Raspoetitsa is het sleutelwoord om te begrijpen wanneer het Oekraïense tegenoffensief kan beginnen. Het klinkt overal in analyses. Dat woord verwijst naar de periode in herfst en lente dat onverharde wegen door modder onbegaanbaar zijn. De raspoetitsa in de lente is het hevigst.
Zo dringt zich een gelijkenis op met D-day, de invasie vanuit Zuid-Engeland naar Normandië in juni 1944. Toen speelden meteorologen, onder wie opperbevelhebber Eisenhowers meteoroloog kolonel James Stagg een belangrijke rol in de planning van de operatie. De Duitsers werden verrast door een pauze in de storm.
Denk ook aan Napoleon en Hitler die door overmoed en slechte voorbereiding hun troepen lieten verrassen door de Russische winter. Dat bracht hun offensief tot stand.
In een scriptie uit 2005 schetst Mark Butler vanuit Amerikaans perspectief voor de postacademische marine opleiding in Monterey een overzicht van het belang van weersvoorspellingen op militaire operaties. En het belang van een goede meteorologische dienst.
Butler concludeert dat in 24% van de door hem onderzochte operaties er een wijziging optrad door weersvoorspelling. Dat kan afstel, uitstel, gebruik van andere wapens of een mindere of grotere inzet van wapens inhouden.
Bij de marine kan een ruwe zee of storm een reden zijn om een militaire operatie te wijzigen. Het kunnen ook windsnelheid, bewolking en zicht zijn die tot wijzigingen leiden.
De weersvoorspelling van het einde van de raspoetitsa in Oost- en Zuid-Oekraïne die het begin van het Oekraïense tegenoffensief mogelijk maakt is betrekkelijk eenvoudig omdat met betrekkelijk weinig data rekening gehouden moet worden en er data van eerdere jaren zijn die een patroon laten zien waar lente 2023 zich toe verhoudt.
Een berekening én weervoorspelling voor de komende twee weken over regenval, temperatuur, zon en wind leidt dan per regio tot een startdatum waarop de operatie kan worden begonnen.
Er is eenstemmigheid over dat de raspoetitsa in het warmere Zuid-Oekraïne ongeveer twee weken eerder voorbij is dan in Oost-Oekraïne. Zodat daar de onverharde wegen beter begaanbaar zijn.
Vanwege het verrassingseffect, een afleidingseffect en grootschalige inzet om met tanks snel door te stoten is het niet aannemelijk dat dit geen gezamenlijke operatie wordt. Wel kan er bij de planning rekening mee gehouden worden dat in Zuid-Oekraïne eerder zwaardere (wat gewicht betreft) wapensystemen ingezet kunnen worden dan in Oost-Oekraïne.
Omdat Russische militaire meteorologen dezelfde berekeningen kunnen maken en tot dezelfde conclusies komen over de invloed van het weer op het Oekraïense tegenoffensief kan het voor het Oekraïense leger van strategisch belang zijn om af te wijken van de conclusies van de eigen meteorologen. Om voor een verrassing te zorgen.
Kritiek op de Russische generale staf luidt dat het te veel inzet op de aanval en te weinig op de verdediging. Zodat als het zover komt het Russische bezettingsleger geen goed antwoord zal hebben op een splijtend Oekraïens offensief. Dat heeft met het weer niks te maken. Of het moet zijn dat de Russische generale staf teveel redeneert vanuit de eigen Russische praktijk en dat niet goed vertaalt naar de Oekraïense situatie.
George Knight 