Ondeugdelijke reacties op belediging van islam door Nupur Sharma

Opmerkzaam aan de religieuze controverse in India met een felle reactie van islamnaties is dat de feiten niet genoemd worden. Niet bij de NOS, The Guardian of The Washington Post. Het is de vraag of dat omfloerst duiden goede of slechte journalistiek is. Voor wie geen Hindi spreekt zijn de feiten niet te achterhalen. Het is gissen waarom de westerse media in raadsels spreken. Zijn ze zelf bang geworden om de feiten te noemen?

De controverse gaat om Nupur Sharma die onder meer de nationale woordvoerder van de rechts-hindoeïstische Bharatiya Janata Party (BJP) is. Tien dagen geleden maakte ze in een nationaal televisiedebat opmerkingen die opgevat werden als een belediging van de profeet Mohammed of de islam of de koran of de islamitische wereldgemeenschap.

Na een actie op sociale media met een montage van haar uitspraken van het debat zwol de binnen- en buitenlandse kritiek aan. Ze werd daarop geschorst door de BJP. De partij wil de economische relatie met de rijke Golfstaten en andere islamnaties blijkbaar niet riskeren.

Nupur Sharma wordt van alles beschuldigd. Het lijkt te draaien om een uitspraak over Aisja die tijdens haar huwelijk met Mohammed 6, 7, 8 of 9 jaar oud was. De bronnen daarover zijn vaag.

Wat Nupur Sharma in dat debat precies gezegd heeft doet er eigenlijk niet toe. Een godsdienst als de islam of het christendom staat niet boven de wet, en kan en mag beledigd worden. Uiteraard hoeft dat niet, maar het is niet verboden om een godsdienst te beledigen.

Men kan beweren dat door belediging een godsdienst sterk wordt. Gedwongen wordt om uit de eigen schulp te kruipen om in gesprek te gaan met andersdenkenden. Het is sterker om goede tegenargumenten op een belediging te formuleren dan verbolgen te reageren en op te roepen tot het cancellen van degene die beledigt.

Maar het is makkelijk praten vanuit het seculiere Nederland waar alle godsdiensten en levensovertuigingen voor de nationale wet gelijk zijn. De ergste godsdiensttwisten dateren in Nederland van eeuwen terug. Het is geen toeval dat in India de moslims die in een minderheidspositie verkeren zich sterk maken voor het secularisme. Daar zien ze een garantie door de staat in voor het bestaan van hun godsdienst en een bescherming van hun leven. Verder dan dat lijkt hun geloof in het secularisme niet te gaan.

Bovenstaande video van de Pakistaans-Britse Zeeshan Ali kiest een relativerende toon. Hoewel hij Nupur Sharma verdacht maakt door ze te framen als heetgebakerd. Door het kindhuwelijk van Mohammed te vergelijken met de praktijk in de heilige boeken van andere godsdiensten probeert hij de aanval van Nupur Sharma te counteren. Maar hij komt er niet aan toe om te stellen dat in een rechtsstaat een godsdienst stoffeloos beledigd mag worden. Hij gaat de kern van de kwestie Nupur Sharma uit de weg. Dat is een kwestie van emancipatie.

Neveneffect van coronacrisis: religieuze domheid, zelfoverschatting en een misplaatst idee van onkwetsbaarheid

Neveneffecten van de coronaviruscrisis zijn de desinformatie en de kwalijke rol van religieuze leiders. De misleiding op sociale media valt door de massaliteit ervan nauwelijks uit te bannen door de moderatoren. Dat kan levensgevaarlijke gevolgen hebben als het adviezen betreft die zogenaamd het virus bestrijden. Zoals het drinken van alcohol, het bieden van zweverige onzin of het bidden in groepsverband. Maar dat helpt eerder averechts. Het helpt evenmin dat politieke leiders als president Donald Trump of president Jair Bolsonaro de adviezen van wetenschappelijke experts in de wind slaan en zelfs vanwege politiek gewin bewust saboteren.

Met deze video van het in New Delhi gevestigde WION is iets merkwaardigs aan de hand. Het heeft van de ene kant gelijk dat verstand boven religie moet gaan. Dat is trouwens een advies dat voor alle tijden geldt. Zeker tijdens een crisis waarin mensen onzeker en makkelijk beïnvloedbaar zijn door religieuze leiders waar ze op vertrouwen, maar ook door andersoortige types die bewust op angst en emotie spelen. Het is ethisch onaanvaardbaar om mensen in zo’n situatie bewust te misleiden vanwege politieke of commerciële redenen.

