Neveneffect van coronacrisis: religieuze domheid, zelfoverschatting en een misplaatst idee van onkwetsbaarheid

Neveneffecten van de coronaviruscrisis zijn de desinformatie en de kwalijke rol van religieuze leiders. De misleiding op sociale media valt door de massaliteit ervan nauwelijks uit te bannen door de moderatoren. Dat kan levensgevaarlijke gevolgen hebben als het adviezen betreft die zogenaamd het virus bestrijden. Zoals het drinken van alcohol, het bieden van zweverige onzin of het bidden in groepsverband. Maar dat helpt eerder averechts. Het helpt evenmin dat politieke leiders als president Donald Trump of president Jair Bolsonaro de adviezen van wetenschappelijke experts in de wind slaan en zelfs vanwege politiek gewin bewust saboteren.

Met deze video van het in New Delhi gevestigde WION is iets merkwaardigs aan de hand. Het heeft van de ene kant gelijk dat verstand boven religie moet gaan. Dat is trouwens een advies dat voor alle tijden geldt. Zeker tijdens een crisis waarin mensen onzeker en makkelijk beïnvloedbaar zijn door religieuze leiders waar ze op vertrouwen, maar ook door andersoortige types die bewust op angst en emotie spelen. Het is ethisch onaanvaardbaar om mensen in zo’n situatie bewust te misleiden vanwege politieke of commerciële redenen.

De video gaat van de andere kant de fout in als het zich richt tot de Indiase aartsvijand Pakistan. Nog onlangs werden daar religieuze massabijeenkomsten gehouden en heeft premier Imran Khan blijkbaar onvoldoende macht om tegen het islam-establishment in te gaan. WION heeft gelijk, maar is selectief in haar politisering en verontwaardiging. Waarom noemt het de Indiase Sikh-guru Baldev Singh niet die aan de gevolgen van het coronavirus is overleden en tijdens massa-bijeenkomsten naar verluidt meer dan 15.000 gelovigen kan hebben besmet? Domheid, zelfoverschatting en een idee van onkwetsbaarheid kennen geen grenzen. Daar zijn religieuze domheid, zelfoverschatting en een idee van onkwetsbaarheid geen uitzondering op.

Godsdienst in de praktijk: Sikhs in Pakistan. Kwestie van framing

Het is de vraag wat deze video aantoont. Een Sikh in Pakistan wordt lastiggevallen door een moslim. Want in Pakistan zou iedereen islamitisch behoren te zijn. Of niet? Wie is in deze video aan het woord en wat wil het zeggen? Is het de intolerante moslim die het laatste woord krijgt of zijn het zijn tolerante broeders die menen dat de Sikh zijn identiteit moet kunnen belijden in Pakistan? Wat de opzet van dit gespeelde doemscenario ook is, hoe dan ook thematiseert de video de onverdraagzaamheid en het streven naar gelijkschakeling van een bepaald soort mensen die zich eenzijdig door religie laat inspireren. Los van de vraag of de zogenaamde verborgen camera hier in zijn tegendeel verkeert. Met als gevolg dat christenen uit het islamitische Midden-Oosten worden verdreven, moslims in het hindoeïstische India worden bedreigd en niet-moslims (Sikhs, Christenen of Amiddaya) door soennitische moslims in Pakistan worden onderdrukt. Godsdienst is in theorie een schone zaak, maar kan in de praktijk te makkelijk ontsporen in bekrompenheid en eenzijdigheid.