Als de (kunst)journalistiek het oppakt, dan is er de komende dagen media-aandacht voor Museum de Fundatie in Zwolle. Want medewerkers en oud-medewerkers hebben het stuk ‘Rapportage grensoverschrijdend gedrag Museum de Fundatie‘ (11 maart 2022) van binnen uit naar buiten gebracht waarin ze de angstcultuur van het museum en wat ze zien als het falen van directeur Ralph Keuning, plaatsvervangend directeur Sarah Voss en de Raad van Toezicht met voorzitter Roger van Boxtel (sinds 2015) beschrijven. Daarnaast is er interim zakelijk directeur Rob Zuidema die hoewel goedwillend de kennis, kunde en tijd zou missen om een verschil te maken. Zie bij reacties voor integrale tekst van de Rapportage.
Volgens deze personeelsleden zouden Keuning, Voss en de gehele Raad van Toezicht af moeten treden. Keuning is in dit verhaal de kwade genius die de medewerkers al jaren intimideert en onheus bejegent, Voss een meeloper van de directeur en de Raad van Toezicht een orgaan dat goedpraat en nalatig handelen door de directeur niet te corrigeren onder het tapijt veegt en nu volhoudt dat de situatie nog te repareren valt. Een onafhankelijk onderzoek dat in opdracht van de Raad van Toezicht najaar 2021 werd verricht maakte het niet openbaar, zodat (en opdat) het personeel niet geïnformeerd werd en daar voor de zoveelste keer een bewijs in zag dat het in haar klachten niet serieus genomen wordt.
In een reconstructie van de gebeurtenissen beschrijft de Rapportage hoe een jarenlange angstcultuur binnen het museum en een wegkijkcultuur van de Raad van Toezicht, en dan in het bijzonder voorzitter Roger van Boxtel, tot de huidige situatie hebben geleid. Dat wegkijken resulteert in verzwijgen en in de doofpot stoppen.
Een en ander doet denken aan het Wereldmuseum onder directeur Stanley Bremer. Meelopers werden bevorderd en inhoudelijk sterke medewerkers ontslagen. Het gevolg is dat Museum de Fundatie nu geen enkele conservator meer heeft.
Een oplossing om de impasse te doorbreken zou kunnen zijn om de eind 2021 versterkte Rekenkamercommissie Zwolle in opdracht van de gemeenteraad een onderzoek te laten verrichten naar het vermeende falen van directie en Raad van Toezicht en een uitweg uit de impasse te schetsen. Zoals de Rotterdamse Rekenkamer in 2015 deed naar het opereren van het Wereldmuseum.
Uitzonderlijk is dat Museum de Fundatie via de Hannema de Stuers Fundatie eigenaar is van de eigen collectie, maar niet van de gebouwen. Van de gemeente Zwolle krijgt het museum subsidie. Uit een bericht uit 2005 in de Stentor blijkt dat het toen ook al rommelde bij het museum. Toen vooral in de relatie met gemeente Zwolle en provincie Overijssel. De Rapportage stelt vast dat de angstcultuur onder de vorige directeur ook al bestond. Die geschiedenis verklaart waarom een directieve directeur die naar buiten toe relatieve continuïteit en rust biedt zolang zijn gang kon gaan, politieke steun kreeg en zelfs nu nog de hand boven het hoofd wordt gehouden.
De meldingen van het personeel zijn anoniem. Dat is niet sterk. De kwestie blijft daarom steken in een patstelling tussen Raad van Toezicht en personeel. Dat is zowel voor het personeel als het museum geen duurzame situatie. Artikelen van van De Stentor van 22 januari 2022 en RTV Oost van 23 februari 2022 schetsten de grieven van het personeel, maar leken onvoldoende om het Zwolse establishment in beweging te brengen.
Of de Rapportage dat wel bewerkstelligt is de vraag. En de hoop van personeel en oud-personeel dat het beste voorheeft met Zwolle en Museum de Fundatie.
George Knight 
MUSEUM DE FUNDATIE
EEN RAPPORTAGE VAN BINNEN UIT
Zwolle, Heino, 11 maart 2022
VOORWOORD
Op 3 november 2021 ontvingen wij onderstaand bericht van Roger van Boxtel.