De video gaat van de andere kant de fout in als het zich richt tot de Indiase aartsvijand Pakistan. Nog onlangs werden daar religieuze massabijeenkomsten gehouden en heeft premier Imran Khan blijkbaar onvoldoende macht om tegen het islam-establishment in te gaan. WION heeft gelijk, maar is selectief in haar politisering en verontwaardiging. Waarom noemt het de Indiase Sikh-guru Baldev Singh niet die aan de gevolgen van het coronavirus is overleden en tijdens massa-bijeenkomsten naar verluidt meer dan 15.000 gelovigen kan hebben besmet? Domheid, zelfoverschatting en een idee van onkwetsbaarheid kennen geen grenzen. Daar zijn religieuze domheid, zelfoverschatting en een idee van onkwetsbaarheid geen uitzondering op.

Antwoord aan Jezus Weende over het bestaan van God en de overeenkomsten in de constructie van religie en theater

Bij de video ‘Bestaat God? deel 1: Wie tot God komt, moet geloven dat Hij is’ op het YouTube-kanaal van ‘Jezus Weende’ gaf ik onderstaande reactie op de opmerking van Weende ‘Als de Bijbel werkelijk een verzinsel van mensen zou zijn, dan had hij er heel anders uitgezien. De sprookjes van Grimm zijn een verzinsel van mensen, de Bijbel niet.’ In mijn betoog probeer ik met uitstapjes naar de literatuur en het theater aannemelijk te maken dat de constructie van godsdienst door mensen begrijpelijk en historisch samenhangend is:

Sinds er mensen op aarde zijn hebben er duizenden godsdiensten bestaan. Vele ervan zijn verdwenen, andere bestaan nog steeds. Het is een wetmatigheid dat mensen die zich door een specifieke godsdienst laten inspireren de andere godsdiensten als minder of afgoderij zien.

De godsdiensten zijn niet zozeer een verzinsel van mensen, maar een constructie. Want het begrip verzinsel bevat de notie ‘dat het niet waar hoeft te zijn’ en dat gaat aan de essentie ervan voorbij. Maar de constructie is waar, zoals narratieve constructies als vertellingen of films altijd hun eigen logica en waarheid hebben. Binnen die fictieve constructie zijn ze waar. Zo is God binnen de constructie van een godsdienst waar en bestaat deze God.

Deze redenering heeft een historische onderbouwing en kent parallele ontwikkelingen. Zowel het drama als religie putten uit dezelfde bron. Namelijk het ritueel. Historische theaterwetenschappers leggen dat ontstaan in grotten waar onze verre voorouders bij elkaar kwamen om in bezweringen en plechtige handelingen door zingeving en troost de harde werkelijkheid op afstand te houden en de eigen sterfelijkheid te relativeren. Om dat te plaatsen in de tijd, de oudste rotsschilderingen uit de grot van Lascaux worden gedateerd op 15.000 jaar voor Christus.

Na verloop van tijd heeft zich door een verschil in behoefte van die verre voorouders een afsplitsing voorgedaan. Zo ontstond dat wat later het wereldse drama (theater) werd en dat wat voeding gaf aan het ontstaan van godsdiensten (religie). Dat is een ontwikkeling van tientallen eeuwen geweest.

Het ontstaan van het moderne theater wordt gedateerd op de 5e eeuw voor Christus toen in Griekenland de oervaders van het moderne drama Aischylos, Sofokles en Euripides het theater moderniseerden en van nieuwe elementen voorzagen. Het werd een autonoom genre. Een gevolg hiervan was dat het verder op afstand kwam te staan van de oorsprong die oorspronkelijk een ritueel in de cultus van Dionysos was.

De historische analogie met het ontstaan van de godsdiensten is opvallend. De nu nog bestaande wereldgodsdienst het Hindoeïsme ontstond in dezelfde periode als het moderne Griekse drama, namelijk in de 5de eeuw voor Christus. Daarna volgden het Boeddhisme, Jodendom en Christendom.

