Journalistiek van de NRC gaat niet over mentale grenzen: Al Qaeda

NRC schreef maandag over de ‘Angst voor Al-Qaeda‘ in een hoofdredactioneel. Het eindigt zo: ‘De afgelopen dagen is wel geopperd dat de maatregelen niets anders zijn dan een poging het massaal verzamelen van internet- en telefoongegevens door de NSA te rechtvaardigen. Daarvoor is geen bewijs, en het zou het toppunt van cynisme zijn.’ Dit naar aanleiding van een vermeende terreurdreiging tegen westerse doelen.

Omdat ik precies dat geopperd heb in een posting voel ik me aangesproken en wil reageren. Ik zal proberen aan te tonen dat de NRC gevangene is van een enerzijds-anderzijds code, verstrikt zit in agenda-journalistiek die volgt en niet over grenzen durft te gaan. NRC maakt met dit commentaar journalistiek tot ’n dode diender.

Vooropstaat dat bewijs moeilijk te vinden is. Er bestaat geen directe, specifieke dreiging (‘immediate, specific threat’) voor een specifiek gebied. Dat roept de vraag op wat de logica is voor het sluiten van de ambassades in Mauritius of Madagascar die ver van een jihadistische dreiging uit het Midden-Oosten verwijderd zijn, terwijl in landen als Pakistan, Afghanistan en Irak de vestigingen korter of helemaal niet gesloten werden?

Hannah Allam voor McClatchy vatte afgelopen dinsdag kritiek van veiligheidsdeskundigen op het besluit en de uitleg van de Amerikaanse regering samen: ‘In the absence of specifics about what the Obama administration refers to as a “specific threat,” seasoned analysts were reluctant to comment because there’s so little insight into the government’s decision-making. Instead, a mix of speculation and conspiracy theory fills the void.‘

Dinsdag reageerde de Jemenitische regering in een verklaring afwijzend op de sluiting van de Britse en Amerikaanse ambassades en de berichten dat Jemen de grootste dreiging zou geven. Dit alles speelt volgens de Jemenieten de extremisten in de kaart. De in Sanaa gevestigde journalist Mohamed Said al Sharabi voegt daaraan toe dat de Amerikaanse politiek oppervlakkig opereert en in zekere zin de Jemenitische bevolking opoffert: ‘However, we oppose these cosmetic efforts which do little more than terrify Yemeni civilians.’

Verbijsterend in het naast de waarheid kijken en het meegaan in de framing van de Amerikaanse regering was een gesprek voor Nieuwsuur op woensdag tussen ‘defensiespecialist’ Ko Colijn en presentator Twan Huys. Colijn gaat in op het nieuws dat de dreiging zou blijken uit een conference call door 20 kopstukken van Al Qaeda zoals de The Daily Beast bericht. Maar hij laat na op te merken dat dit een lek is dat alleen door de Amerikaanse regering naar buiten gebracht kan zijn en dient om de publiciteit te bespelen.  Voor minder worden in de VS klokkenluiders als spion aangeklaagd. Het bericht over de conference call geeft aan dat de CIA de top van Al Qaeda in de peiling heeft. Da’s zeer vertrouwelijke informatie over de nationale veiligheid.

De eerste vraag van een journalist dient te zijn hoe en waarom dit bericht over de conference call juist op dit moment naar buiten komt. Als bronnen noemt The Daily Beast drie ‘U.S. officials‘. Zijn deze al in staat van vervolging gesteld onder de Espionage Act van 1917 voor het lekken van geheime informatie? Zoniet, dan kan het niet anders zijn dan dat het lek in opdracht van de regering-Obama naar buiten is gebracht. En welk doel zou dit lek dan kunnen dienen? Is het niet aannemelijk om te veronderstellen dat het gaat om een afleiding voor het NSA-schandaal en een poging om de noodzaak van massale spionageprogramma’s aan te tonen?

Niet op voorhand kan aangenomen worden dat het handelen van de regering-Obama om ambassades te sluiten, over een dreiging te speculeren, paniek in probleemgebieden te veroorzaken en dat onmiskenbaar te onderbouwen met het lekken van topgeheime informatie in lijn is met de nationale veiligheid van de VS. Zoals ook de afwijzende reactie van de Jemenitische regering aangeeft. Het lijkt eerder dat Obama de nationale veiligheid opoffert om de eigen positie op Capitol Hill te versterken. In ieder geval is dit een optie die zo voor de hand ligt dat een breed kijkende journalist dat in de afwegingen als argument dient aan te voeren.

Vanwege de vaagheid van de dreiging is er voor geen enkele aanwijzing direct bewijs. Dat jaagt de sfeer van onzekerheid en gevaar op waarin alles mogelijk wordt. Maar wie verder kijkt ziet als ondersteunend bewijs dat de regering-Obama de dreiging en sluiting van ambassades als afleiding heeft opgezet. Juist toen het in Washington in het nauw zat. Want de meest concrete informatie gaat over een conference call van Al Qaeda kopstukken die als topgeheime informatie nooit naar buiten had kunnen komen. Dat moet een journalist zo alert maken dat het cynisme niet meer als een zelfopgelegd mentaal stopbord gebruikt om verder te denken.

Foto: ‘This file image from video the AP obtained Feb. 12, 2012, from the SITE Intel Group, an American private terrorist threat analysis company, shows al-Qaeda’s leader Ayman al-Zawahiri in a web posting by al-Qaeda’s media arm, as-Sahab.’ The Daily Beast.