Beste mensen,
Het museum heeft een enorme positieve groei doorgemaakt. Daarnaast liggen er ook ideeën voor de toekomst. De afgelopen periode hebben er de nodige gesprekken plaatsgevonden tussen de directie, de personeelsvertegenwoordiging en de raad van toezicht waarbij ook naar de organisatie als zodanig is gekeken. De indruk is dat er mogelijk verbeteringen gerealiseerd kunnen worden op het vlak van de interne communicatie en de manier waarop het geheel nu is georganiseerd. Redenen voor de raad van toezicht om René van den Bosch te vragen om met jullie individueel vertrouwelijke gesprekken aan te gaan met als doel suggesties in die lijn te kunnen doen. Hij zal dit op een zodanige manier vorm geven dat ieders privacy gewaarborgd zal zijn.
Wij gaan er van uit dat iedereen zijn of haar bijdrage wil leveren aan dit traject en dat het voorspoedig zal verlopen.
Hoe de afspraken zullen worden gemaakt stemmen we nog af. René is, ook voor als er vragen mochten zijn, bereikbaar op 06
Met vriendelijke groet,
Roger van Boxtel,
voorzitter raad van toezicht.
In december is de rapportage na een respons van ± 85% (41 van de 48 medewerkers) aan de Raad van Toezicht (RVT) gepresenteerd. Daarna is er erg veel gebeurd en hebben wij geprobeerd om goed zicht te krijgen op wat er nu allemaal speelt en speelde. De RVT wenst geen openheid en onthoudt ons, hoewel wij onderwerp van onderzoek zijn, de rapportage van de vertrouwenspersoon en van Van den Bosch. De RVT maakt het ons onmogelijk om écht goed in gesprek te gaan.
Geachte heer van der Wiele,
Dank voor uw bericht dat ik via de heer Van Boxtel heb ontvangen. Ik begrijp dat u namens de leden die u vertegenwoordigt een goed beeld wilt vormen van deze kwestie. Het rapport van de heer van den Bosch is echter vertrouwelijk opgesteld in opdracht van de Raad van Toezicht. Gelet op deze strikte vertrouwelijkheid delen wij dit rapport niet met derden.
Wij zijn uiteraard graag bereid om met u in gesprek te treden, zodat wij deze kwestie en onze overwegingen nader kunnen toelichten. Indien gewenst, zijn de heer van Boxtel (voorzitter RvT) en ikzelf (interim zakelijk directeur) graag bereid om het gesprek aan te gaan.
Met vriendelijke groet,
Rob Zuidema
Zakelijk directeur Museum de Fundatie a.i.
(De heer Van der Wiele is juridisch adviseur van het CNV, de mail van 4 maart)
Wij hebben daarom besloten om een eigen rapportage te maken die wel met alle derden zal worden gedeeld. Wij zijn van mening dat wij daarmee recht doen aan álle belangen. Dus zowel van de interne als ook van de externe betrokkenen. Het geheel is tot stand gekomen na raadpleging van alle beschikbare documenten, onderling en met ex collega’s gevoerde gesprekken naast van derden verkregen informatie. “Wij” zien ons als een representatieve vertegenwoordiging van het langer in dienst zijnde personeel die met de rug tegen de muur staan.
DE (INTERNE) COMMUNICATIE
Vanaf het begin was duidelijk dat onder communicatie vooral het gedrag van de directeur werd begrepen, maar dat niet alleen.
Het lijkt ons goed om te beginnen met het putten uit de nodige rapportages.
In de RI&E rapportage van 2009 geeft 41 % aan last te hebben van ongewenst gedrag en wordt opgemerkt dat elk geval van intimidatie er één te veel is.
In 2016 komen de volgende punten (zonder percentages te noemen) rond de PSA voor:
40. Ongewenste omgangsvormen
Er is sprake van ongewenste omgangsvormen zowel door externen, maar vooral ook door collega’s en/of leiding. Wanneer er sprake is van ongewenste omgangsvormen (verbale agressie, pesten, negeren, discriminatie, ongewenste intimiteiten, intimidatie) dan leidt dit altijd tot stress en wordt er actie verlangd, ongeacht de omvang van de groep die aangeeft hier last van te hebben.
41. Signalen uit het spreekuur van ongewenste omgangsvormen
Door de bedrijfsarts wordt gesignaleerd dat medewerkers zich niet altijd veilig voelen. Men is bang om een mening te geven, omdat dit weleens tot repercussies zou kunnen leiden. Deze angst lijkt haast een cultuur te zijn geworden en de basis hiervoor is bij de vorige directeur gelegd. Tot op heden lijkt de huidige directie deze cultuur niet te hebben kunnen ombuigen. Stijl van leidinggeven is directief waardoor de opstelling van medewerker reactief is. Mogelijk is de response op de PSA vragenlijst ook zo laag vanwege het ‘onveligheids’-gevoel.