Het heeft sinds de oertijd van Lascaux ruim meer dan 10.000 jaar geduurd voordat religie en theater zich beslissend van elkaar gingen onderscheiden. In die overgangstijd hebben ze parallel gelopen, van elkaar geleend en elkaar versterkt. De functies van theater en religie die nu als afwijkend van elkaar worden gezien zijn in die tussentijd steeds verder hun eigen weg gegaan door detaillering en specificatie. Zowel in het theater als de religie is die gemeenschappelijke bron van het ritueel nog te herkennen, maar door allerlei ontwikkelingen binnen die twee genres zijn ze losser komen te staan van hun eigen ontstaan.

In de uitspraak van de theoloog Harry Kuitert: ‘Alle spreken over Boven komt van beneden, ook het spreken dat beweert van Boven te komen’ komen deze ontwikkelingen samen. Te weten het ontstaan van religie naast het theater uit het ritueel. Evenals het idee dat het een kernelement van een godsdienst is om de constructie of montage ervan uit het zicht van de gelovigen te gehouden om dat geloof niet te verzwakken.

Dat wijst op een andere analogie die zowel in theater als religie aanwezig is, namelijk die van ‘de onzichtbare stijl’. Dat houdt in dat de invloed van de maker in het product vooral niet wordt benadrukt, maar juist onzichtbaar wordt gemaakt. De gedachte daarachter is dat de identificatie van de beschouwer met het fictieve product daardoor wordt geoptimaliseerd. Fictieve constructies die uit het oertheater ontstonden, zoals de moderne roman, de klassieke Hollywood-film, de Middeleeuwse allegorie of het 19de eeuwse drama zijn volgens dit idee van de onzichtbare stijl geconstrueerd. Hun ontstaan wordt weggepoetst. Overigens is daar in de literatuur (James Joyce) of het theater (Bertolt Brecht) allang een reactie op gevolgd, maar historisch is de analogie met religie dat eveneens het eigen ontstaan onzichtbaar probeert te maken niet toevallig. Deze onzichtbare stijl van religie lijkt een overblijfsel van het ritueel dat eveneens het sterkste werkt als het niet ter discussie werd gesteld wat tot demystificatie zou kunnen leiden.

Overigens is de vraag interessant of hedendaagse godsdiensten naar analogie van de 20ste eeuwse ontwikkelingen in literatuur en theater, die de montage voorop zetten en als doel hadden om de identificatie te doorbreken, dezelfde ontwikkeling kunnen volgen zonder niet buiten het genre van de religie te treden. Nieuwe, nog niet door iedereen geaccepteerde godsdiensten als de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster lijken voor religie hetzelfde te beogen als wat Joyce en Brecht voor literatuur en theater deden. Te bedenken valt dat deze modernisten in hun eigen tijd ook veel tegenstand ondervinden, zoals dat nu in de religieuze sector geldt voor die nieuwkomers die van beleidsmakers dezelfde kritiek krijgen die de modernisten in literatuur en theater in de eerste helft van de 20ste eeuw kregen. Dat is de conditionering die de eigen tijd oplegt.

Het is begrijpelijk dat een geestelijke of gelovige niet meegaat in de analyse dat een godsdienst een constructie van mensen is omdat het het geloof kan verzwakken. Maar daarmee is niet gezegd dat wetenschappers of analisten aan de hand van de feiten niet kunnen concluderen dat godsdiensten een constructie van mensen zijn. Predikanten redeneren vanuit hun geloof en wetenschappers geloven in de rede of de empirische methode. Religie en historische wetenschap kunnen goed naast elkaar bestaan en vanuit hun specifieke uitgangspunt ‘gelijk’ hebben, omdat ze over verschillende werkelijkheden gaan, maar ze kunnen nooit dezelfde uitspraken over elkaar doen. Laten we daarom dat verschil koesteren.

Foto: Schermafbeelding van video ‘Bestaat God? deel 1: Wie tot God komt, moet geloven dat Hij is’ op het YouTube-kanaal van ‘Jezus Weende’.

Indiase moslimleiders spreken zich uit voor het secularisme. Moslimleiders uit Pakistan en Bangladesh wijzen het af. Logisch?

Het is typisch, maar verklaarbaar dat moslims in Bangladesh en Pakistan het secularisme afwijzen en zelfs verketteren, en het in India omhelzen. Het is duidelijk waar dat verschil uit voortkomt. In India zijn moslims een minderheidsgroep die onder vuur ligt door de aanhoudende aanvallen van hindoe-radicalen onder de bezielende leiding van premier Modi. Met parlementsverkiezingen in zicht is dat vuurtje alleen nog maar extra aangewakkerd. In Bangladesh en Pakistan zijn het juist de moslims die minderheidsgroepen als atheïsten en christenen aanvallen. Generaal Ziaur Rahman liet in de grondwet van Bangladesh het woord “secularisme” vervangen door “vertrouwen in God”. Daarom spreken Indiase moslimleiders zich uit (Zie video) voor het secularisme dat de moslims bescherming biedt. Zo simpel kan religie zijn: een kwestie van macht. Complicatie is dat secularisme, en de relatie tussen religie en staat in de Indiase grondwet niet eenduidig is geformuleerd.

