De vraag die niet gesteld mag worden is de meest interessante. Simon Ostrovsky interviewt de in Donetsk geboren Aleksandr Zakharchenko. Leider van de zogenaamde Volksrepubliek Donetsk (DPR) in Oost-Oekraïne. Waarom kreeg Vice News toestemming om hem te interviewen? Zoals in elke oorlog doen geruchten de ronde dat Zakharchenko ontslagen dreigt te worden. Door het Kremlin dat in Donetsk en Luhansk aan alle touwtjes trekt zonder dat toe te willen geven. In 2014 ontsloeg Moskou de toenmalige Russische leiders van de DPR Igor Girkin en Aleksandr Borodai om de leiders te disciplineren en de opstand een Oekraïens gezicht te geven.
Zolang Moskou de eigen betrokkenheid ontkent kan Zakharchenko niet toegeven dat er reguliere Russische troepen in Oekraïne vechten. De veldslagen bij Ilovaisk en Debaltseve konden uitsluitend gewonnen worden doordat Russische stoottroepen Oekraïne in en uit werden gevoerd. Naast de Russische ondersteuning ter plekke. Zwakte van de zogenaamde Volksrepublieken is dat ze de inwoners weinig bieden aan staatsvorming.
Er is geen perspectief. Er wordt vernietigd, niet opgebouwd. Ostrovsky legt in de kleine marge die hij heeft daarop het accent. Naast de voor de hand liggende onderwerpen als de MH17 en de Russische betrokkenheid. Die niet genoemd mag worden. Maar toch wordt genoemd. Zakharchenko stelt zich voor z’n doen redelijk op.
Separatisten in Oost-Oekraïne zijn uitermate divers, maar worden dat steeds minder. Ze bestaan uit goedwillende en geweldloze dorpelingen, lokale idealisten die voor de eenheidsstaat Oekraïne zijn, maar ook orthodox-religieuze fanatici, criminele opportunisten, warlords, politiek gestuurde Russen en buitenlandse huurlingen waarvan het de vraag is door wie ze betaald worden. Door het Kremlin, lokale oligarchen of oud-president Janoekovistsj die miljarden uit de staatskas gestolen heeft en z’n machtsbasis in de regio had? De hardliners onder de separatisten schuiven de idealistische, soms crimineel of amateuristisch opererende activisten opzij. In elk geval op de plekken die van strategisch belang zijn. Zo militariseert het toch al zo gewelddadige conflict verder. Vraag is of lokale leiders mogen aanblijven of binnenkort opzij gezet worden.
In de belangrijkste brandhaarden internationaliseert en professionaliseert dus het conflict. Dat dreigt de hele regio in brand te zetten. Vanwege het ontdekkingsgevaar waren de laatste weken de meeste reguliere Russische speciale troepen vervangen door huurlingen. Wat de toenemende chaos, de afnemende effectiviteit en de onderlinge strijd tussen de opstandelingen verklaart. Hoewel de Russische SpetsNaz kolonel Igor Strelkov (of: Igor Girkin) nog steeds de militaire coördinator is in de zogenaamde Volksrepubliek Donetsk.
De laatste maanden ontkende het Kremlin steevast dat het betrokken was bij de opstand in Oost-Oekraïne. Waarmee de suggestie werd gewekt dat het om een spontane opstand ging die van onderop was ontstaan, en niet om een door buitenlandse krachten gecoördineerde actie. President Putin erkende wel dat op de Krim van het vasteland afkomstige Russische militairen waren ingezet voor de strijd die aan de annexatie vooraf ging. Maar nu valt het masker van de Russische betrokkenheid. Hoe wordt die draai verkocht in de propaganda?
Hoe dat komt is onduidelijk. Is de betrokkenheid te omvangrijk geworden en niet meer te verbergen? Of denken de Russen weg te komen met de claim dat het om individueel opererende Russen en Tsjetsjenen gaat? Die toevallig aangestuurd worden door de Rus Strelkov. Dit is geen aannemelijk scenario. Logischer lijkt dat het Kremlin het masker moet laten vallen omdat de strijd in een andere fase is gekomen die zichtbaarder is dan de schemeroorlog tot nu toe. Toen Russen vaak in de commandokamer of de twee linie konden blijven.
Er zijn bewijzen van aanvoer van hoogwaardig militair materiaal dat helicopters uit de lucht kan schieten -hoewel het per incident mogelijk blijft dat het om van het Oekraïense leger buitgemaakt materiaal gaat-, modern militair materiaal zoals handwapens, vrachtwagens en munitie dat in gebruik is bij het Russische leger, en grensovertredingen van militaire colonnes via de ‘lekke’ Russisch-Oekraïense grens die alleen kunnen plaatsvinden met goedkeuring van de Russische autoriteiten. Dat alles samen leidt tot de conclusie dat het Kremlin actief militair betrokken is in Oost-Oekraïne. Dat geeft voor het eerst de VS en de landen van de EU de mogelijkheid om Rusland in het openbaar tot de orde te roepen. Maar Rusland lijkt niet van plan in te binden. Verheviging van de sancties tegen Rusland lijkt onvermijdelijk door deze Russische coming out.
Is het bericht van pro-Maidan analist Dmitry Tymchuk waar dat een konvooi met 40 trucks met bewapende (para)-militairen vanuit Rusland Oekraïne dreigt binnen te trekken? Het is aannemelijk. De afgelopen week waren er meerdere van dit soort pogingen die soms wel, soms niet door de Oekraïense grenswacht konden worden verijdeld. De pro-Russische separatisten zetten alles op alles om hun posities te versterken in afwachting van verdere anti-terroristische acties van het Oekraïense leger. Zoals de recente poging van gisteren om het vliegveld van Donetsk in te nemen. De in de eerste ronde met 54% van de stemmen gekozen president Petro Poroshenko zet erop in om de separatisten zo snel mogelijk militair te verslaan.
Dit soort berichten over Russische betrokkenheid bij de onrust in Oost-Oekraïne verstevigt de roep om de sancties op te voeren. Deze week praat de EU daar opnieuw over. Wordt het een verbod op invoer van kaviaar, diamanten, edelmetaal, bont en wodka? Of gaat het verder en is de ultieme sanctie een totaal verbod op de invoer van Russisch gas en olie, een investeringsstop in Rusland en een verbod op samenwerking met Russische bedrijven? Tegen middelzware sancties lijken steeds minder bezwaren te bestaan. Een rapport van de Deutsche Bank relativeert de economische schade voor Duitsland en Europa. Wat politiek moet hoeft om economische redenen niet nagelaten te worden. Het kan wel eens zo zijn dat de Duitse automobielindustrie die 19% naar Rusland exporteert juist de Italianen of Fransen over de streep trekt voor zwaardere sancties.
In een recente ontwikkeling heeft Valeri Bolotov de leider van de zogenaamde Volksrepubliek Luhansk de oorlog verklaard aan Denis Pushilin de leider van de zogenaamde Volksrepubliek Donetsk. Voor de duidelijkheid, dit zijn allebei separatistische groepen die zich tegen de macht van Kiev verzetten. De reden zou zijn dat Pushilin te weinig weerstand biedt aan het Oekraïense leger. Dit bericht is koren op de molen van de centrale macht in Kiev. De situatie in Oost-Oekraïne wordt er niet rustiger en overzichtelijker op.
George Knight 