Radiobulletin NPO Radio 1 vermeldt zelfmoord turncoach John Geddert meer dan drie uur later dan internet. Wat gaat er mis?

Het is maar een klein onderwerp dat niemand zal zijn opgevallen, maar het zegt naar mijn idee iets over de kwaliteit en de middelen van de Nederlandse publieke omroep en is daarom het vermelden waard. Het roept de vraag op hoe adequaat de publieke omroep op de actualiteit kan én wil reageren. Door welke persbureau’s wordt het van informatie voorzien?

Wat is het geval? Gisteravond laat had ik tussen 23.00 en 24.00 uur voor het slapen gaan op verschillende sites op internet gelezen dat de Amerikaanse Olympische turncoach John Geddert die werd beschuldigd van seksueel misbruik en mensenhandel zelfmoord had gepleegd. Nu interesseert sport me niet bovenmatig, maar ik vond het toch een belangwekkend onderwerp dat me bijbleef. Je gunt niemand zelfmoord.

In het radiobulletin van NPO Radio 1 van 00.00 uur van 26 februari werd in een item van bijna 30 seconden het verhaal van John Geddert verteld. Oh, dacht ik nog, nu komt het, hij heeft zelfmoord gepleegd. Maar tot mijn verbazing vermeldde het radiobulletin de zelfmoord niet, maar enkel de beschuldigingen.

Ik vond dat merkwaardig. Hoe kan het dat een willekeurige nieuwsconsument actueel nieuws bij elkaar scharrelt dat meer up-to-date is dan de professionele organisatie in Nederland die als opdracht heeft om het radiobulletin voor het brede publiek te verzorgen. En de luisteraars dus onvolledig informeert. Wat gaat er mis bij NPO Radio 1?

Zojuist heb ik de uitzendingen van NPO Radio 1 van 26 februari 2021 teruggeluisterd met de volgende reconstructie: Het bulletin van 00:00 uur geeft het onvolledige bericht over Geddert dat zijn zelfmoord niet vermeldt, maar de beschuldigingen wel. Het bulletin van 01:00 uur noemt Geddert niet. Het bulletin van 02:00 uur noemt Geddert weer wel en vermeldt ook zijn zelfmoord.

Dit kleine onderwerp zegt iets over het huidige medialandschap en het gedrag van nieuwsconsumenten. De nieuwsconsument die aan eigen ’narrowcasting’ doet kan dichter op het nieuws zitten dan de professionele nieuwsorganisatie die aan ‘broadcasting’ doet.

Daarbij is het er een voorbeeld van hoe er in media steeds minder aandacht wordt besteed aan de feiten. Ze zijn afgewaardeerd. Op de publieke omroep, maar ook in de belangrijkste kranten gaat het steeds meer om meningen. Columns, leuke feitenvrije stukjes en analyses zijn aardig mits ze de feiten niet verdringen. Maar dat lijkt wel te gebeuren. Juist in tijden van complotdenken is dat bedenkelijk omdat de serieuze journalistiek geen voldoende tegenwicht meer biedt.

Zo geven kranten op maandag zeer uitgebreide analyses van voetbalwedstrijden, maar zijn de uitslagen niet meer terug te vinden. Hetzelfde geldt voor de beurskoersen. Voor het ontbreken van deze feiten geven kranten allerlei spitsvondige redenen die best wel zinvol zijn, maar het eind van het liedje is dat de nieuwsconsument die wil volstaan met een blik op de stand van de voetbalcompetitie of de beurs wordt teleurgesteld. Bij een radiobulletin dat de feiten als kernzaak en reden van bestaan heeft steekt de gebrekkige doorgifte van de feiten des te meer.

Daarmee is ‘broadcasting’ niet definitief uitgeteld, maar het is van tweeën een. Het is een kwestie van prioriteiten willen stellen. Dus budgetten besteden en nieuwsorganisaties middelen geven. Of de Nederlandse publieke omroep zet in concurrentie met andere buitenlandse nieuwsorganisaties én de binnenlandse calculerende nieuwsconsumenten meer middelen in om actueler en beter het nieuws te verslaan. Of de Nederlandse publieke omroep besluit om de eigen nieuwsvoorziening niet meer serieus te nemen en stopt ermee.

Wat heeft het voor zin om oud nieuws als actueel nieuws voorgeschoteld te krijgen? Daar haken nieuwsconsumenten bij af en ze nemen NPO Radio 1 niet meer serieus als bron voor de feiten.

Foto: Schermafbeelding van artikel ‘Ex-USA Gymnastics coach dies by suicide after being charged with human trafficking’ op Axios, 26 februari 2021. Er staat ’12 uur geleden’ bij dit artikel. Deze schermafbeelding is tussen 10.30 en 11.00 uur op 26 februari 2021 gemaakt, zodat daaruit kan worden afgeleid dat dit artikel van Axios op 25 februari 2021 tussen 22.30 en 23.00 uur werd geplaatst. 

