politieke of religieus-spirituele redenen de gezondheidszorg onevenredig zwaar belasten en een noodsituatie helpen veroorzaken vraagt om een politiek antwoord. De vraag is of het zinvol is om te proberen om de niet overbrugbare kloof tussen de theorie van zorg voor iedereen zonder uitzondering en de praktijk van een gezondheidssysteem dat dreigt in te storten te overbruggen. Het antwoord is ja.

Mensen hebben het recht om zich om politieke en religieus-spirituele redenen niet te laten vaccineren tegen COVID-19. Maar het is opvallend dat in het juridische debat daarover nauwelijks aan de orde komt dat er ook plichten zijn. Probleem is dat in verdragen de plichten, waaronder de verplichting voor burgers om te handelen zwak gedefinieerd zijn. Dat wreekt zich zodat de overheid daar nu niet op terug kan vallen. In het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten van de VN uit 1966 wordt weliswaar verwezen naar een noodtoestand die de overheid kan afkondigen, maar de lat ligt te hoog om die op de huidige pandemie van toepassing te laten zijn.

Artikel 4. lid 1 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten

De pandemie is gepolitiseerd zodat medische argumenten bij degenen die afstand nemen van het vaccinatie-programma nauwelijks nog aankomen. Het absurde is een a-synchrone situatie waarin de bewuste vaccin-weigeraars terecht hameren op hun rechten, maar onterecht hun plichten verzaken. Zo’n verplichting van een nauw omlijnd doel om er met elkaar voor te zorgen dat de COVID-19 pandemie wordt ingeperkt en de gezondheidszorg door capaciteitsproblemen niet bezwijkt en patiënten met een niet-COVID hulpvraag onnodig overlijden kan echter op dit moment niet opgelegd worden.

Omdat voor de nabije toekomst het gevaar dreigt van een volgende pandemie die besmettelijker en gevaarlijker is dan de huidige verdient het aanbeveling om daar nu een debat in het parlement met de regering over te voeren. Het is nodig dat de verlichtingen voor de burger zoals het zich verplicht laten vaccineren in een dreigende noodsituatie wordt besproken. Dat dient in een wet te worden vastgelegd die sancties bevat, zoals uitsluiting van de gezondheidszorg indien men vaccinatie om politieke of religieus-spirituele redenen weigert. Uiteraard is daarbij de randvoorwaarde dat rechten niet meer ingeperkt worden dan de situatie noodzaakt.

Religieuze oorlog in Israël: Haredi tegen Israëlische strijdkrachten

Is het te simpel om te stellen dat leven in een staat samengaat met rechten en plichten? Zelfs als men de staat niet als staat erkent is er toch de bescherming van krijgsmacht of openbare voorzieningen als luchthavens, wegen, milieubescherming of sociale bijstand. Ik heb onder protest twee jaar verloren door met onnoemelijke tegenzin in het Nederlandse leger te moeten dienen toen er nog dienstplicht was. Graag had ik me beroepen op een hogere wet die dat had weten te voorkomen. En ik weet zeker dat ik daarin niet de enige was.

In Israël laden ultra-orthodoxe Haredi de verdenking op zich wel een beroep te doen op de rechten en af te zien van de plichten. Ze acteren alsof ze in een vacuüm leven, zonder staat maar met God die aan hun kant zou staan. Niemand die het kan controleren. Rechts-nationalistische kringen in Nederland zouden daarop een antwoord weten: ‘Ga naar je eigen land’. Als God om de hoek komt kijken, is geen enkel debat nog simpel.

God zet vragen bij het gewone en het vanzelfsprekende. God compliceert. En vooral, God wordt door mensen vanwege eigenbelang geclaimd om de eigen positie te beschermen. De Haredi lijken er een voorbeeld van.