De voorpagina van een stripboek opent het artikel ‘Chess as a Comic Book Trope’ op Hyperallergic dat aandacht besteedt aan de tentoonstelling POW!. Schaken als metafoor en stijlfiguur. Want schaken is een oorlogsspel. Dat doet het goed in strips, zo meent Shannon Bailey, de hoofdconservator van de World Chess Hall of Fame. Het presenteert in tentoonstellingen de relatie van schaken met kunst, cultuur en geschiedenis.
Op de cartoon zien we een man in een gestreept kostuum met een verschrikt gezicht die achterom kijkt. Hij bevindt zich op de rand van een zwevend schaakbord waaronder een vuur brandt. Ziet hij van die kant een bedreiging of zoekt hij een uitweg? Een loper -die nog steeds in het Engels bishop wordt genoemd- komt dichterbij. Ook een paard maakt aanstalten en dreigt de man van het bord te slaan. De witte schaakstukken staren de man aan. De koning kijkt nors, terwijl het machtigste stuk dat de dame is achteraf wat verloren staat. Een realistische stelling is het niet, eerder een beeld uit een nachtmerrie met Middeleeuwse dimensies.
Suspense is wat Alfred Hitchcock ooit omschreef als gecommuniceerde verrassing. De kijker weet wat komen gaat en identificeert zich daarom extra met de situatie. De voorpagina is waarschijnlijk een onderdeel uit de strip. We weten niet hoe het verhaal verloopt en zich ontwikkelt. Maar de tijding is duidelijk. Het gevaar loert om de hoek. Schaken is echter het tegendeel van suspense. Zetten van de tegenstander kunnen beredeneerd en gecalculeerd worden. We zien een losgeslagen zooitje ongeregeld dat in opstand komt en zich zelfs niet meer aan de schaakregels houdt. Een dystopie in 1958. Schaken wordt verbeeld als strijdperk van misstappen.
Foto: ‘Charlton Comics, Vol. 1, No. 36. Strange Suspense Stories (March 1958) (courtesy World Chess Hall of Fame)’ van tekenaar Maurice Whitman.
George Knight 