Verspreiding van dwaze complottheorieën en het relativeren van de waarheid kunnen dienen om samenzwering achter te verbergen

Na Epsteins dood hebben media overvloedig aandacht besteed aan complottheorieën die kant noch wal raken en van bedenkelijke herkomst zijn. Ze hebben daar in de meeste gevallen de conclusie uit getrokken dat er ‘daarom’ geen sprake is van samenzwering. Of ze zijn zelfs niet aan de vraag toegekomen of het gaat om samenzwering. Die nalatigheid en dat gebrek aan alertheid komen voort uit een niet valide sluitrede van het type 1) Alle complottheorieën van gekkies of politieke manipulators zijn onjuist; 2) Over Jeffrey Epstein doen complottheorieën de ronde; 3) Complottheorieën over Epstein zijn onjuist. In dit voorbeeld klopt de conclusie niet omdat er ook complot- of samenzweringstheorieën zijn die niet afkomstig zijn van gekkies of politieke manipulators, zodat niet geconcludeerd kan worden dat niet alle complottheorieën over Epstein onjuist zijn.

Complottheorieën dienen volgens Russell Muirhead, politicoloog aan Dartmouth College in New Hampshire, twee doelen. Ze dienen om ‘greep te krijgen op het bijna onbegrijpelijke’ en ‘ze zijn een krachtig wapen om politieke tegenstanders zwart te maken’. Aldus Frank Kuin in het artikel ‘We zijn in de VS omgeven door verzinsels’ in NRC, 16 augustus 2019. Dat is waar, maar de uiterste consequentie ervan wordt niet getrokken. Namelijk dat het verspreiden van dwaze en idiote complottheorieën en het verregaand relativeren van het begrip waarheid in stelling worden gebracht om een samenzwering achter te verbergen. De complottheorie is de vakantie van het normale. Hoewel de anti-complotdenker daar in een Droste-effect over zal beweren dat dat ook weer een complottheorie is. Zo wordt ook de codebreker tot onmiskenbaar deel van het complot.

Muirhead doet onjuiste uitspraken over het Mueller-onderzoek. Dat betreft de verdenking van samenwerking van Team Trump met het Kremlin. Het ligt ingewikkelder dan hij doet uitkomen, ook vanwege het beperkte mandaat en de onderzoeksopdracht die Mueller had. De speciale aanklager heeft niet alles onderzocht dat relevant is voor het aantonen van samenwerking. Muirhead zegt: ‘Er bleek minder bewijs te zijn dan mensen hadden verwacht.’ Klopt, maar omdat het niet onderzocht is, is dat geen uitspraak over samenwerking, maar over de beperkte strekking van het onderzoek. Uit het ontbreken van ‘conspiracy’ (samenzwering) kan men niet afleiden dat er geen sprake van het minder zware ‘collusion’ (geheime verstandhouding) was. Daarnaast zadelde Trumps obstructie Mueller met beperkingen op waardoor hij over ‘conspiracy’ niet tot de conclusie kon komen die zonder obstructie door Trump gedetailleerder, ruimer en ongetwijfeld vernietigender had kunnen worden geformuleerd. Trump heeft het onderzoek gefrustreerd door tegenwerking zodat Mueller geen voldoende data kon verzamelen om tot een afrondende conclusie over ‘conspiracy’ te komen. Muirhead denkt een complottheorie te ontmaskeren, maar trapt er met ogen ogen zelf in. Daarnaast zijn er nog de niet openbaar gemaakte bijlagen van Muellers onderzoek over nationale veiligheid waar Muirhead geen weet van heeft en hij geen uitspraak over kan doen. De conclusie is dat Muirhead onbewust Trumps agenda volgt.

Op de FB-pagina van NRC heb ik bij dit artikel de volgende reactie geplaatst. Links worden toegevoegd:

Ik ben het oneens met de strekking van dit artikel. Het geeft een tour d’horizon waarachter de kwestie Epstein verdwijnt. Zo verandert een artikel met goede intenties in een afleiding. Er is namelijk wel wat gebeurd, namelijk de onverwachte, verrassende en de in-alle-gevallen-te-voorkomen dood van een van de meest spraakmakende personen van de VS met duidelijke lijnen naar de politiek.

Als dat dan gebeurt roept dat vragen op over een samenzwering. Want regels en afspraken van overheidsdiensten zijn geschonden en Epstein stond bekend als iemand die met geld de rechtsgang en personen die toezicht op de rechtsgang hadden manipuleerde, zoals in Florida in 2008 waar hij onterecht wegkwam met een lichte straf. Epstein heeft een spoor van onregelmatigheden nagelaten in het Amerikaanse rechtssysteem dat nog steeds niet volledig in kaart is gebracht. Waarom is het merkwaardig om te veronderstellen dat hij dat tot en met zijn dood heeft volgehouden?