Deze situatie waarin religieuze meerderheden de minderheid koeioneren en zelfs vervolgen is een pleidooi voor het secularisme. Secularisme is een politieke filosofie die onder de bescherming van de rechtsstaat en met de garantie van de nationale overheid een gelijke plaats geeft aan alle religies en levensovertuigingen. Secularisme is niet anti-religie of pro-atheïsme, maar neutraal. Secularisme beschermt minderheidsreligies tegen een meerderheidsreligie. Het optimaliseert zo de vrijheid voor alle religies en levensovertuigingen.

Foto: Schermafbeelding van still uit YouTube-video ‘Current Issues; Vote For Those Who Can Protect Constitution Secularism; Salim Engineer’ op You Tube-kanaal van Jamaat-e-Islami Hind.

Vernielingen van ruiten hindoetempel door moslimjongeren in Haagse Schilderswijk. Islamitische PvdE wil protest verbieden

In de Haagse Schilderswijk is meer dan 90% van de geregistreerde bewoners van niet-westerse afkomst, aldus Wikipedia. Het percentage moslims bedroeg er in 2015 zo’n 50% volgens opgave van de gemeente. Omroep West doet verslag van vernieling door lokale jongeren aan een Hindoeïstische gebedsruimte, ofwel tempel, in de in de Schilderswijk gelegen Mijtenstraat. Het gebeurde in de nacht van 23 op 24 mei. Vrijwilliger Radjin Ramdhani is er duidelijk over, de scheldpartijen en vernielingen zijn naar zijn idee ‘religieus getint’. Dat wil zeggen geweld tegen religie vanuit religie. De hindoes worden met de scheldwoorden ‘duivels geloof’ en ‘afgoderij’ uitgescholden door moslimjongeren. Ramdhani vertelt dat de tempel heeft geprobeerd om met de ouders van de jongeren en de organisaties waar de jongeren onderdeel van uitmaken in gesprek te gaan, maar contact leggen met die groep lukt volgens hem niet. De tempel Ram Mandir heeft aangifte gedaan.

In de nacht van 29 op 30 mei zijn de ruiten van de tempel opnieuw ingegooid, volgens een bericht van Omroep West. Ramdhani vermoedt dat het dezelfde daders zijn die ook de eerdere vernielingen aanbrachten.

In reactie op deze vernielingen is de hindoegemeenschap in actie gekomen. De Amersfoortse motorclub Kali Mata Hindustan wil zondag 3 juni vreedzaam protesteren bij de tempel in de Mijtenstraat. Daarop heeft raadslid Arnoud van Doorn van de islamitische Partij van de Eenheid burgemeester Pauline Krikke verzocht om het protest, wat hij een ‘demonstratie’ noemt, in de Schilderswijk te verbieden, aldus een tweet. Het argument dat Van Doorn geeft is ‘dat de kans groot is dat deze demonstratie het karakter gaat krijgen van een anti-moslim bijeenkomst, met mogelijk verstoring van de openbare orde’. De motorclub is nog in onderhandeling met de gemeente over het protest waar zeker zo’n 25 mensen aan deel zouden nemen.

In een andere ontwikkeling veroordeelt het Haagse raadslid Pieter Grinwis van ChristenUnie/SGP in een tweet de vernielingen als schandalig en pleit hij voor cameratoezicht of een politiepost bij de tempel. Hij pleit ervoor dat politie en justitie de vernielingen ‘van andermans religieuze instellingen’ behandelt als hate crime en niet als vandalisme. Hate crime wordt opgevat als een ‘al dan niet bewuste poging een hele groep te treffen’. Vraag is overigens of Grinwis meent dat religieuze instellingen extra juridische bescherming moeten genieten. Als dat zo is, dan valt dat vanwege de rechtsongelijkheid af te wijzen. Islamoloog Maarten Zeegers voorziet in een tweet de vernielingen door de moslimjongeren van een context: ‘Er zijn tijdens de Ramadan twee absolute zekerheden. 1) Een deel van de moslims vast (behalve de Turkse cafégangers met een maand durende suikerziekte). 2) Een ruitschadeherstelbedrijf mag de ruiten van de hindoetempel Ram Mandir vervangen.’

