Het gaat niet goed met Oekraïne. Associatie met de EU biedt een sprankje hoop

gr

Volgens de jaarrapportage 2015 van Transparency International is Oekraïne het meest corrupte land van Europa. Dat kan mede als erfenis van een oud bewind en een oude mentaliteit beschouwd worden. Dat moet met verstandig beleid teruggedrongen kunnen worden. Corruptie wordt als een groter probleem beschouwd dan de oorlog met de Russische Federatie. Want Russen zijn de vijand van buiten die bestreden kan worden en zelfs verenigt, maar de corruptie is intern en zit diep in het politieke systeem ingebakken. Hervormen of niet hervormen is de vraag. Wordt de corruptie nu wel of niet teruggedrongen? De signalen zijn niet best.

Waar Oekraïne de oorlog tegen de Russen niet heeft verloren, lijkt het er steeds meer op dat het de strijd tegen de corruptie verliest. De twee hangen trouwens nauw samen. Men kan beredeneren dat omdat het Kremlin de militaire strijd niet kon winnen het nu de bakens verzet. Of liever gezegd, het wapen van de destabilisering van het politieke bestel in een hogere versnelling schakelt. Dat doet het door aan de touwtjes te trekken van mensen die het binnen en buiten de overheid heeft geposteerd. Want er is na 2 jaar nog geen einde gekomen aan een Oekraïne dat tot februari 2014 een 100% vazalstaat van de Russische Federatie was.

IMF, de EU-lidstaten, Canada en de VS zien het tandenknarsend aan hoe de Oekraïense politieke elite zich laat afleiden en het persoonlijk belang voor het algemeen belang zet. Hun middelen zijn beperkt om druk uit te oefenen. Waarschuwingen helpen nauwelijks, zoals Anders Aslund van de Atlantic Council in deze tweet probeert. Hervormers worden uit de kern van de macht verwijderd en naar de zijlijn gemanoeuvreerd. Zie de hartekreet van parlementariër Egor Firsov: ‘The Poroshenko Bloc seems to be leading the country to something terrible.’ President Petro Porosjenko die ruim een jaar een stabiliserende rol speelde heeft het vertrouwen verloren van de bevolking. Hij houdt zich niet aan zijn beloften en is deel van het probleem.

Het Westen twijfelt. Want als het zegt dat de Russische Federatie de Oekraïense soevereiniteit niet respecteert door de onrechtmatige annexatie van de Krim en de militaire inmenging in Oost-Oekraïne en dat een staat over het eigen lot moet kunnen beschikken, dan kan het geen disfunctionele regering naar huis sturen. Zover reikt de macht van het Westen ook helemaal niet, waar zoals gezegd de binnenlijntjes naar het Kremlin nog sterk aanwezig zijn en op de kantoren waar het erom spant nog een Sovjet-mentaliteit heerst. Procureur-generaal Viktor Shokin blijft ondanks kritiek rotsvast op zijn post zitten en bestrijdt de corruptiebestrijding. Volodymyr Groysman is als lid van de partij van Porosjenko parlementsvoorzitter en beoogd premier om Arseni Jatsenjoek op te volgen. Dat is geen stap in de goede richting, maar terug naar het verleden.

Arm Oekraïne. De Krim is het ontstolen door ouderwetse Russische koloniale politiek met een operatie die al in 2008 door president Putin werd aangekondigd en jarenlang is voorbereid. De zogenaamde separatisten in de zogenaamde volksrepublieken hebben leed, armoede en vernietiging over de Donbas gebracht, zoals de zogenaamde voormalige minister van Defensie van Donetsk en Russische oud-KGB officier Igor Strelkov verklaart. In Kiev leggen de hervormers het af tegen het oude regime dat aan het pluche gebakken is.

In Nederland wordt op 6 april een referendum gehouden over een associatie-overeenkomt met Oekraïne. Zowel tegenstanders als voorstanders komen met spookverhalen en sprookjes. Hoe kan Oekraïne met zoveel tegenslag, druk van allerlei betrokkenen en verkeerde tendenzen gedwongen worden aan zichzelf te denken? Hoe kunnen Nederlanders oordelen over een land dat Oekraïeners zelf nauwelijks begrijpen? Een sprankje hoop geeft het idee dat een associatie de mogelijkheid biedt om de hervormingsgezinden te steunen. Om zo stap voor stap de oude machtscentra op te ruimen. Het is weinig, maar meer hebben we op dit moment niet.