Epsteins dood verdient een grondige en onpartijdige analyse. Het is zeker zo dat er verschillende kampen zijn, te weten het Clinton en het Trump kamp die proberen de ander de zwarte piet door te schuiven. Maar het is een argumentatiefout om uit die krankjorume complottheorieën af te leiden dat er daarom geen sprake is van een samenzwering. Dat weten we nog steeds niet. Er is ook een derde kamp van onafhankelijke, neutrale hoogleraren, opinieleiders, journalisten en politici buiten de hoofdstroom van de partijpolitiek om die een rechtsstatelijke invalshoek kiezen.

Kuin besteedt onvoldoende aandacht aan de rol van Justitieminister William Barr die in zijn handelen er de afgelopen maanden voor heeft gezorgd dat het wantrouwen jegens hem, president Trump en de overheid is toegenomen. Vastgesteld is dat Barr bij zijn eigenmachtige presentatie van het Mueller-rapport de bevindingen eruit verkeerd en onvolledig voorstelde om succesvol de publieke opinie te kunnen manipuleren. Zelfs media als de The New York Times en in Nederland de NRC trapten in de ’spin’ van Barr, wat me overigens in conflict met de NRC-Ombudsman bracht. Trappen de media nu opnieuw in de ‘spin’ van Barr? Het lijkt er sterk op dat ze zich opnieuw laten manipuleren.

Nee, u gaat niet tot de bodem van deze kwestie en zet relevante vragen in een te algemeen frame. Ja, er zijn idiote complotdenkers, maar er zijn ook denkers die verder denken en vooralsnog een samenzwering niet uitsluiten. Daardoor vergeet u dat er onafhankelijke waarnemers en onderzoekers zijn die aan de hand van de feiten de waarheid boven tafel willen krijgen. Wat een zorgvuldige journalist behoort te doen is een verklaring zoeken voor een verschijnsel dat vele vragen oproept. Laten we niet te snel tot conclusies komen, maar alle feiten onderzoeken.

De vragen die op antwoord wachten zijn onder meer de volgende: Wie heeft Epstein geholpen bij het voorbereiden van de uitvoering van zijn daad, wie heeft gezorgd voor het beëindigen van het verscherpt toezicht en wie heeft ervoor gezorgd dat een celgenoot werd overgeplaatst? Daarover bestaan theorieën die niet over de zelfmoord zelf gaan. Ofwel, zonder hulp van buitenaf en met verscherpt toezicht had Epstein nooit zelfmoord kunnen plegen. Een bijkomende vraag is waarom minister Barr Epstein in dit federale detentiecentrum plaatste en hem niet in een beter beveiligd en geoutilleerd centrum waar zijn persoonlijke veiligheid beter gegarandeerd was. Ook als blijkt dat Epstein zelfmoord heeft gepleegd is er nog geen antwoord op de vraag waarom hij zelfmoord kon plegen. De verwijzingen naar de chaos en de slechte organisatie in het detentiecentrum in Manhattan zijn geen voldoende verklaring voor wat er is gebeurd, maar een afleiding.

Het is gezien de grote belangen en de meedogenloosheid van Trump en Barr op dit moment niet uit te sluiten dat er sprake is van een samenzwering op het hoogste niveau. Die optie moeten we open laten en hopelijk volgt een onafhankelijk onderzoek buiten de regering Trump of het ministerie van Justitie om. Want Barr en Trump hebben schuld aan de dood van Epstein.

Laten we beseffen dat Trump zeer waarschijnlijk in de gevangenis belandt als hij in 2020 niet herkozen wordt en daarom alle middelen inzet om grip op Justitie te houden. Het gaat in deze kwestie niet om het ‘gewone’ type samenzwering van malcontenten, eenzame gefrustreerden en idioten met een aluminium hoedje op die de feiten laten volgen uit een eigen mening of een opgelegde mening van populistische media, maar om het type samenzwering dat ontraadseld kan worden door de feiten te volgen en daaruit een conclusie te laten volgen. Gezien de grote belangen is het niet onmogelijk dat zo’n samenzwering is georkestreerd vanuit de regering Trump. Vergelijk het met de Iran-Contra-affaire of het Watergate-schandaal die uiteindelijk werkelijk bleken te zijn gebeurd hoe de toenmalige regeringen van Nixon en Reagan dat aanvankelijk ook ontkenden en een onderzoek probeerden te blokkeren. Is Trump de derde man die in de kwestie Epstein hetzelfde deuntje van manipulatie en meedogenloos handelen jegens zijn vijanden speelt? Dat moet de journalistiek boven water helpen halen.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘We zijn in de VS omgeven door verzinsels’ van Frank Kuin in NRC, 16 augustus 2109.

