Egypte: een vergelijking tussen Moslimbroeders en Nazi’s

Historicus Khaled Fahmy maakte afgelopen zaterdag in het artikel ‘Weimar Republic or 18 Brumaire?‘ voor het Egyptische Al Ahram English de vergelijking tussen Nazi’s en de Egyptische Moslimbroederschap (MB). Een vergelijking als echo van de opmerkingen waarvoor Geert Wilders een proces aan z’n broek kreeg. Dat-ie won. Wilders trok het breder en vergeleek ‘Mein Kampf‘ en de koran. Fahmy ziet de Egyptische blogger Wael Abbas en Westerse journalisten en analisten sinds afgelopen zomer de vergelijking tussen MB en Nazi’s maken.

Reden is dat critici twijfelen aan het geloof van de MB in het democratisch proces. Evenals de Nazi’s zou de MB nu alleen de democratie omarmen om aan de macht te komen. Eenmaal daar gearriveerd zou het de democratie vervolgens buiten werking stellen. Fahmi vindt de vergelijking zinvol, maar ziet verschillen. De MB heeft een langere voorgeschiedenis, geen charismatische leider en is in het politieke spectrum zelf niet de meest radicale partij. Het grootste verschil is echter -nu aan de macht- dat de MB verkiezingen niet afschaft.

Maar de MB beperkt het democratisch proces door uitsluiting van kiezers. Zij mogen volstaan met het kiezen van vertegenwoordigers. Daarmee zijn ze uitgeschakeld in het politieke proces. Op het wetgevende proces hebben ze geen invloed. Niet het volk spreekt, maar de vertegenwoordigers. Da’s geen echte democratie en wordt ‘ballotocratie‘ genoemd. De term ‘ballotocracy‘ muntte Richard Haass. Nederland is door het ontbreken van vormen van directe democratie en de afstand tussen politiek en burger er een modelvoorbeeld van.

Overeenkomst is dat Nazi’s en MB een houding delen van bewapend en georganiseerd geweld. Via de straat proberen ze hun opposanten te terroriseren. Maar de Nazi’s hadden zich beter voorbereid door eerst de macht over de politie te veroveren voordat ze de politieke macht grepen. Na de verkiezingen in 1933 breidden ze snel hun invloed over het leger uit. De MB is echter niet in staat om de macht over politie en leger te grijpen. Zoals ze dat volgens Fahmi evenmin over de media en de rechterlijke macht weten te doen.

Khaled Fahmy denkt als een historicus langs lijnen van ‘grote’ gebeurtenissen die direct samenhangen met politiek en economie. Om onverklaarbare redenen noemt-ie echter niet het meest in het oog springende verschil. Namelijk het omarmen van de eigen tijd. Waar de Nazi’s naar de toekomst keken, kijkt de MB naar het verleden. Tekenend is hoe verschillend beide bewegingen over de positie van de vrouw denken. Op het Engelstalige Ikhwanweb.com wijst de MB een ontwerpresolutie van de VN over de vrouwenrechten af. Elke economische, juridische of culturele vorm van gelijkheid tussen man en vrouw wijst het af. Conclusie is dat de MB voor de eigen bevolking nog restrictiever is dan de Nazi’s al waren. Zodat interne verschillen aangescherpt worden. De geruststelling is dat de MB de greep naar de macht veel slechter heeft voorbereid dan de Nazi’s.

Foto: ‘Egyptian women wave a flag showing pharaoh Queen Hatshepsut and anti-Muslim Brotherhood banners during a demonstration in Cairo, Egypt, Friday, March 8, 2013, marking International Women’s Day. Arabic reads, “women with revolution,” “women are owner of a message.” (AP Photo/Amr Nabil)’ In The Daily Star, Libanon.