Mooi commentaar van dominee Klaas Vos in het ND over de tegenstanders van oorlog. En de Oekraïens-Russische oorlog in het bijzonder. Met onvermijdelijke christelijke verwijzingen. Het dateert van 9 februari 2023.
Wie is er voor oorlog behalve generaals die medailles en dollars verzamelen, wapenhandelaren en bemiddelaars als de Turkse president Erdogan die er zich mee belangrijk maken? Niemand toch?
Ook ik verlang naar vrede, en ben daarom niet langer pacifist. De PSP was de partij waar ik de eerste keren op stemde toen ik meerderjarig was. De Pacifistisch-Socialistische Partij die in 1990 opging in GroenLinks, waarna het pacifisme noch het politiek-filosofisme in de Nederlandse politiek geen vertegenwoordiging meer had. Nog steeds voel ik me verbonden met het pacifistisch gedachtengoed. Maar het is relatief.
Of pacifisme in pure vorm kan bestaan betwijfel ik. Pacifist, atheïst en filosoof Bertrand Russell muntte het begrip ‘relatief pacifisme’. Oorlog is altijd slecht, maar in uitzonderlijke gevallen is het gerechtvaardigd omdat het het minste van meer kwaden is. Zijn voorbeeld was Hitler, nu hebben we Poetin. Maar er zijn onderhand veel uitzonderlijke gevallen. Ook ik ben wat de Oekraïens-Russisch oorlog betreft een relatief pacifist. Het kleedt het begrip pacifisme wel tot op de bodem uit.
Sommigen in mijn omgeving interpreteren het pacifisme zo goedgelovig dat het me verbaast en zelfs kwaad maakt. Ik verfoei het pacifisme van de dom linkse Hedy d’Ancona of de moralistisch-zalvende theoloog en voormalig Ikon-voorman Bram Grandia die zegt begrip voor het Russische standpunt te hebben. Ze roepen op tot vredesonderhandelingen. De religieuze claim op gelijk van Grandia is voor mij onverteerbaarder dan de politieke naïviteit en de profileringsdrang van d’Ancona. Niet ten onrechte windt Vos zich op over hen.
Als pacifisme een vermomd soort anti-Amerikanisme of pro-Poetinisme wordt, dan houdt het helemaal op pacifisme te zijn. De ultra-linkse Duitse politica Sarha Wagenknecht is daar een voorbeeld van. Maar zij is een politiek opportunist en geen moralist.
Vredesbesprekingen tussen Oekraïne en de Russische Federatie die de agressor belonen en de wortel van het conflict niet aanpakken zijn niet alleen geen duurzame oplossing, maar is vooral een gluiperige opstelling om onder het mom van pacifisme het bieden voor de agressor te doen. Wie bewust die rol op zich neemt maakt zich tot hypocriet.
Het ergst zijn de godsdienstige opinieleiders die zich op een moralistisch standpunt stellen omdat ze tegen oorlog zijn. In hun christendom kunnen ze geen aangrijpingspunten voor een rechtvaardige oorlog vinden. Ze zijn blijkbaar niet in staat om buiten hun christelijke dogmatiek om te denken. Die ruimte gunnen ze zich niet.
Dat is niet alleen jammerlijk, maar ook tragisch. Vooral als ze zich in het publieke debat daarover menen te moeten uiten met hun christelijke dogmatiek die het alpha en omega van hun denkwijze is. Dat zegt weinig over het pacifisme of de Oekraïens-Russische oorlog, maar alles over de gekleurde bril die dominees het zicht op de realiteit ontneemt. Klaas Vos is de gelukkige uitzondering.
George Knight 