Gedachte bij twee foto’s van Carel Blazer (Walcheren, 1945)

Deze foto van Carel Blazer waar de beeldcompositie overheerst vertelt iets. Het is 1945 op Walcheren. De dijken die door de Geallieerden waren gebombardeerd om de Duitse militairen van de Westerschelde te verdrijven zodat de haven van Antwerpen in gebruik kon worden genomen moesten worden gedicht. Walcheren werd weer drooggelegd. Het land moet worden opgebouwd.

De heroïsche strijd van de Zeeuwen tegen het water is een aansprekend thema. Luctor et Emergo is de Zeeuwse wapenspreuk die niet zozeer het water, maar de 16de eeuwse Spanjaarden betreft. Ze moesten worden overwonnen. De Spanjaarden van 1945 zijn de Duitsers. Schrijver A. den Doolaard doet in september 1945 als ooggetuige verslag van het dichten van het eerste dijkgat, het Nollegat bij Vlissingen. Zo komen de strijd tegen het water en de indringer toch weer samen. Het Zeeuws Archief vat het samen in een artikel.

Fotograaf Blazer maakt in die herfstmaanden op Walcheren de reportage ‘Walcheren: Herstelling Nollegat in de zeedijk en andere plaatsen in Walcheren‘. Uit de beschrijving van bovenstaande foto blijkt : ‘Barakkenbouw (geschonken door Zwitserland). Duitse krijgsgevangene (vooraan) en een geallieerde militair bij het opbouwen van een barak‘.

Dit is niet zo heftig als in de Deense film ‘Land of Mine‘ (2015) die beschrijft hoe jonge Duitse militairen soms met dodelijke afloop werden ingezet om mijnen op te ruimen die de Duitsers zelf hadden gelegd. Deze foto herinnert ons eraan dat in Nederland na de oorlog ook Duitse krijgsgevangenen werden ingezet bij het opruimen van de chaos en wanorde die de Duitsers hadden veroorzaakt. Het is logisch, maar is na 75 jaar ietwat uit het historisch geheugen verdwenen.

Blazer legt documentair vast als een sociaal en politiek geëngageerde fotograaf. Hij geeft maatschappelijke ontwikkelingen weer en zoals we nu zeggen, data. In oktober 1945 waren de op het bord genoemde dorpen alleen per amfibievaartuig bereikbaar. Dat we het 75 jaar later weten.

(Ik blijf haken aan de beeldcompositie van bovenstaande foto die in strijd lijkt met het uitgangspunt van de Nieuwe Fotografie waar Blazer deel van uitmaakte en die zei dat gefotografeerde voorwerpen ondergeschikt waren aan de beeldcompositie. Enfin, niet alles hoeft binnen één kader te passen).

Carel Blazer, Waarschuwingsbord aan een boom bevestigd langs een weg langs het kanaal in Middelburg. “Warning. Routes tot these towns under water journey bij D.U.K.W.S. only. St. Laurens; Serooskerke, Oostkapelle, Domburg, Westkapelle, Vrouwenpolder, Koudekerke, Zouteland. Follow signs tot D.UK.W.S. Control Point”, oktober 1945. Collectie: Nationaal Archief.