Foto: Tweet van Arnoud van Doorn (Partij van de Eenheid), 1 juni 2018.

Transformaties en interventies van Chitra Ganesh

Van de al een kleine 20 jaar in New York actieve kunstenaar Chitra Ganesh is tot 4 november 2018 de tentoonstelling ’The Scorpion Gesture’ in het Rubin Museum in New York te zien. Waar zij op uit is maakt de titel van een bespreking in Hyperallergic duidelijk: ‘A Feminist Artist’s Postcolonial Animations’. Ganesh is een geëngageerde kunstenaar die met verhalende beelden en animaties de vanzelfsprekendheid van de macht ter discussie stelt. Hyperallergic: ‘Not surprisingly, the stories reflect the racial, religious, socio-economic and gender prejudices of India’s predominantly patriarchal and religious orthodoxy, which privileges fair-skinned, upper-caste Hindu males’. Ganesh begeeft zich vol moed in een mijnenveld door vooroordelen  van de Indiase religieuze orthodoxie aan te spreken. Dat is niet iets voor bange kunstenaars of museumdirecteuren die het een podium geven. Met animatie legt ze dwarsverbanden en probeert ze het ongeziene zichtbaar te maken.

Dit gaat over ‘cultural appropriation’, ofwel over de vraag wie een specifiek religieus of in etniciteit gegrond verhaal mag ‘vertellen’. De term alleen al suggereert dat culturele toe-eigening een overtreding is en daarom ontoelaatbaar en ongewenst. Dat is echter nog maar de vraag. Mag een paars iemand uitsluitend een paars verhaal vertellen of mag een paars iemand een andersgekleurd verhaal vertellen? Sommige gemeenschappen menen dat ‘hun’ verhaal ‘hun’ eigendom is. Tot en met het eigen ontstaan en de voorouderverering aan toe.

Dit heeft alles met identiteit en zelfbewustheid te maken. Waarbij  dit laatste negatief uitpakt als weerbaarheid en zelfverzekerdheid omslaan in gekwetstheid en een defensieve houding. Dan gaan het groepsgevoel en de emancipatiestrijd boven de verbinding met anderen. Waarbij kunst en cultuur, inclusief ‘het verhaal over religie’ niet meer universeel toegankelijk voor iedereen is, maar afgesloten wordt voor anderen. Het lijkt in een steeds kleiner wordende wereld een onhoudbaar standpunt dat voor radicale groeperingen echter nut heeft om zich politiek te profileren. Maar anderen hoeven zich van die claim weinig aan te trekken. Het is de verdienste van Chitra Ganesh dat zij aan dit aspect een goede vorm geeft en eraan meewerkt om grenzen te overschrijden. Niet met de botte bijl, maar met eerbetoon en alternatieven vanuit haar feministische optiek.

Foto: Beeld uit animatie The Scorpion Gesture (2018) van Chitra Ganesh.

Gevraagd: publiek debat over de houdbaarheidsdatum van de traditionele godsdiensten

Het is met dominante godsdiensten net als met autoritaire leiders. Het begint veelbelovend, maar na verloop van tijd komt de klad erin. Interne tegenspraak wordt uitgeschakeld en pluriformiteit verdwijnt achter de horizon. De doelmatigheid neemt af en de oorspronkelijke doelstelling om een land te ontwikkelen, de macht te delen en het welzijn van de bevolking te verbeteren wordt losgelaten. Alles wordt gericht op het plezieren en dienen van de leider. Zo gaat het ook met godsdiensten die in een continue machtsstrijd zijn gewikkeld met concurrerende godsdiensten en levensovertuigingen. De buitenkant (macht) verdringt de binnenkant (zingeving) en de gelovigen moeten de religieuze organisaties dienen zonder dat zij bediend worden.

Net zoals aan een autoritaire leider die zich richting dictatuur ontwikkelt (Vladimir Poetin, Recep Erdogan, Xi Jinping) een houdbaarheidsdatum of regeringstermijn van maximaal 8 jaar gesteld zou moeten worden om inteelt, corruptie, toe-eigening van overheidsgeld en vestiging van een alternatief privé machtscentrum tegen te gaan, zou ook een beperking moeten gelden voor autoritaire godsdiensten die zich richting monopolie of alleenheerschappij ontwikkelen (christendom, jodendom, boeddhisme, islam, hindoeïsme).