En in 2021:
32. Ongewenste omgangsvormen
Er worden ongewenste omgangsvormen ervaren (verbale agressie, intimidatie), ook vanuit intern. Medewerkers hebben cursussen gericht op gastvriendelijkheid/hoe om te gaan met ongewenste omgangsvormen vanuit bezoekers. Daarnaast wordt het in het werkoverleg besproken. Aangegeven wordt dat niet iedereen zich voldoende veilig voelt binnen de organisatie o.a. vanwege hiërarchische verhoudingen.
34. Werksfeer
Medewerkers geven aan dat de sfeer tussen collega’s onderling als prettig ervaren wordt. Er liggen verbetermogelijkheden bij het vertrouwen tussen directie/MT en medewerkers.
Het zijn teksten die misschien niet als heel ernstig overkomen, maar een goede lezer begrijp direct waar het om draait. De RI&E rapportages laten trouwens alle drie veel verbeterpunten zien waar in de praktijk uiteindelijk weinig van is gerealiseerd.
Over 2020 moet volgens ons in de jaarrapportage van de vertrouwenspersoon tenminste staan dat er 10 maal een melding over ongewenst gedrag (intimidatie, agressie, discriminatie en nog meer?) is gedaan.
Het ongewenste gedrag van de directeur vertoont hij dus al vanaf zijn aantreden en dat levert een onacceptabel hoge factor “stress op het werk” op. Het is door twee/derde (31 van de 41) van de medewerkers ervaren hebben wij uitgerekend op basis van de cijfers die gepresenteerd zijn tijdens online bijeenkomst van 13 januari. Een aantal ex-medewerkers heeft ook nog steeds last van wat zij bij De Fundatie hebben meegemaakt weten wij. Iemand die zo structureel en zo lang discrimineert, pest, scheldt, vloekt, intimideert en agressief gedrag vertoont, is op geen enkele manier te handhaven. Het intimideren gebeurde met woorden en door zijn houding. En wel zodanig dat je zijn adem kon voelen.
Wat wij van derden hebben begrepen is dat de directeur ook buiten het museum een dergelijk gedrag vertoont waarbij alles is toegestaan om zijn doel te bereiken. Het niet of veel te laat betalen van rekeningen is genoemd. Naast het dreigen met juridische procedures. Dan wel het niet meer welkom zijn op wat voor manier dan ook. Nu de buitenwereld duidelijk maakt welke ervaringen men heeft en hoe men tegen de directeur aankijkt, geldt ook hier dat er een onmogelijke situatie is ontstaan.
Er is door de RVT gesuggereerd dat het gedrag van de directeur verbeterd zou kunnen worden. Los van de vraag of dat écht structureel zou kunnen en op heel korte termijn realiseerbaar zou zijn, maakt het verleden dat kunnen blijven functioneren binnen De Fundatie maar ook daarbuiten totaal ongeloofwaardig is.
Bij de komst van het nieuwe hoofd bedrijfsvoering hadden wij de hoop dat zij de directeur meer in het gareel zou kunnen krijgen. Dit bleek valse hoop. Als adjunct-directeur is zij zich gaandeweg gaan gedragen als een verlengstuk van de directeur. Wij hebben geen vertrouwen meer in haar.
DE ORGANISATIE
Het is bedroevend om te moeten zeggen, maar de organisatie verkeert in een deplorabele staat.
Daar zijn in onze ogen een aantal oorzaken voor aan te wijzen.
De directeur die totaal geen people manager is, is helemaal geen manager. Hij heeft geen verstand van het runnen van een bedrijf. Zijn personeelsbeleid is er op gericht om minder dan 50 werknemers in dienst te hebben. Zo ontloop je de plicht om een Ondernemingsraad te moeten hebben. Een OR heeft aanmerkelijk meer bevoegdheden dan een personeelsvertegenwoordiging, van een PVT heb je nauwelijks last. Zéker als je de leden zelf regelt. Functies worden voor dit beleid geschrapt. Zo kent de organisatie geen bibliothecaris en conservator meer. Dat heeft duidelijk gevolgen voor de organisatie en drukt dus ook de personeelskosten. En daar is hij dan weer trots op! Personeel wat instroomt is de directeur altijd iets verschuldigd. De procedure of de eisen worden ad hoc aangepast. Onder de vlag van intern doorstromen worden te lichte medewerkers bevorderd. Die mensen heb je zo handig in de tang. Capabele sollicitanten worden afgewimpeld.
