Cultuur vecht ongelijke strijd tegen onverschillige politiek

In Nederland zit cultuur niet meer prominent in de genen van politici. Blijkbaar ook niet meer in de opvoeding. Die observatie staat los van een cultuurpolitiek standpunt dat zegt dat er een streep door bezuinigingen moet. Straks zit het ook niet meer in die van het staatshoofd. De nieuwe koning geeft de voorkeur aan hossen met hockeymeisjes boven het kijken naar een schilderij van Mondriaan. De directe kick verdringt de bezinning.

Aan de horizon wacht reeds de netwerkmaatschappij die kantelt naar zelfredzaamheid en kleinschalige initiatieven. Op termijn is het gedaan met de grote bedrijven, de prietpraat van managers en het idee dat alle macht van boven komt. Voor cultuur is het van levensbelang om de crisis ongeschonden door te komen. Die economisch en bijzonder voor Nederland, ook intellectueel van aard is. De professionals in het culturele veld moeten standhouden in een uphill battle om alle kennis en inzichten door te geven aan volgende generaties.

Politici en koning kunnen weglopen van een slag die verloren dreigt te gaan, maar directeuren of kunstenaars moeten standhouden omdat ze beroeps zijn. Het vertragen van de afbraak is de tactiek die de cultuur wacht. Niet de voorhoede, maar de achterhoede bepaalt het voortbestaan. Geen avant-garde, maar arrière-garde. Soms flakkert een oud beeld dat uitdrukt dat de avant-garde de aard weergeeft, maar dat smoort als culturele instellingen verdwijnen of ontaard zijn. De opvatting dat de egalitaire samenleving, het modernisme en het afwijzen van de massacultuur samengaan wordt onbruikbaar als we richting netwerkmaatschappij glijden.

Op 5 en 6 april was in Portugal een conferentie van de ICOM over overheidsbeleid in tijden van recessie. ICOM zelf presenteert de Verklaring van Lissabon als een belangrijke uitkomst. De Belgische, Kroatische, Griekse, Italiaanse, Portugese en Spaanse afdeling hebben ondertekend en roepen andere landen op binnen een maand hetzelfde te doen. Het roept de Europese regeringen op om musea en cultuur met het oog op de recessie te steunen. De volgende zin lijkt met name toegespitst op het Nederlands overheidsbeleid: ‘Blinde automatische bezuinigingen maken geen onderscheid tussen kortstondige initiatieven en permanente instellingen.’

Erfgoed, musea en cultuur worden in crisistijden door beleidsmakers vaak als luxe afgetekend. Omdat de maatschappelijke steun voor cultuur klein is vertaalt zich dat in een gemakzuchtig politiek standpunt. Onder het motto ‘Na ons de zondvloed‘ lopen politici weg. Terwijl de sectoren door de zorg voor talentontwikkeling de kiem van de toekomst in zich dragen. Beleidmakers zouden moeten erkennen dat in ontwikkelinstellingen en musea onderzoek, conservering, verspreiding van kennis en historisch geheugen met elkaar verstrengeld zijn. Momenteel dreigt het Tropenmuseum gesloten te worden en knokt het keramisch topcentrum EKWC dat wereldwijd gewaardeerd wordt maar niet in Nederland zonder vanzelfsprekende steun voor het voortbestaan.

Foto: Howard Pyle, Bunker Hill. Gepubliceerd in Scribner’s Magazine in 1898.

Advertentie

GroenLinks mist opdracht voor groene partij van de toekomst

Er gaat onder voorzitterschap van burgemeester Eduard van Zuijlen van het Groningse Menterwolden tot uiterlijk april 2013 een interim-bestuur aan de slag bij GroenLinks. Het interim-bestuur bereidt het partijcongres voor. Dus een doorstart. Maar heeft GroenLinks niet elke geloofwaardigheid en bestaansrecht verloren? Onbegrijpelijk is waarom in de opdracht aan het interim-bestuur opheffing niet genoemd wordt.

Was het gebrek aan professionaliteit bij de leiding maar de enige oorzaak voor de afgang van GroenLinks geweest. In de publiciteit zijn allerlei problemen naar voren gekomen: de praat- en vergadercultuur, de partijbaronnen, de verdeeldheid tussen vrijzinnig-liberalen en de rest van de partij, het gebrek aan aandacht voor milieu en duurzaamheid. In ieder geval resteert er een flets profiel. Ook de slechte peilingen waren niet de oorzaak. De verleiding om de fout niet in eigen gelederen te zoeken leidt nu tot een leven na de dood.

Gepast om te constateren dat GroenLinks landelijk nooit aan de verwachtingen heeft voldaan. Ook onder Rosenmöller werden niet meer dan 11 zetels behaald. Altijd werd er gehoopt op meer met vergezichten over een linkse meerderheid die nooit in de parlementaire geschiedenis van Nederland is gerealiseerd. Zelfs in 1973-1977 onder Joop den Uyl niet. Die vlucht in visioenen en vergezichten zegt dat GroenLinks los staat van de politieke werkelijkheid. Dat relativeert het gebrek aan leiding van nu. Dat zoekt de oorzaak dieper.

Een vlucht in visioenen en vergezichten had positief aangewend kunnen worden als het een pleidooi voor de inhoud was geworden. Maar de vlucht bleef steken in machtspolitiek. Als Jolande Sap iets te verwijten valt is het dat ze niet de groene inhoud liet spreken. Extra meelijwekkend was dat ze op een linkse meerderheid hintte. Sap was de enige politicus in de campagne die serieus een verkeerd vergezicht als uitgangspunt nam.

