Russische coming out in Oost-Oekraïne leidt tot nieuwe strijd

Separatisten in Oost-Oekraïne zijn uitermate divers, maar worden dat steeds minder. Ze bestaan uit goedwillende en geweldloze dorpelingen, lokale idealisten die voor de eenheidsstaat Oekraïne zijn, maar ook orthodox-religieuze fanatici, criminele opportunisten, warlords, politiek gestuurde Russen en buitenlandse huurlingen waarvan het de vraag is door wie ze betaald worden. Door het Kremlin, lokale oligarchen of oud-president Janoekovistsj die miljarden uit de staatskas gestolen heeft en z’n machtsbasis in de regio had? De hardliners onder de separatisten schuiven de idealistische, soms crimineel of amateuristisch opererende activisten opzij. In elk geval op de plekken die van strategisch belang zijn. Zo militariseert het toch al zo gewelddadige conflict verder. Vraag is of lokale leiders mogen aanblijven of binnenkort opzij gezet worden.

In de belangrijkste brandhaarden internationaliseert en professionaliseert dus het conflict. Dat dreigt de hele regio in brand te zetten. Vanwege het ontdekkingsgevaar waren de laatste weken de meeste reguliere Russische speciale troepen vervangen door huurlingen. Wat de toenemende chaos, de afnemende effectiviteit en de onderlinge strijd tussen de opstandelingen verklaart. Hoewel de Russische SpetsNaz kolonel Igor Strelkov (of: Igor Girkin) nog steeds de militaire coördinator is in de zogenaamde Volksrepubliek Donetsk.

De laatste maanden ontkende het Kremlin steevast dat het betrokken was bij de opstand in Oost-Oekraïne. Waarmee de suggestie werd gewekt dat het om een spontane opstand ging die van onderop was ontstaan, en niet om een door buitenlandse krachten gecoördineerde actie. President Putin erkende wel dat op de Krim van het vasteland afkomstige Russische militairen waren ingezet voor de strijd die aan de annexatie vooraf ging. Maar nu valt het masker van de Russische betrokkenheid. Hoe wordt die draai verkocht in de propaganda?

Hoe dat komt is onduidelijk. Is de betrokkenheid te omvangrijk geworden en niet meer te verbergen? Of denken de Russen weg te komen met de claim dat het om individueel opererende Russen en Tsjetsjenen gaat? Die toevallig aangestuurd worden door de Rus Strelkov. Dit is geen aannemelijk scenario. Logischer lijkt dat het Kremlin het masker moet laten vallen omdat de strijd in een andere fase is gekomen die zichtbaarder is dan de schemeroorlog tot nu toe. Toen Russen vaak in de commandokamer of de twee linie konden blijven.

Er zijn bewijzen van aanvoer van hoogwaardig militair materiaal dat helicopters uit de lucht kan schieten -hoewel het per incident mogelijk blijft dat het om van het Oekraïense leger buitgemaakt materiaal gaat-, modern militair materiaal zoals handwapens, vrachtwagens en munitie dat in gebruik is bij het Russische leger, en grensovertredingen van militaire colonnes via de ‘lekke’ Russisch-Oekraïense grens die alleen kunnen plaatsvinden met goedkeuring van de Russische autoriteiten. Dat alles samen leidt tot de conclusie dat het Kremlin actief militair betrokken is in Oost-Oekraïne. Dat geeft voor het eerst de VS en de landen van de EU de mogelijkheid om Rusland in het openbaar tot de orde te roepen. Maar Rusland lijkt niet van plan in te binden. Verheviging van de sancties tegen Rusland lijkt onvermijdelijk door deze Russische coming out.