Foto: Tweet van Anders Aslund, 24 maart 2016.

6 gedachten over “Het gaat niet goed met Oekraïne. Associatie met de EU biedt een sprankje hoop

  1. Deze beschrijving stemt niet optimistisch over de mogelijkheden vanuit het westen enige verlichting te bieden. Wellicht zijn hervormingsgezinden meer gebaat bij het stellen van strikte voorwaarden aan nauwere samenwerking van Europa met Oekraïene, dan met een associatie-overeenkomt die in hoofdzaak is gericht op het bevorderen van handel met een corrupte staat, en deeuropese slagvaardigheid nog weer verder verzwakt. De praktijk leert tot dusver helaas dat handelsbelangen en financiële belangen in Europa altijd weer sociale ontwikkelingen en mensenrechten naar het tweede plan verdringen. Het middel is ook hier wellicht weer erger dan de kwaal…

    Like

  2. @TijDingen
    Nee, de beschrijving stemt niet optimistisch. De associatie-overeenkomst bevat zoals bekend ook componenten over recht en politiek. Ofwel, instrumenten om de corruptie te bestrijden, de mensenrechten te bevorderen en politieke hervormingen door te voeren. Onder monitoring en coaching van de EU-missie in Oekraïne. Dat is een lastige klus in een ‘vijandige’ politieke omgeving, maar wel een missie met een richting de goede kant op. Opzet is om de sociale ontwikkelingen en mensenrechten op een hoger plan te brengen.

    Je kunt het ook anders stellen. Er is geen alternatief. Want de beschrijving maakt duidelijk dat Oekraïne in zichzelf verstrikt zit en het niet in z’n eentje kan. En associatie met de Russische Federatie is om twee redenen niet realistisch: 1) Door de animositeit van de Oekraïners met het Kremlin vanwege de annexatie van de Krim, de door Rusland gevoerde oorlog op Oost-Oekraïens grondgebied en de propaganda die door een meerderheid van Oekraïeners als onrechtvaardig en irritant wordt gevoeld. Omgekeerd zijn de Russen opgezet tegen de Oekraïeners. 2) Door de slechte economische situatie in de Russische Federatie met lage energieprijzen en bijna opgedroogde reserves die geen ruimte biedt om bijvoorbeeld de aangerichte infrastructurele schade in de Donbas die op 350 miljard dollar wordt geschat te herstellen. Die schade kan alleen hersteld worden met behulp van het Westen.

    Wat de beschrijving duidelijk maakt is dat de hervormingsgezinden in Oekraïne geen machtsbasis hebben. En als ze nog enkele steunpunten hebben, dan worden ze daar juist uit verdreven door de rampzalige politiek van Porosjenko. Hun enige kans is dat Westerse regeringen of supranationale instellingen zoals de EU en het IMF druk zetten en voorwaarden stellen. Hun enige kans is samenwerking met Westerse regeringen om druk te zetten op de Oekraïense regering. Die dat moet slikken. Omdat Oekraïne economisch slecht presteert en afhankelijk is van buitenlandse leningen, hebben IMF in samenwerking met andere instellingen ook een drukmiddel. Ofwel, een associatie biedt een betere kans op hervorming dan geen associatie.

    Wat de beschrijving ook duidelijk maakt -en trouwens al op vele plekken duidelijk is gemaakt- is dat voor Oekraïne een associatie het hoogst haalbare is en EU-lidmaatschap uit den boze is. Oekraïne maakt geen enkele kans op lidmaatschap omdat de aanpak van de corruptie te langzaam gaat. En in de hoofdsteden van de EU is het lidmaatschap in 2007 van Bulgarije en Roemenië nog steeds niet goed verteerd. Omdat de 28 EU-lidstaten ieder apart hun veto kunnen uitspreken tegen uitbreiding valt niet in te zien dat dit Oekraïne dat in zo’n slechte conditie verkeert door alle 28 lidstaten als lid van de EU zal worden geaccepteerd. Dat is ondenkbaar. Kortom Oekraïne blijft sowieso op afstand, maar wordt evenmin helemaal losgelaten. De associatie-overeenkomst is een compromis tussen aanhalen en loslaten.