Als er één ding duidelijk moet zijn voor het personeel, is het wel dat de directeur overal over gaat en dat hij je er dus ook maar zo kan uitzetten als hij dat wil. Aan wet en regelgeving heeft hij lak. Zo zijn er een reeks aan prima collega’s vertrokken. Gewoon geïntimideerd, weggepest. Het is een verdeel en heers strategie. Er is bewust een angstcultuur georganiseerd. Het is gewoon een schrikbewind.
Het hoofd bedrijfsvoering, inmiddels adjunct directeur, is een sprekend voorbeeld van hoe de directeur selecteert en werft. Wij merken dat zij over onvoldoende kennis en ervaring beschikt voor de functie die zij nu bekleedt. Zij vertoont een volgzaam gedrag en geeft geen blijk meer van zorg voor ons. De organisatie op een goede manier laten functioneren is totaal mislukt. Nieuwkomers merken dat ook en hebben daar net als wij last van. Wat voor de adjunct directeur geldt, geldt in grote lijnen ook voor de floormanagers. Zij missen voldoende kennis en ervaring. Hebben vervolgens nooit de begeleiding, scholing en ondersteuning gekregen om hun taak toch goed te kunnen uitvoeren. En hebben daar zelf en wij dus ook veel last van!
DE RAAD VAN TOEZICHT
Medio oktober 2021 vond er een gesprek plaats tussen de toenmalige PVT met de voorzitter van de Raad van Toezicht en een lid. Onderwerp van gesprek was de rapportage van de vertrouwenspersoon over 2020. Inhoudelijk kenden wij dat stuk niet, net als de meeste rapportages overigens. Duidelijk werd dat er behoorlijk geklaagd was over het gedrag van de directeur. De lijn van Roger van Boxtel was dat we er samen uit moesten komen en toch vooral naar de toekomst moesten kijken. Hij wilde dat daarmee werd ingestemd, wat niet is gebeurd. We wisten tenslotte niet precies waar het over ging. En dat weten we dus nog steeds niet. De noodzaak van een onderzoek bleek er wel te zijn. Voor ons bleef alles zoals het was, behalve dat de directeur zijn gedrag al een tijdje opvallend aanpaste voor zover hem dat lukte.
Nu beseffen wij dat het in zo’n situatie normaal zou zijn geweest om de directeur direct na het verschijnen van het rapport of jaarverslag op non actief te zetten om vervolgens een onderzoek te beginnen. Het rapport of jaarverslag van de vertrouwenspersoon had waarschijnlijk een reden kunnen zijn om de directeur op een nette manier te laten vertrekken.
Begin november startte het onderzoek door Van den Bosch en dat was medio december afgerond. De rapportage en het advies moet een duidelijke weergave zijn van wat wij vertrouwelijk hebben verteld en dus niet mals zijn. Op dat moment zal de Raad van Toezicht nog een keer de gelegenheid hebben gehad om de zaak soepel te regelen. Maar nee, er is een kronkelweggetje ingeslagen waar de directeur vrolijk op meeliep vol met halve waarheden en het onder druk zetten van het personeel. “Jullie willen toch niet dat het museum ten gronde gaat??” en “We moeten vooruit kijken!!” Totaal voorbijgaand aan de gevoelens van het (ex) personeel en de realiteit zoals die er ligt. Echt passende maatregelen zijn er nu, dus in maart 2022 nog steeds niet genomen. Het geklungel gaat maar door. Hoe Rob Zuidema zijn best ook gaat doen, de vriendelijke goed willende buurman mist de kennis, kunde, ervaring en tijd om in deze situatie redding te kunnen brengen. Het lijkt erop dat de Raad van Toezicht zich heeft gerealiseerd dat zij zich jaar in jaar uit zand in de ogen heeft laten strooien door de directeur die fraaie cijfers wist te presenteren en dat de RVT dit nu probeert te verdoezelen door te ontkennen en te pappen en nathouden. Naast het subtiel bewerken, manipuleren en unfair bespelen van het personeel. Iets wat wij van de directeur kennen en verwachten maar niet van de RVT. Zij hebben kennelijk geen benul van wat wij hebben meegemaakt en moeten doorstaan en hebben de situatie er voor ons alleen maar slechter op gemaakt. Naar buiten toe wordt een beeld geschetst wat ver naast de waarheid ligt. De veroorzaker van alle ellende loopt gewoon rond en krijgt als bonus een fraai takenpakket.
Vertrouwen in de dames en heren van de RVT is er totaal niet meer, net zo min als in de directie. Zij zouden per direct allemaal de eer aan zichzelf moeten houden.
LikeLike
Pingback: Personeel dringt in ‘Rapportage grensoverschrijdend gedrag Museum de Fundatie’ aan op vertrek directeur en Raad van Toezicht - test