De documentaire Power to the People van VPRO’s Tegenlicht schetst onbedoeld toekomstige overbodigheid en gemiste kansen van GroenLinks. Dat gaat over kleinschaligheid, zelfvoorzienende energie en zelfredzaamheid van burgers. Het tekent de contouren van de duurzame samenleving van de toekomst. Weg van de grote verbanden en bedrijven, op weg naar baas in eigen huis. Daaruit volgt gemeenschapszin en sociale gelijkheid.

Als GroenLinks visie had gehad, dan had het in de campagne maatschappelijke trendsetters gemobiliseerd om te hinten naar dat toekomstbeeld en het losjes in haar programma gevoegd. Dan had het zich onderscheidend gemaakt. Dat gemis maakt nu de weg vrij voor een groene partij van de toekomst. Die verder kijkt dan het Binnenhof en ministersposten. Een partij met een belast verleden als GroenLinks staat dat ideaal in de weg.

Foto: Pavel Constantin, Greenwashing, 2011

Onvrije islamnaties

Of islamnaties als Irak, Iran, Egypte, Indonesië of Saudi-Arabië in de kern religieus zijn, of vanwege uiteenlopende redenen een religieuze mantel aantrekken valt te bezien. De heersers van deze landen leggen hun inwoners een oppervlakkig idee van religie op. Religie als cultureel vehikel voor zingeving, troost, verzoening en saamhorigheid is echter te waardevol om het vanwege de politieke corrumpering bij het oud vuil te zetten.

Bhutan zet het Bruto Nationaal Geluk centraal. Indicatoren zijn mentale stress, cultuur, mate van spiritualiteit, vrede en harmonie en ecologie. Waarschijnlijk scoren landen als de VS, India, Rusland of China slecht op de BNG-index, evenals de meerderheid aan islamnaties. De Scandinavische landen, Zwitserland, Nieuw-Zeeland, Canada en allerlei Europese landen als Nederland scoren hoger.

Onderzoeken van organisaties als de Unesco geven aan dat in de islamnaties de cuturele ontwikkeling achterblijft bij andere regio’s. Andere onderzoeken zien weer een economische of politieke stagnatie in de islamnaties. Uit de verslaggeving van Al Jaazera blijkt dat vrede en harmonie nog ver weg zijn in de islamstaten. Burgerrechten zijn minimaal.

Heeft de islam de pech om in de verkeerde landen beland te zijn, of zijn de landen verkeerd ontwikkeld door de islam? In elk geval komen islamnaties achterlijk over door het gebrek aan discipline, het ontbreken van rechtsgelijkheid, achterblijvende ontwikkelingen, de martiale strijdbaarheid en de ernst waarmee het zichzelf serieus neemt. Tegelijkertijd is de opgebouwde energie en overlevingszin indrukwekkend.

De besturen van islamnaties hebben een eigen verantwoordelijkheid. China, de VS of Rusland zullen in hun machtsdenken altijd hun invloed aanwenden om elkaar en anderen te sturen. Het wereldwijde gestook van de VS, China en Rusland ontslaat Egypte, Saudi-Arabië of Pakistan niet van de plicht om zichzelf en de eigen bevolking te ontwikkelen. Waarom wordt er onvoldoende goede zorg en onderwijs aangeboden? Geld kan in de rijke wereld van de oliestaten het probleem niet zijn.

De vraag is waarom de culturele, politieke en maatschappelijke ontwikkeling in moslimnaties stelselmatig achterblijft bij andere ontwikkelingslanden die zich wel weten op te werken. Kijk naar Taiwan, Chili, Japan, Caraibische eilanden, Thailand en andere landen die ooit onder de invloedsfeer van de VS zaten, maar zich gunstig ontwikkeld hebben.

De geopolitieke invloed op moslimnaties kan nooit een voldoende verklaring zijn voor hun stagnatie. Nu al decennia lang. Er is een inherent kenmerk aan de islamnaties en dat is de islam die hun ontwikkeling remt. Of liever gezegd, niet op gang brengt. Een externe invloed als de VS, China, Rusland of Israël is hiervoor geen voldoende verklaring.

Getuigenissen geven aan dat de meerderheid van de bewoners van moslimnaties geen haat voelt jegens de VS, maar zich wel keerde tegen de Bush-politiek. Nog steeds is bij een meerderheid de relatieve openheid, vrijheid en sociale mobiliteit van de VS jaloersmakend omdat het in het eigen land ontbreekt. Vandaar ook de vlucht van velen uit moslimnaties naar het Westen. Niemand vlucht vrijwillig naar een land dat het haat.

De economie van islamnaties is harder dan de economie van Nederland. Ons land kent een behoorlijk niveau van verzorging voor allen. De manier waarop in de moslimnaties miljoenen talentvolle jongeren zonder baan, eigen woning, goed onderwijs, gezinsvorming en perspectief zich verliezen, en uit tekort en protest hun levensvervulling in een strikte versie van religie zoeken is horror.

Het gaat vergezeld met ideologische indoctrinatie, gebrek aan informatievoorziening, gebrek aan mentale weerbaarheid en zelfredzaamheid door toedoen van de wereldse en religieuze leiders. De bejegening op grote schaal van andersdenkenden als Egyptische kopten, joden, Armeniërs of christelijke Turken is bizar. Het zet welwillende hervormers buitenspel. De islam zit in een positie die het verst van vrijheid afstaat.

Foto: Keramieken fles met muziekscene Iran, omstreeks 1640-1665. Collectie Louvre Museum