Laatdunkendheid over complotdenkers leidt in kwestie Epstein tot blinde vlek bij gevestigde journalistiek die samenzwering uitsluit

Ik heb geen goede woorden over voor een stuk van 12 augustus van Bas Soetenhorst in Het Parool. Ik vind het gemakzuchtig. Het tekent het spagaat van Nederlandse journalisten die op afstand staan van de Amerikaanse én de Nederlandse samenleving en in een Atlantisch niemandsland hun waar slijten. Hieronder geef ik mijn reactie weer die ik plaatste op de FB-account van Het Parool bij dit onderwerp. Links zijn toegevoegd.

Er is ook wel wat gebeurd, beste Bas Soetenhorst, namelijk de onverwachte, verrassende en de in-alle-gevallen-te-voorkomen dood van een van de meest spraakmakende personen van de VS met sterke lijnen naar de politiek. Het is als de bezwering in een theaterstuk dat herhaalt ‘DAT mag niet gebeuren’ met als uitkomst dat DAT waarvan iedereen weet dat het niet mag gebeuren uiteindelijk toch gebeurt.

Als dat dan gebeurt roept dat vragen op over een samenzwering. Want regels en afspraken van overheidsdiensten zijn geschonden en Epstein stond bekend als iemand die met geld de rechtsgang en personen die toezicht op de rechtsgang hadden manipuleerde, zoals in Florida in 2007 waar hij onterecht wegkwam met een lichte straf. Epstein heeft een spoor van onregelmatigheden nagelaten in het Amerikaanse rechtssysteem dat nog steeds niet volledig in kaart is gebracht. Waarom is het merkwaardig om te veronderstellen dat hij dat tot en met zijn dood heeft volgehouden?

Epsteins dood verdient een grondige en onpartijdige analyse en meer dan een stuk van een correspondent die dualistisch denkt in zwart-wit tegenstellingen, de feiten verkeerd voorstelt en zo zelf complottheorieën de wereld instuurt waar hij klaarblijkelijk zijn neus voor ophaalt alsof er wat smerigs aan de schoen van de ander kleeft, terwijl het zijn eigen schoen betreft.

Het is zeker zo dat er verschillende kampen zijn, te weten het Clinton en het Trump kamp die proberen de ander de zwarte piet door te schuiven. Waarbij het kamp Trump het hardst van leer trekt. Maar er is ook een derde kamp van onafhankelijke, neutrale hoogleraren, opinieleiders, journalisten en politici buiten de hoofdstroom van de partijpolitiek om die een rechtsstatelijke invalshoek kiezen. Wat trouwens te denken van progressieve Democraten en Never Trumpers conservatieven (type Max Boot, Bill Kristol, George Will) die zowel niks moeten hebben van Bill Clinton als Donald Trump? Uw dualisme komt niet overeen met de realiteit.

Het is onjuist dat Joe ‘Morning Joe’ Scarborough de schuld bij de Russische Federatie legt. Hij is zoals u weet een voormalige Republikeinse, conservatieve Huis-vertegenwoordiger uit Florida die samen met zijn toenmalige partner en huidige echtgenote Mika Brzezinski bevriend was met Trump, maar afstand van hem heeft genomen en zijn weerzin voor Trump niet verbergt. Scarborough schreef in een tweet op 10 augustus: ‘A guy who had information that would have destroyed rich and powerful men’s lives ends up dead in his jail cell. How predictably…Russian.‘ Daarop antwoordde Ben Norton: ‘Billionaire pedophile Epstein died, and this celebrity “journalist” immediately blames Russia, without a scintilla of evidence’. Daar antwoordde ik op: ‘Ben, you are a bad reader. Joe does not accuse the Russians of having killed Epstein, but concludes that it is a mo that Russians use. He is right in that because the Kremlin makes enemies disappear. Died under suspicious circumstances in the US: Sergei Krivov and Mikhail Lesin.’ Bas Soetenhorst is ook een slechte lezer die de nuance mist.

Soetenhorst gaat voorbij aan de rol van Justitieminister William Barr die in zijn handelen er de afgelopen maanden voor heeft gezorgd dat het wantrouwen jegens hem, president Trump en de overheid is toegenomen. Barrs rol is essentieel en kan in een serieus verslag niet ongenoemd blijven. Vastgesteld is dat Barr bij zijn eigenmachtige presentatie van het Mueller-rapport de bevindingen eruit verkeerd en onvolledig voorstelde om succesvol de publieke opinie te kunnen manipuleren. Zelfs media als de The New York Times en in Nederland de NRC trapten in de ’spin’ van Barr, wat me overigens in conflict met de NRC-Ombudsman bracht die ik lichtgelovigheid verweet en die me achteraf moest toegeven dat de berichtgeving in zijn krant niet optimaal was geweest. Als de gevangene Lewis Kasman in de gevangenis in Manhattan waar Epstein was opgenomen in de New York Post van 11 augustus 2019 verklaart dat hij met eigen ogen zag dat minister Barr twee weken geleden deze faciliteit bezocht, dan voedt dat het complot nog verder. Het is hoogst ongebruikelijk dat een minister een gevangenis bezoekt. Wat had Barr daar te zoeken?

