Zulimo Chiesi, ‘Mr. Stol, 21 août 1904‘. Persfoto van Agence Rol. Collectie: Bibliothèque nationale de France, département Estampes et photographie.
Van de Nederlandse baanwielrenner John Stol had ik nog nooit gehoord. Maar hij blijkt tamelijk bekend te zijn. Hij was de eerste Nederlander die een zesdaagse won, volgens Wikipedia.
Op de foto uit 1904 is Stol 19 jaar oud. Het is 21 augustus in het Parc des Princes in Parijs waar wedstrijden worden verreden. Vandaar dat het Parijse fotopersbureau Agence Rol hem op de foto zet. Stols bijnaam was De Vliegende Amsterdammer.
Kleding en fiets tonen primitief, in de zin van onontwikkeld. Oer. Dat maakt de foto bijzonder. Het is een eerste stadium van een sport die zichzelf nog moet gaan uitvinden. Dat zien we verbeeld.
Wij moeten het doen met de foto. Van een jonge sportman in wording. Die gewoon is wat hij is. Zonder aanstellerij.
Een foto van de sluizen van het Canadese Sault Ste. Marie. Gelegen tegenover Sault Ste. Marie in Michigan. Het vrachtschip Queen City ligt in de sluis. Zwarte roetwolken waaien de lucht in. Sneeuw ligt op de kades. Aan de wal slaat een man met pet en winterjas het schutten van de schepen gaande. Het is omstreeks 1904.
Winter is het ultieme medicijn om aan het alledaagse te ontsnappen. Winter verbroedert en voedt nostalgie. Want vroeger kent strenge winters. Winter is weer even zoals vroeger. Onder elkaar.
Winter relativeert verschillen, en het leven zelf. Het gekissebis van de politiek lijkt minder belangrijk. Oorlogen gaan door, maar worden in het nieuws voor even verdrongen door winterpret.
Winter is mythe. Winter is opgeklopt vermaak. Winter is afleiding, een ventiel voor het bestaan. Het gezond verstand dat doorgaans zoveel toegangen afsluit wordt tot nader orde buiten werking gesteld. Alles ligt open.
Winter is de omgekeerde wereld, vergelijkbaar met carnaval. Winter in Nederland heeft eigen voorschriften: doe gewoon, wees saamhorig en doe niet moeilijk. Maar ook, speel het spel dat winter is. Voor je weet is het voorbij. Pluk de winter.
In Nederland duurt tegenwoordig de winter doorgaans vier dagen. In uitzonderlijke jaren is het ietsjes meer. De opwarming van de aarde laat niet meer toe. Als de winter voorbijgaat, dan zakt iedereen weer terug in oude gewoonten en is het kinderlijke plezier weer voorbij.
Met bovenstaande situatie aan de Amerikaans-Canadese grens heeft dat niks te maken. Daar vriest het dat het kraakt. De foto roept wel het gevoel van een Nederlandse winter op. Of de herinnering daaraan.
Het doet er niet toe of we dat zelf hebben meegemaakt of uit het historisch geheugen van Nederland afleiden. Het is een gevoel. Met helden van de Elfstedentocht die maar steeds niet aan de start verschijnen. Of de schilderijen van Hendrick Avercamp die veroordeeld zijn tot kerstkaart.
De winter is zo mooi, maar wordt ons ontstolen. Daar nemen hedendaagse Nederlanders geen genoegen mee. Toch zetten ze die stemming tijdens de winter op stil. In de winter komen we uiteindelijk thuis.
Een draaimolen met paarden. De favoriete bestemming op de kermis van kinderen en vooral volwassenen. Het is 1904, Parijs. Een jongetje loopt langs de draaimolen met zijn moeder, oh, wat lijkt ze op mijn gestorven moeder. De volwassenen beklimmen de paarden. Veel meer valt er over dit kermisterrein niet te zeggen. Het kiekje is een kijkje in het dagelijks leven van toen. De fotograaf is onbekend, een amateur-fotograaf van de Photo Club de Paris heeft dit Parijse leven vastgelegd. Meer is het niet. Maar genoeg om bij weg te mijmeren.
Foto: Foto ‘Manège à chevaux, foire des Invalides, esplanade des Invalides, 7ème arrondissement, Paris, 1904’. Collectie: Musée Carnavalet, Parijs.
George Knight 