Er is iets merkwaardigs gebeurd in de Duitse museumsector. De directeur van het Kunstmuseum Wolfsburg is tussentijds ontslagen. Zijn vijfjarige termijn liep af op 1 februari 2020. Het museum draait prima en er zijn geen problemen. Het kwam als verrassing en schok. Voor directeur Ralf Beil is de reden voor zijn ontslag gissen, althans dat zegt hij in de publiciteit. Het vermoeden bestaat dat het te maken heeft met de geplande tentoonstelling ‘OIL; SCHÖNHEIT UND SCHRECKEN DES ERDÖLZEITALTERS’ die op 29 september 2019 opent en tot 16 februari 2020 te zien is. Merkwaardig is dat Beil ondanks zijn onmiddellijke ontslag nog steeds als conservator bij deze tentoonstelling betrokken lijkt te zijn. Hoe werkbaar dat is, is nog niet duidelijk.
Wolfsburg is de stad van Volkswagen. Wie wel eens de trein naar Berlijn heeft genomen zal zich de immense fabriekshallen langs het spoor herinneren. Volkswagen domineert fysiek, economisch en mentaal Wolfsburg. Volkswagen heeft het als enige geldschieter en organisator voor het zeggen bij Kunstmuseum Wolfsburg. Er wordt over gespeculeerd dat Ralf Beil moest vertrekken omdat door de verantwoordelijke museumbestuurders namens Volkswagen gevreesd werd dat zijn Olie-tentoonstelling negatieve publiciteit op zou kunnen leveren over het gebruik van fossiele brandstoffen en de uitblijvende transitie naar duurzaamheid. Of de voet op de rem daarheen. Het bedrijf Volkswagen is nog nauwelijks bekomen van het dieselschandaal met sjoemel software uit 2015 dat alleen in de VS het bedrijf in totaal al een schadepost van 22 miljard dollar opleverde. Beil ontkent overigens dat de Olie-tentoonstelling eenzijdig negatief is, in de publiciteit legt hij uit dat hij ook de positieve aspecten van olie wil benadrukken. Als hij uiteindelijk niet van het project gehaald wordt.
De kwestie Ralf Beil accentueert de afhankelijkheid van een kunstmuseum van één sponsor en de verkrampte overlegstructuur die daaruit volgt. In een interview met tijdschrift Monopol geeft Beil aan dat er over de Olie-tentoonstelling of zijn ontslag geen strijd is geweest, maar dat bij de top van Volkswagen zich alles achter de schermen in het verborgene afspeelt. Volgens Beil kent Volkswagen geen debatcultuur dat het mogelijk maakt om verschillen van mening in redelijke openheid te bespreken. Dit zet de cultuur van grote Duitse bedrijven in een negatief daglicht en schetst de geslotenheid en het in zichzelf gekeerd zijn ervan. De nieuwe directeur Andreas Beitin is ook al benoemd en in de publiciteit doet het museum net alsof Beil is teruggetreden:
De nieuwe directeur Andreas Beitin is al benoemd en in een persbericht zegt het museum dat Beil ‘onlangs is vertrokken’. Dat laat de optie open dat dat vrijwillig was, wat dus niet het geval is. Tot Beitins aantreden op 1 april 2019 is Otmar Böhmer waarnemend directeur. Hij is bestuurslid van de Volkswagen Art Foundation.
Foto 1: Schermafbeelding van deel artikel ‘A Museum Director Planned a Show About Art and Oil. Just One Problem: His Institution Is Funded by Volkswagen’ op Artnet, 21 december 2018.
Foto 2: Schermafbeelding van deel aankondiging van komende tentoonstelling ‘OIL; SCHÖNHEIT UND SCHRECKEN DES ERDÖLZEITALTERS’ in het Kunstmuseum Wolfsburg. Zie hier de Engelstalige tekst.
Foto’s 3 en 4: Schermafbeelding van delen van interview ‘”Einflussreiche Kräfte haben gezielt meine Ablösung betrieben” (‘Invloedrijke krachten hebben opzettelijk mijn vervanging geforceerd’) met Ralf Beil door Daniel Völzke in Monopol, 17 december 2018.
George Knight 
Pingback: Tobias Walraven weg bij COMM. Was het toezicht voldoende? | George Knight