Waar dient journalistiek voor? Het is uit uw artikel niet op te maken, Bas Soetenhorst. U maakt zich er makkelijk vanaf door de boevenstreken van Donald Trump tegenover de boevenstreken van Bill Clinton te zetten. Klaar, met een commentaar van een mediadeskundige als uitsmijter.

Nee, u verklaart niks en zet de relevante vragen in het verkeerde frame. Ja, er zijn complotdenkers, maar er zijn ook denkers die verder denken, maar vooralsnog een samenzwering niet uitsluiten. Daardoor vergeet u dat er onafhankelijke waarnemers en onderzoekers zijn die aan de hand van de feiten de waarheid boven tafel willen krijgen zonder met een partijpolitiek vingertje te wijzen of op voorhand de waarheid te weten. Wat een zorgvuldige journalist behoort te doen is een verklaring zoeken voor een verschijnsel dat vele vragen oproept. Laten we niet te snel tot conclusies komen, maar alle feiten onderzoeken. Schaamt u zich niet voor de ondertitel van uw stuk: ‘voer voor complotdenkers’ dat morele arrogantie combineert met intellectuele luiheid?

De vragen die op antwoord wachten zijn onder meer de volgende: Wie heeft Epstein geholpen bij het voorbereiden van de uitvoering van zijn daad, wie heeft gezorgd voor het beëindigen van het verscherpt toezicht en wie heeft ervoor gezorgd dat een celgenoot werd overgeplaatst? Daarover bestaan theorieën die niet over de zelfmoord zelf gaan. Ofwel, zonder hulp van buitenaf en met verscherpt toezicht had Epstein nooit zelfmoord kunnen plegen. Daar zijn de deskundigen die het reilen en zeilen van het Manhattan Correctional Center kennen het over eens. Ook als blijkt dat Epstein zelfmoord heeft gepleegd -wat waarschijnlijk is- is er nog geen antwoord op de vraag hoe en waarom hij zelfmoord kon plegen.

Het is gezien de grote belangen en de meedogenloosheid van Trump en Barr op dit moment niet uit te sluiten dat er sprake is van een samenzwering. Besef dat Trump zeer waarschijnlijk in de gevangenis belandt als hij in 2020 niet herkozen wordt en daarom alle middelen inzet om grip op Justitie te houden. Het gaat in deze kwestie niet om het ‘gewone’ type samenzwering van malcontenten, eenzame gefrustreerden en idioten met een aluminium hoedje op die de feiten laten volgen uit een eigen mening of een opgelegde mening van populistische media, maar om het type samenzwering dat een conclusie laat volgen uit de feiten en die raakt aan hogere politiek. Vergelijk het met de Iran-Contra-affaire of het Watergate-schandaal die uiteindelijk werkelijk bleken te zijn gebeurd. Dat bleek onder meer na onderzoek van journalisten.

Foto’s: Schermafbeelding van stukken uit het artikel ‘De dood van miljardair Jeffrey Epstein: voer voor complotdenkers’ van Bas Soetenhorst in Het Parool, 12 augustus 2019.

Jeffery Epstein dood gevonden in cel terwijl hij onder verscherpt toezicht stond. Aannemelijk dat het om een samenzwering gaat

Update: Volgens berichten in onder meer de New York Times stond Epstein sinds 29 juli 2019 niet onder verscherpt toezicht in het federale Metropolitan Correctional Center in Manhattan waarin hij was opgenomen. Onduidelijk is waarom dat zo is, des te meer omdat hij enkele weken geleden in zwaargewonde toestand op de vloer van zijn cel was aangetroffen met verwondingen aan zijn nek. De titel van de tekst bedoelt te zeggen dat Epstein procedureel onder verscherpt toezicht stond. Om onduidelijke en onverklaarbare redenen was dit echter gestopt. Dat laatste blijkt pas achteraf en vele verantwoordelijken zeggen dat dit een onaangename verrassing voor hen is. Of ze de waarheid spreken is onderwerp van discussie en moet onderzocht worden. 

