De meeste mensen denken in groepen. En in pakketten. Of in modellen van het type de vijand van de vijand is een vriend. Maar vaak blijkt zo’n vriend de ergste vijand te zijn. Ik geef drie voorbeelden van pakketdenken.
1) In 2010 liepen kunstenaars en kunstliefhebbers te hoop tegen de bovenmatige bezuinigingen op cultuur die door de VVD in gang werden gezet. Ik was vanaf het begin een geharnast tegenstander van die kaalslag omdat het toenmalige kabinet Rutte I het belang van cultuur onderwaardeerde en anders voorstelde dan het was. Zelfs met genoegen een neerbuigende houding jegens de kunsten toonde. Ik vond dat onaanvaardbare politiek. Maar toch was ik in november 2010 tegen de acties Nederland Schreeuwt om Cultuur en de Mars der Beschaving en nam daar afstand van. In 2011 was er op het binnenplein van Boijmans een manifestatie waarop ik het verkeerde protest zag vol verwijten, claimen van eigen rechten en groteske overdrijvingen.
2) Gisteren werd ik voor het eerst ontvriend op Facebook. Hoewel uitleg volgde weet ik toch niet waarom. Aanleiding was een gedeeld artikel over de Portugese socioloog Boaventura de Sousa Santos op de site van De Ommekeer/ De Onafhankelijk Pers dat ik niet serieus nam en van cynisch commentaar voorzag. Niet omdat ik geen tegenstander ben van de ongelijkheid in de samenleving, de neveneffecten van de globalisering, het neo-liberalisme en de graaicultuur bij banken en multinationals. Daar spreek ik me bij herhaling tegen uit. Maar omdat ik de boodschapper De Ommekeer/ De Onafhankelijk Pers zie als een communistische mantelorganisatie die verre van onafhankelijk is en weliswaar in de meeste gevallen opkomt voor het ‘goede’ doel, maar onwaarachtig is in haar bedoelingen. Met leidsman Tilasmi Frigge had ik een aanvaring.
3) Op de FB-pagina van Robert van Voren die ik waardeer om zijn inzet voor de mensenrechten in Rusland en zijn politieke stellingname had ik een aanvaring over Edward Snowden. Van Voren en de meeste reageerders zijn felle tegenstanders van het bewind van Putin en zien Snowden als een verrader omdat hij voor de Russen zou werken. Wat Snowden ontkent en waarvoor geen bewijs is. Ik moet evenmin iets hebben van Putin die in mijn ogen zijn land laat onderpresteren en mogelijk naar de verdoemenis helpt, maar zie Snowden als held. Hij is tegen zijn zin in Rusland gestrand doordat de Amerikaanse regering zijn paspoort introk en had geen documenten bij zich die hem tot collaboratie verplichtten. Hij heeft de bewustwording over spionage vergroot die tot wetgeving leidde die burgers meer bescherming biedt. Bij de tegenstanders van Putin valt dat onderscheid weg. Op weg geholpen door spookverhalen van westere inlichtingsdiensten die op wraak zinnen.
Zo zijn er meer voorbeelden te geven die onderstrepen dat veel mensen graag in pakketten denken. Gisteren betrapte ik zelfs een fractieleider van de SP in het Europarlement op lui pakketdenken. In groepsdenken uiten mensen hun individualisme. Begrijpelijk dat het zo gaat. Het is niet altijd makkelijk om de nuance in een kwestie te vinden of weerstand te bieden aan de sociale druk op sociale media. Mensen zweren bij consensus en duidelijke meningen. Wie daaraan voorbijgaat wacht hoon, onbegrip, ontvriending of sociale isolatie.
Foto: Kerkconsult: ‘Een pakket is een samenstelling uit onderstaand aanbod afgestemd (..)’.
George Knight 