Update 5 september 2014: In College Tour was Marlene Dumas te gast bij Twan Huys. Directeur Gerard de Kleijn van Museum Gouda was in een filmclip te zien omdat hij ooit een schilderij van Dumas had laten veilen. Daarop kreeg hij van vele kanten kritiek. De Kleijns uitleg dat hij het geld nodig had en wel gedwongen was tot verkoop is te simpel. Hij vertelt niet het hele verhaal. Want hoe kan een vermeend armlastig museum tegelijk een schilderij van Weissenbruch voor 109.000 euro kopen? De Kleijn praat onzin. Dumas vertelde honderduit over haar werk en wilde blijkbaar niet te veel aandacht voor deze onaangename episode. Met een museumdirecteur die even helemaal de weg kwijt was en verzeild raakte in een wereld die hij niet kende.
Op de avondveiling van 28 juni wordt The Schoolboys uit 1986/87 van Marlene Dumas geveild bij Christie’s in Londen. Fikse concurrentie ondervindt deze veiling van Sotheby’s dat een dag later de Duerckheim collectie veilt met topstukken van George Baselitz, Sigmar Polke, Gerhard Richter en Blinky Palermo.
The Schoolboys is ooit gekocht door museumgoudA. In een persbericht over de verwachte opbrengst zegt het museum dat het rekent op €800.000. Niet meer en niet minder. In de e-catalogue van de veiling verwacht Christie’s een opbrengst van €790.000 tot €1.100.000. Ofwel, het equivalent van £700.000 tot £1.000.000. Tegen de huidige dagkoers is dat €790.00 tot €1.129.600. Waarom noemt museumgoudA een vast bedrag van €800.000 en is Christie’s minder stellig?
In de e-catalogue ontbreekt bij het stukje over The Schoolboys de Special Notice van de digitale lotfinder over de verkoop en het directe financiële belang van Christie’s. Daar is bij The Schoolboys toegevoegd dat Christie’s of een derde partij een minimumprijs of voorschot aan de inbrenger kunnen garanderen.
Don Thompson zegt in Shock Art over prijsgarantie: Zo’n garantie verzekert hem ervan dat het veilinghuis een vooraf bepaald bedrag zal betalen, ook als het kunstwerk minder opbrengt dan verwacht. Is de opbrengst hoger dan het garantiebedrag, dan vraagt het veilinghuis in de meeste gevallen een commissie van 10 tot 50 procent -in de praktijk gewoonlijk 25 procent- van de meerprijs.
De constructie via een derde partij zoals bijvoorbeeld Christies’s satelliet Haunch of Venison biedt een inbrenger zekerheid, maar laat een meeropbrengst boven de €800.000 volledig naar Christie’s verdwijnen. In zo’n geval is het ook niet museumgoudA dat het werk formeel op de veiling brengt, maar de derde partij. Da’s in lijn met de publiciteit van museumgoudA die de exacte voorwaarden van de veiling in het midden laat en in algemene termen stelt dat het werk onder de hamer gaat.
Desondanks staat in de pre-lot text over The Schoolboys: PROPERTY FROM MUSEUM GOUDA, THE NETHERLANDS, SOLD TO BENEFIT THE COLLECTION FUND. Maar dat heeft eerder met de herkomst, de provenance, te maken dan met de feitelijke voorwaarden voor het inbrengen van het werk. Een goede herkomst als museumgoudA drijft de verkoopprijs meer op dan een zakelijke derde partij.
Ondersteuning voor bovenstaande redenering is dat museumgoudA op 24 mei op een veiling van Impressionistische en Moderne kunst bij Christie’s Amsterdam voor €109.000 een werk van Jan Hendrik Weissenbruch kocht. MuseumgoudA dat steeds beweert financieel krap bij kas te zitten had dat zonder de garantie voor The Schoolboys van Christie lastiger kunnen realiseren. Kortom, alles wijst erop dat The Schoolboys al in mei 2011 voor een vast bedrag van €800.000 is verkocht aan Christie’s of een satelliet van Christie’s. En dat museumgoudA is bedeeld met een voorschot en al is gaan shoppen.
De omstandigheden waaronder The Schoolboys nu aan Christie’s wordt verkocht zijn belangrijk omdat het opnieuw de vraag oproept hoe zorgvuldig museumgoudA handelt. Voor de politieke dimensie is het van belang om te weten hoe een en ander met het Goudse college is afgestemd. Ofwel, hebben beide partijen het zakelijk slim gespeeld? Als verkoop uit noodzaak moet is de vraag gerechtvaardigd of museumdirecteur en wethouder cultuur er binnen hun macht alles aan hebben gedaan om een optimale opbrengst te realiseren.
Over inhoudelijke, procedurele, aankooptechnische en politieke aspecten is het nodige opgemerkt. Verkoop voegt een financieel-zakelijk aspect toe dat doet afvragen of binnen de gegeven omstandigheden de verkoop van The Schoolboys handig is aangepakt. Ik neem aan dat museumgoudA en het Goudse college na 28 juni openheid van zaken geven over de details van de opbrengst en de verdeling van het geld. Of als ze dat nalaten de Goudse raadsleden ernaar zullen vragen. Het voortraject roept in elk geval allerlei vragen op.
Er is nog een theoretische mogelijkheid dat de verkoop van The Schoolboys door museumgoudA door de ministerraad wordt geschorst. Vanwege de onwenselijkheid dat een topstuk uit Nederlands openbaar kunstbezit naar het buitenland verdwijnt en de Collectie Nederland verarmt. Maar gezien de ontbrekende eensgezindheid en relatieve chaos in het culturele veld en een staatssecretaris die zich weinig met cultuur identificeert lijkt dat onwaarschijnlijk.