Ik ben geen aanhanger van complottheorieën, maar de dood van Jeffrey Epstein roept vragen op. Hij hing zich vanochtend op in zijn cel in New York, terwijl hij onder toezicht stond voor zelfmoord (suicide watch). Of hij nou vermoord is of het hem toegestaan werd om zelfmoord te plegen komt op hetzelfde neer. Hij zwijgt en kan niet getuigen in de komende rechtszaak. Er wordt geen gerechtigheid gedaan, hoewel er documenten (Epstein’s black book) en getuigenissen zijn die wellicht kans op reconstructie bieden. Maar de bron is weg.

Epstein werd niet alleen beschuldigd van misbruik van minderjarige kinderen, maar was ook de organisator van sexfeesten waar invloedrijke personen aan deelnamen. Hij werd ook beschuldigd van chantage. Donald Trump, Bill Clinton en de Britse prins Andrew zijn de namen die genoemd worden. Moet dat onrecht worden uitgewist en in de doofpot worden gestopt? Daar lijkt het sterk op. Het handelen van justitieminister William Barr wekt weinig vertrouwen en een onafhankelijk onderzoek naar de omstandigheden van de doodsoorzaak zal door hem geblokkeerd worden. Zoals hij ook de berichtgeving over het Mueller-rapport manipuleerde.

Wereldwijd halen vele belangrijke personen opgelucht adem. Het gevaar is geweken dat ze er door Epstein bijgelapt worden. Ze moeten nu alleen nog afwachten of ze niet op een andere wijze aangeklaagd worden. De verliezer is de gewone Amerikaanse burger en het rechtssysteem dat op federaal niveau door de regering Trump steeds meer gecorrumpeerd wordt. Iedereen is gelijk, maar de machtigen zijn gelijker. Zoals altijd.

Een tragisch verhaal van Finn Winn Bousquet. Over depressies, adolescentie, zelfmoord en transgender

Een tragisch verhaal uit Fairfield, Ohio over de 14-jarige Finn Winn Bousquet die afgelopen juni zelfmoord pleegde door zich voor de trein te werpen. De voorgeschiedenis is complex en heeft te maken met geslachtsverandering. Maar misschien ook niet. Eerst was Finn een meisje en had zelfmoordneigingen vanwege depressies. Toen kwam ze tot het inzicht dat ze zich vanbinnen een jongen voelde en voortaan als jongen door het leven wilde gaan. Zo werd Finn van een jongensachtig meisje een meisjesachtige jongen. De ouders werkten mee, de school werkte mee en alles leek goed te gaan. Finn stortte zich als vlucht op zijn schoolwerk, en werd een voorbeeldige leerling. Maar de depressies bleven. Finn voelde zich vervreemd en verwondde zichzelf. Daarbij kwam dat de ouders in hun laatste gesprek met Finn uitlegden dat de medische behandeling om de vrouwelijke hormonen te onderdrukken duurder werd. Finn voelde dat als een last die op het gezin drukte. Op hun beurt beseften zijn ouders dat onvoldoende. Toen pleegde Finn zelfmoord.

Wat oorzaak en gevolg zijn in deze opeenvolging van gebeurtenissen valt niet makkelijk uit te maken. Het is een verhaal van een liefdevolle omgeving die het beste voor een kind wil. Maar andere krachten kunnen sterker blijken. Welke dat zijn valt niet simpelweg uit te maken. Of de depressies van Finn direct voortkwamen uit het feit of hij jongen of meisje was of dat dat er slechts zijdeling mee te maken heeft is de vraag.

Hoe breed dit onderwerp kan uitwaaieren blijkt uit een artikel in The Guardian van 25 september 2017 over onderzoek naar transgender. Het gaat over politieke correctheid en onafhankelijkheid van universitair onderzoek. De Bath Spa University is een intern onderzoek gestart omdat een onderzoeksvoorstel van psychotherapeut James Caspian dat eerst was toegekend zou zijn afgewezen omdat het kritiek op sociale media zou opleveren, aldus Caspian. Dat onderzoek ging over ‘detransitie’, het terugveranderen van een geslachtsverandering, vooral van vrouwen naar mannen. Vrouwen zouden die verandering achteraf betreuren.

De Amerikaanse transgender activist en directeur van TrueChild Riki Wilchins ziet een politieke onderstroom in de Amerikaanse samenleving die de toegang tot transgender operaties wil beperken. Zij erkent het probleem van detransitie, maar ziet er niet het hoofdprobleem in: ‘Ik probeer niet te zeggen dat het voor hen geen beladen ervaring (‘fraught experience’) is of dat het niet moet worden bestudeerd. Maar het is niet de prioriteit (‘the first place I would put my money’) als ik de problemen van transgenders wilde aanpakken’.