Hoe dat in de praktijk zou moeten gebeuren en welke voorwaarden aan godsdiensten gesteld zouden moeten om gecertificeerd te zijn is onduidelijk. Maar met het debat erover alleen al zou duidelijk worden gemaakt dat godsdiensten tijdgebonden zijn als constructies die politiek, cultureel en economisch afgebakend zijn. Net zoals autoritaire leiders de doorstroom in hun land blokkeren, geldt dat ook voor de dominante godsdiensten. Ze blokkeren het ontstaan van nieuwe godsdiensten die beter in hun tijd passen en er aansluiting bij vinden, en gelovigen onbevangener inspiratie kunnen bieden. Het eeuwenlange bestaan van traditionele godsdiensten die tot in de kern gewapend zijn voor de machts- en overlevingsstrijd vanwege de continuïteit is het blok aan het been voor de wereld geworden. Vernieuwing van godsdienst is nodig om het idee ‘godsdienst’ te redden.

Foto 1: Schermafbeelding van FB-post van Bart Fm Droog, 30 maart 2018.

Foto 2: De Katharen op de brandstapel: ‘Hij [Professor Raphaël De Keyser] vertelt ons de boeiende geschiedenis van Carcasonne, Montségur, les parfaits, les bonhommes… ‘Deus lo Vult!’, ‘God wil het’… een kruistocht tegen medechristenen die compleet strijdig was met het kerkelijke decreet van het concilie van Narbonne in 1054.’

Controverse over werk van Mark Ryden op tentoonstelling Virginia Beach

Gesubsidieerde musea zijn voor sommigen een noodzakelijk kwaad, maar dan moeten ze zich wel gedragen. En dat doet het MoCA in Virginia Beach volgens religieus-conservatieve critici niet. Steen des aanstoots is het schilderij Rosie’s Tea Party van Mark Ryden dat in de tentoonstelling ‘turn the page: the first ten years of hi-fructose’ van 22 mei tot 31 december 2016 te zien is. De tentoonstelling besteedt aandacht aan het kunsttijdschrift Hi-Fructose uit San Francisco. Op de ham die Rosie snijdt zijn de letters ‘Corpus Christi’ te lezen. Het lichaam van Jezus dus. Twee witte ratjes vallen op de ham aan. Het konijn schenkt thee in een kop die de woorden ‘Sanguis Christi’ bevat. Het bloed van Jezus dus. Alice in Wonderland ontmoet de bijbel.

‘This is very anti-Christian and anti-Catholic. I was shocked to see this’, zegt Ben Loyola die lid is van de Virginia Beach Arts and Humanities Commission waarvan het museum jaarlijks 120.000 dollar subsidie ontvangt. Desgevraagd reageerde museumdirecteur Debi Gray op de kritiek door te zeggen dat kunst nou eenmaal bedoeld is om controversieel te zijn en het debat te voeden. Ze zegt tevreden te zijn in die opzet geslaagd te zijn. Maar met dat ontwijkende antwoord kunnen de critici slecht uit de voeten. Ze menen dat alleen het christendom zo ‘aangevallen’ wordt door het museum en het andere religies zoals de islam, het jodendom, hindoeïsme of boeddhisme buiten schot laat. Critici, zoals een ander commissielid  Brian Kirwin  vragen niet om verwijdering van het werk van Ryden, maar stellen wel de motivatie van Gray ter discussie. Als zij in het museum alleen het christelijke geloof belachelijk maakt, dan is dat onevenwichtig. Ofwel, de stilzwijgende oproep is om alle religies in gelijke mate belachelijk te maken als dat dan toch eenmaal moet.

Foto: Mark Ryden, Rosie’s Tea Party, Oil on Canvas, 2005.

Vleesverbod: Is India onder de BJP wel een seculiere staat?