    Er valt trouwens niet in te zien hoe een associatie-overeenkomst de slagvaardigheid van de EU zou kunnen verzwakken. De EU kent vele van dit soort overeenkomsten met allerlei landen die sociaal of economisch zwak zijn. De EU kan wel tegen een stootje. De EU is niet ideaal en oogt zwak en verdeeld. Maar komt altijd weer op z’n pootjes terecht. De EU moet ook niet geïsoleerd bekeken worden, maar in vergelijking met de alternatieven. Het valt niet in te zien wat op dit moment betere alternatieven voor de EU zijn. Hoe krom dat sommige eurosceptici ook in de oren zal klinken. Ze hebben ook goede argumenten om de EU te bekritiseren. Maar zonder beter alternatief klinkt dat vrijblijvend.

    Like

  3. Kennelijk nooit de reportage gezien waarin EU opsporingsmensen er over berichtten hoe sinds Italië EU lid is de Italiaanse maffia westwaarts oprukte.
    Grote onroerend goed bezittingen in b.v Duitsland.
    De oprotpremie voor Ukrainers gaat weg, werd te veel misbruik van gemaakt.
    Wij hebben nog steeds niet door wat we binnenhalen, mensen die lachen om onze ideeën.

    Like

  4. @sinterklaas
    Wat u zegt pleit juist voor de EU. Want als de Italiaanse maffia een nationaal probleem van Italië dan is dat nationaal fabrikaat. Niet supranationaal (EU). Daarbij komt dat de Italiaanse maffia zich niet aan landsgrenzen houdt en alleen door internationale samenwerking aangepakt kan worden. Hetzelfde geldt voor terrorisme.

    Dat de EU niet goed presteert ligt niet aan een verkeerde structuur of opzet van die EU -hoewel er weeffouten zijn- maar vooral aan de afzonderlijke EU-lidstaten die de EU niet voldoende willen ‘vullen’. Ze stellen onvoldoende middelen beschikbaar. Dat zien we dagelijks bij het vluchtelingenprobleem in Griekenland door een uitgeklede bewaking van de buitengrenzen of in Brussel waar de nationale politie- en inlichtingendiensten niet goed samenwerken. Nogmaals, het frame ligt er voor een groot deel, maar de lidstaten houden overdracht van middelen of bevoegdheden achter. Zo ontstaat een onvolkomen EU.

    Maar grensoverschrijdende criminaliteit zoals de maffia kan alleen internationaal bestreden worden. Dacht u dat Nederland dat in z’n eentje kan? Of België? Laten we daarom oppassen oorzaak en vervolg niet door elkaar te halen. U signaleert terecht een probleem, maar de oplossing is exact andersom.

    En mensen die lachen om onze ideeën? Lachen is gezond. Serieuzer bedoeld, als ze de waarden waarvoor Europa staat niet willen volgen en zelfs bestrijden, dan moeten ze uitgezet worden. Opdonderen zegt Achmed Aboutaleb. In een waardengemeenschap als de EU moet wel een mate van sociale cohesie en een gemeenschappelijk geestelijk klimaat aanwezig zijn. De EU moet niet naïef zijn en waar nodig harder optreden dan nu gebeurt. Maar verschillen mogen bestaan.

    Ik vraag me de laatste tijd steeds vaker af hoe de nationalisten die grenzen willen sluiten om samen op weg te gaan naar een Land van Ooit in dit verhaal passen. Bij uitstek deze groeperingen lachen om de ideeën van gemeenschappelijkheid, gelijkheid en compassie. Hun nationalisme vatten ze strikt en verkrampt op. Maar het is 2016 en geen 19de eeuw meer. Zijn hun ideeën niet het grootste gevaar voor Europa?

    Like

Plaats een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te bestrijden. Ontdek hoe de data van je reactie verwerkt wordt.