Witchins’ gelijk blijkt uit rechtse media als The Blaze van de conservatieve Glenn Beck die een artikel plaatst dat suggereert dat er een toename is van transgenders die hun geslachtsverandering betreuren. Daarbij wordt verwezen naar de Servische transgender chirurg Miroslav Djordjevic die echter genuanceerder is dan het wordt voorgesteld. Hij wil het transgender-toerisme naar Belgrado reguleren en dringt daarom aan op begrijpelijke garanties van bezinning en een zorgvuldige toets vooraf. Transgender is een onderwerp dat niet gepolitiseerd moet worden. Noch door een universiteit die vreest voor negatieve reacties, noch door rechtse en christelijke media die het belang van transgender en hun omgeving ondergeschikt maken aan hun politieke agenda.

Foto: Afbeelding van Finn Winn Bousquet in artikel ‘Fairfield parents cope with transgender teen’s suicide’ op KTVO.com, 4 oktober 2017.

Kunst leeft! In Haarlem. Pleegt Jur Botter politieke zelfmoord?

Een dorpsrel in Haarlem haalt het landelijk nieuws. De gemeente ‘verhuurt’ een ruimte, de ‘Stadskunstkamer’ aan de Kunstlijn. Die wijst het op haar beurt weer ‘op toerbuurt’ toe aan kunstenaars. Aldus een bericht van RTVNH. Piet Zwaanswijk heeft nu in de Stadskamer een ‘Kerst-etalage’ ingericht. Met een zelfdodingsscène die in keurigheid verbleekt bij veel wat nieuwsconsumenten dagelijks op internet of televisie kunnen zien.

Toch doet het stof opwaaien. Niet alleen bij passanten, maar vreemd genoeg ook bij cultuurwethouder Jur Botter (D66). De gemeente verzocht Zwaanswijk om de kerst-etalage te ontmantelen, maar hij weigerde dit. De gemeente Haarlem laat het er nu bij, maar zegt wel voor de toekomst in gesprek te gaan met de Kunstlijn over de toekenning van ruimtes aan kunstenaars. Want kunst die voor iedereen vanaf de straat zichtbaar is zou aan strengere voorwaarden moeten voldoen. Botter: ‘Ik ben ook wethouder voor volksgezondheid en we willen ook het aantal zelfdoding terugdringen.’ Dat demagogie bij D66 in goede handen is blijkt wel uit deze uitspraak van Botter. Kunst mag van deze D66’er als het maar niet schuurt of pijn doet. Botter temt de kunst.

Petitie: ‘Doe iets aan treinspringers’. Hoe kunnen zelfdodingen omgeleid worden van het spoor?

Herfst komt er weer aan. De tijd van bladeren op het spoor en zelfmoorden. Dat zorgt voor stremmingen. Na een zelfdoding ligt het treinverkeer gemiddeld 2,5 uur stil. Maar het zorgt ook voor traumatische ervaringen bij reizigers, machinisten en conducteurs. Deze petitie roept op om wat aan de zelfmoorden te doen.

Maar hoe de treinspringers te stoppen? In Nederland ligt volgens Wikipedia 6830 kilometer spoorlijnen. Het is ondoenlijk om dat af te schermen. Volgens een statistiek van het CBS plegen in Nederland jaarlijks 1600 mensen zelfmoord. De tendens is dat het aantal toeneemt. In 2015 was het 1871. Volgens een bericht op Treinreizger.nl loopt het aantal zelfdodingen op het spoor op en bedraagt nu ongeveer 200 personen per jaar. Ondanks pogingen om via hekken en verwijzingen naar hulpverleningsinstanties het aantal terug te dringen. Dat is ongeveer één zelfdoding per 34 kilometer spoorlijn. De tijd dat het treinverkeer op een traject stilligt met een mogelijke inktvlek-werking naar andere trajecten is jaarlijks gemiddeld 500 uur (200 x 2,5 uur).

Zelfdodingen kunnen maar beter rationeel en in volle openheid aangepakt worden. Met als risico dat taboes wegvallen en het aantal bij zulk nieuw beleid aanvankelijk zal toenemen. Als iemand toch niet van zelfdoding weerhouden kan worden, dan is het zaak voor de overheid en hulpverleningsinstanties om de wijze ervan te sturen. Zodat de maatschappelijke schade beperkt wordt. Het is van belang dat de 200 treinspringers per jaar een alternatief geboden wordt. Te denken valt aan lokale plekken voor zelfdoding. Vanwege de traditie kan dat een treinomgeving zijn zonder spoorlijn, trein, reizigers, machinisten en conducteurs. Afschermen van het spoorlijnen is onwerkbaar. Het bieden van een alternatieve zelfdodingsplek zou geen taboe moeten zijn.

Foto: Schermafbeelding van deel petitie ‘Doe iets aan treinspringers’.