Schrijver Chetan Bhagat raakt de kern in het gesprek met woordvoerder in Mumbai van de rechtse BJP Sanju Verma. Een verbod op verkoop van vlees is niet zozeer een kwestie van intolerantie of religie, maar gaat over de vraag of India een seculiere staat is die pluriformiteit van religie of levensovertuiging garandeert. Ook als een religieus hindoeïstisch feest als reden voor dat verbod dient. Aanleiding voor het gesprek is een verbod gedurende meerdere dagen op de verkoop van vlees dat door hindoeïstische regeringen in enkele deelstaten werd opgelegd, en dat deze keer zou worden gehandhaafd. In Mumbai werd na protesten van vleesverkopers het verbod teruggebracht tot twee dagen, maar desondanks gehandhaafd door het Hooggerechtshof.

Waar laat zo’n verbod de veelgeroemde grootste democratie ter wereld die zo vaak gunstig wordt vergeleken met het politieke bestel van dat andere volkrijke land China dat slechts een politieke partij kent: de Chinese Communistische Partij? Het heterogene India moet op haar tellen passen dat hindoeïstische hardliners aan minderheden niet hun wil opleggen en zo de democratie en de open samenleving om zeep helpen.

De vormgeving van de video en het assertieve optreden van presentator Rahul Kanwal die zijn voorkeur voor de open samenleving niet onder stoelen of banken steekt zijn een extra aanmoediging om de clip tot het eind toe uit te kijken. Wat wordt er in de toekomst door de BJP nog meer verboden vraagt hij aan Sanju Verma. Nachtclubs, feesten en bioscopen?

WieKiest Religie weet geen raad met groeiend aantal atheïsten

Niet als atheïst, maar als iemand die van logica en argumentatieleer houdt voel ik me aangesproken door volgende passage op WieKiest: ‘De impliciete atheïst kan niet tot nauwelijks argumenten geven waarom hij/zij niet religieus is. Vaak zijn dit mensen met een beperkte kennis of mensen die het zich niet kunnen veroorloven om kennis te vergaren omtrent religie en wetenschap. Impliciete atheïsten vindt men vaak in landen en gebieden waar het opleidingsniveau en het welvaartspeil laag is. Landen waar veel impliciete atheïsten wonen zijn: delen van China, India en grote delen van Afrika. Het is gebleken dat impliciete atheïsten met weinig moeite tot geloof zijn te brengen. Financiële redenen kunnen hier een rol bij spelen.’

Hier wordt heel wat overhoop gehaald met een merkwaardige reeks aannames die zowel zegt dat impliciete atheïsten gebrek aan kennis over religie en wetenschap hebben als geen argumenten hebben om niet religieus te zijn en ook nog eens makkelijk tot religie te brengen zijn. De schrijver bekijkt de atheïst vanuit een religieus perspectief als een spijtoptant en schuwt een zekere neerbuigendheid niet. De impliete atheïst is iemand die niet niet-religieus is, een beperkte kennis heeft over wetenschap of religie, vaak woont in een land met een laag opleidingsniveau en welvaartspeil en een duwtje nodig heeft om religieus te worden.

WieKiest maakt een onderscheid tussen een impliciete atheïst die niet beter weet en een overtuigde atheïst in een land waar geloof bijna geen rol meer speelt. Deze landen zijn ‘ver ontwikkeld, hoog opgeleid en zeer succesvol op veel vlakken’. Dit onderscheid is gekunsteld en onlogisch. Want dan moeten er ook impliciete gelovigen bestaan die niet tot nauwelijks argumenten kunnen geven waarom ze niet atheïstisch zijn. Waar laat dat de verwachtingen van WieKiest over christendom, islam en hindoeïsme als de gelovigen in landen als Brazilië, Nigeria, Egypte of India er nooit bewust voor gekozen hebben en die keuze zelf niet begrijpen?

Loont het de moeite om het betoog van WieKiest te ontmaskeren? Waarom moet een impliciete atheïst argumenten hebben om niet religieus te zijn? Evenmin hoeft een christen, moslim of hindoe argumenten te geven om uit te leggen waarom-ie niet atheïstisch is of geen ander geloof heeft. Gelovigen hebben het moeilijk in een seculariserende wereld. De verwachting van WieKiest dat er in 2050 meer gelovigen dan niet-gelovigen zijn gaat voor hoogontwikkelde landen als Nederland al jaren niet meer op. Het doet er ook niet toe. Hoofdzaak is dat iedereen de ander de vrijheid geeft om een geloof of levensovertuiging te kiezen en het daar bij te laten. En niet vervolgens de ander bij de eigen religie te claimen zoals WieKiest doet. Niet sportief. 

Foto: Schermafbeelding van ‘Snelst groeiende religie: christendom, islam of hindoeïsme?’ op WieKiest.