Foto: Richard Prince’s Piney Woods Nurse, which was done in 2002 in ink-jet print and acrylic on canvas brought $6.08 million way above the estimate of $1.8 million to $2.2 million.
George Knight 
In een commentaar van 7 juni 2011 op de verkoop van The Schoolboys licht museumgoudA op haar site een en ander toe:
http://www.museumgouda.nl/nl/nieuws/
Lamo
De verkoop van Dumas is deels conform lamo:
• transparant; museum is hiermee zelf naar buiten gekomen;
• inhoudelijk gemotiveerd; conform beleidsplan museum
• opbrengst voor collectiebeheer
En deels niet conform lamo:
• niet aangeboden aan andere musea
Wel heeft museumgoudA zich ingespannen om zeer discreet een particuliere verzamelaar te vinden die bereid zou zijn de Dumas te kopen en in bruikleen te geven aan een Nederlands museum. Deze inspanning heeft niet geleid tot resultaat.
Deze opinie van museumgoudA staat haaks op een verklaring van Siebe Weide de voorzitter van de NMV die in een bericht van 6 juni 2011 zegt:
http://tinyurl.com/6k6prcy
Om de enorme bezuinigingen het hoofd te bieden is museumgoudA voornemens een kostbaar werk van Marlene Dumas te laten veilen. Uit nood, maar ogenschijnlijk in strijd met de Ethische Code voor musea. Aan de commissie om te zien hoe het in dit geval werkelijk zit.
Een treurige zaak, wat de uitkomst ook zal zijn. Een gemeente die zijn kostbaarste museale bezit ziet als een ruilmiddel om de eigen begroting op orde te brengen, is de bijl aan de wortel van het openbaar kunstbezit. Het zet een streep door het vertrouwen dat de overheid kunst voor de toekomst verwerft en bewaart. Het reduceert musea tot opslag van handelswaar.
Sinds begin juni en tot eind november tonen verschillende landen hun beste inzicht in de hedendaagse kunst op de Biënnale van Venetië. Om die statelijke niet-commerciële presentaties hangt onmiskenbaar de lucht van handel. Niet voor niets leggen miljardairs als Abramovich er hun kolossale jachtschepen aan de kade. Hier worden reputaties van kunstenaars gemaakt of gebroken en daarmee hun handelswaarde. Drie dagen later kan die op Art Bazel worden verzilverd. Goed voor de handel, goed voor de kunstenaars.
Venetië laat zien dat de keuzes van door de staat aangestelde curatoren onbedoeld de kunsthandel beïnvloeden. Dat is niet anders voor de keuzes van musea om te verwerven, bewaren, tonen en af te stoten. Zolang zij hun keuzes maar niet door de kunsthandel laten bepalen. Dat is de wereld op z’n kop.
Het verschil in benadering tussen enerzijds museumgoudA en anderzijds de NMV is dat eerstgenoemde zich in haar toelichting beperkt tot de LAMO en dat de NMV het over de Ethische Code heeft waarvan de LAMO een onderdeel is. Ofwel, een ethische Code is breder en brengt meer verplichtingen van juist handelen met zich mee. Daaraan gaat museumgoudA voorbij in haar toelichting.
Voor nadere accentuering van het verschil in benadering tussen museumgoudA en de NMV geven de uitgangspunten van de eerste twee hoofdstukken van de Ethische Code voor Musea inzicht:
1. Musea behouden, interpreteren en bevorderen het natuurlijk en cultureel erfgoed van de mensheid. Uitgangspunt : Musea zijn verantwoordelijk voor het materiële en immateriële natuurlijke en culturele erfgoed. Het bestuur en diegenen die belast zijn met het strategisch beleid en het toezicht op musea dragen primair de verantwoordelijkheid om dit erfgoed te beschermen en te bevorderen; als ook de verantwoordelijkheid voor het voor dat doel beschikbaar gestelde personeel, de materiële voorzieningen en financiële middelen.
2. Musea die collecties bewaren, beheren deze voor het welzijn van de samenleving en haar ontwikkeling. Uitgangspunt : Musea hebben de plicht om hun collecties te verwerven, te behouden en aan te prijzen als bijdrage aan het beschermen van het natuurlijk, cultureel en wetenschappelijk erfgoed. Hun collecties zijn een belangrijk openbaar erfgoed, hebben een speciale positie binnen de wet en worden beschermd door internationale wetgeving. Inherent aan de aan hen toevertrouwde zorg is het begrip van rentmeesterschap dat wettig eigendom, duurzaamheid, documentatie, toegankelijkheid en verantwoorde afstoting behelst.
http://www.icn.nl/nl/bibliotheek/publicaties/pub-lamo-2007
http://www.museumvereniging.nl/Voorleden/Ethischecode.aspx
Ik herhaal wat directeur Benno Tempel van het Haags Gemeentemuseum eind mei 2011 in de NRC zei: “Deze Dumas zou uitstekend passen in verscheidene Nederlandse musea, maar ik ben nooit gebeld. Het is een internationale ethische code, in ieders belang. Wie dat niet aanvoelt, moet zich niet met openbare collecties bemoeien.”
LikeLike
Pingback: ‘The Schoolboys’ brengt ruim €1.200.000 op « George Knight
Pingback: Het Wereldmuseum: Rotterdam op zijn smalst? « George Knight
Pingback: De Kleijn geeft aanbod Kreuk toe om The Schoolboys te kopen en Museum Gouda in bruikleen te geven. Waarom ging het niet door? | George Knight