Het rapport dat BuzzFeed op 11 januari 2017 tot woede van president-elect Trump publiceerde over diens banden met het Kremlin was al maanden bekend bij journalisten. David Korn van Mother Jones gebruikte het als bron voor een bericht van 31 oktober 2016. Maar niets gebeurde. De journalistiek onthield het publiek de analyse dat Trump in de achterzak van het Kremlin of de Russische georganiseerde misdaad (Mogilevich) zat. Zie hier voor die laatste aantijging. Journalisten stelden zich op het standpunt dat ze de feiten niet konden natrekken en daarom niet tot publicatie over konden gaan. BuzzFeed zei bij publicatie trouwens dat het niet in kon staan voor de waarheidsgehalte van genoemd rapport en waarschuwde de lezer daar vooraf voor.
Dat is de traditionele opvatting van journalistiek. De Code van Bordeaux (1954) die uit een vorig tijdperk dateert. Toen er nog geen sociale media bestonden en media overzichtelijker, eenduidiger, prestigieuzer, winstgevender en hiërarchischer waren. Die code gaat uit van (het checken van) feiten en het basisidee ‘we komen er samen wel uit’. Maar wat als vanwege omstandigheden de feiten niet gecheckt kunnen worden? En de inlichtingendiensten terughoudend optreden. Ofwel, wat als we er samen niet uitkomen en er toch een belangrijke maatschappelijke noodzaak is om te publiceren? In dit geval een aantoonbaar verband dat een presidentskandidaat wordt aangestuurd. En het te voorzien valt dat diens presidentschap de nationale veiligheid van de VS en andere landen ernstig in gevaar zal brengen. Omdat het Donald Trump niet vertrouwt deelt Israël nu al geen informatie meer met de VS omdat het vreest dat die bij Rusland of Iran terechtkomt.
Zoals een overzicht op de reacties van de publicatie van het rapport in Rolling Stone verduidelijkt vielen andere media over de politieke verslaggeving van BuzzFeed heen. Maar zoals Nate Silver in bovenstaande tweets zich afvraagt kwam dat omdat het afweek van de journalistieke code of omdat die code zelf faalde?
Silver meent het laatste, namelijk dat de journalistieke code zelf faalt. Dat klinkt aannemelijk. Die code zet de kwaadwillende ontregelaars namelijk op een gelijk niveau met de zoekers naar een feitelijke waarheid. Dat is onterecht omdat ontregelaars het makkelijker hebben en van zoekers naar waarheid meer geëist wordt omdat ze een volledig verhaal rond moeten krijgen. De lat wordt hoog gelegd als een waarschijnlijke verklaring voor het merkwaardige en afwijkende gedrag van Trump op een politiek belangrijk moment geen enkele rol kan spelen in het publieke debat. BuzzFeed meende een tussenweg gevonden te hebben door te publiceren en te waarschuwen dat de feiten niet geverifieerd konden worden. Of dat publicatie rechtvaardigt is onduidelijk.
Uitgekristalliseerd is de vraag die Silver stelt nog lang niet. Want wat moeten de voorwaarden zijn om te publiceren als feiten tekortschieten? Dat de traditionele, journalistieke code aan revisie toe is lijkt duidelijk.
Foto: Schermafbeelding van tweets van Nate Silver, 13 januari 2017.
George Knight 