Waar is de gemoedelijkheid gebleven? De goedaardigheid om zachtaardig met elkaar om te gaan? Wanneer alles op scherp wordt gezet verdwijnt de ontspanning. Anderen wordt geen ruimte gelaten. De tussenruimte verdwijnt en wordt oorlogsgebied.
Het is trouwens de vraag of die gemoedelijkheid ooit bestond. Want mensen hebben er een handje van om het verleden te idealiseren en de eigen tijd te verfoeien. Daar begint de misvatting al over gemoedelijkheid. Het verleden wordt rooskleuriger voorgesteld om het heden voor schut te zetten.
Om de gemoedelijkheid te vergroten is het schipperen tussen het terugdringen van de rigiditeit van geharnaste overtuigingen die onverbiddelijk worden nagestreefd en de volhardende wijze om daar een einde aan te maken. Ontspoort de poging als dat op een vastberaden wijze gebeurt omdat het daardoor bevestigt wat het tracht te weerleggen? Maar te losjes werkt evenmin.
Gemoedelijkheid dient niet te vrijblijvend en slap, maar attent en waakzaam nagestreefd te worden.
Bovenste foto uit 1963 toont het overblijfsel van een gedynamiteerde auto. Het is een kunstwerk die wordt toegeschreven aan de Frans-Amerikaanse kunstenaar Arman. Dat gebeurde tijdens het Fluxus-festival in Nice met de titel (vertaald): ‘Festival van Totale Kunst en Gemoedelijkheid’.
Is deze framing ironie? Wie de Duitse vertegenwoordigers van Fluxus uit die jaren ziet kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de manier waarop de realiteit wordt bevraagd, bespiegeld of aangevochten ernstiger is dan die realiteit zelf. Te plechtig, te militant en te pompeus. Het schiet zijn doel voorbij.
Het is dus nog niet zo makkelijk om de gemoedelijkheid te vergroten. Toch moeten we het blijven proberen. Voorwaarde is dat we de juiste mix van volharding, matiging en vertrouwen in het eigen standpunt weten te vinden. Dat is de kunst.
George Knight 