Petitie: Film als vak op school. Nodig, maar onvolledig uitgewerkt

Een petitie aan minister Bussemaker en andere betrokkenen vanuit de organisaties die werkzaam zijn in de filmeducatie vraagt om film een vaste plek in het onderwijs te geven. Dit is een goed initiatief dat alleen 30 jaar te laat komt. In de jaren ’80 werd hetzelfde debat al gevoerd. Zonder resultaat. Nu is het door de toename van sociale media het onderwijs over film en beeldtaal om de mediawijsheid bij burgers te vergroten nog urgenter geworden dan toen. Dus beter laat dan nooit. Bewustwording begint bij onderwijs aan jongeren.

In een toelichting pleiten de initiatiefnemers voor veel tegelijk. Vraag is of het verstandig is om aan te koersen op zowel passieve als actieve filmeducatie: ‘Filmeducatie geeft kinderen en jongeren de kennis, vaardigheden en de mentaliteit om bewegend beeld te onderzoeken en te analyseren, de impact ervan en de invloed op de samenleving te kunnen begrijpen en zelf verhalen te kunnen maken en publiceren.’ Gezien alle mislukte pogingen uit het recente verleden vanwege behoudzucht in politiek en onderwijsveld om filmeducatie een reguliere plek in het onderwijsprogramma te geven lijkt het verstandiger deze keer niet te hoog in te zetten.

Haalbaar lijkt een elementair cursusprogramma dat jongeren door film- en media-educatie mediawijs maakt. Dat kan door de theoretische beginselen van film bij te brengen en te wijzen op de valkuilen van film, televisie en media. Bijvoorbeeld in propaganda en kwesties van privacy en identiteitsvorming. Laat deze petitie niet de verdenking op zich laden een verhulde sollicatie te zijn van de film- en audiovisuele mediasector om de eigen werkgelegenheid te waarborgen. Wie met filmische middelen verhalen wil maken kan dat alleen doen met begrip van de beeldcultuur. Opvallend bij de initiatiefnemers is het ontbreken van de universitaire opleidingen media en cultuur zoals bijvoorbeeld aan de Universiteit Utrecht waar wel degelijk professionele vakdocenten beeld en media worden opgeleid. Dit is een gemiste kans. De petitie schetst zo bewust een onvolledig beeld.

Foto: Petitie ‘Film als vak op school‘ op Petities.nl.

The Lubitz Touch. Op zoek naar een nieuw woord voor ‘zelfmoord’

De naam van de co-piloot van het Airbus A320 toestel van Germanwings dat afgelopen dinsdag in de Franse Alpen neerstortte is bekend: Andreas Lubitz. Volgens het onderzoek werd de gezagvoerder die de cockpit verlaten had door Lubitz buitengesloten. Aldus AFP. De Franse openbare aanklager Brice Robin bevestigt dat er gedacht wordt dat Lubitz moedwillig het vliegtuig heeft vernietigd: ‘comme une volonté de détruire cet avion’. Wat twee opties overlaat: een gemotiveerde daad of zelfmoord. Een onderbreking van 11 maanden in 2008 in zijn opleiding geeft volop voer voor speculatie. Hoewel zo’n onderbreking niet ongebruikelijk is.

Als het om zelfmoord gaat dan schiet het woord ‘zelfmoord‘ tekort. Het dekt gewoonweg niet de lading door de neveneffecten die de zelfmoord verre overtreffen. Dit gaat om meer dan ‘zelf‘. Zo’n zelfmoord is immers niet alleen zelfmoord, maar ook een moord op 144 passagiers en 5 collega’s. Er is een nieuw woord voor nodig om zo’n zelfdoding te omschrijven. Kamikaze is een begrip dat in ons historisch geheugen opgeborgen zit en zelfmoord, vliegtuig en extreme schade verbindt. Maar opoffering voor een hoger doel, in dit voorbeeld: Japan en de keizer, maakt het toch tot iets anders. Zelfmoord was immers niet het doel, maar het middel.

De woordspeling The Lubitz Touch is een afleiding van het in de Hollywood-cinema bekende begrip The Lubitsch Touch. De elegante en subtiele stijl uit vooral de jaren ’30 van de Duitse regisseur Ernst Lubitsch om via een omweg inzichtelijk te maken wat volgens de toen gangbare, restrictieve code op zedelijk gebied niet getoond kon worden. The Lubitz Touch doet het omgekeerde. Het is de subtiliteit en elegantie voorbij, eindigt in wanhoop en neemt de ander daarin ongewild mee als slachtoffer. Een grover middel is nauwelijks denkbaar.

Foto 1: Griekse icoon van de heilige Andreas.

Foto 2: Japanse Kamikaze-piloot vlak voordat het explodeert bij de USS White Plains op 25 oktober 1944.

Oekraïne: Werd Chechetov tot zelfmoord gedwongen?

Het Oekraïense Hromadske TV bezoekt de begrafenis van Mykhailo Chechetov. Tijdens het presidentschap van Viktor Janoekovitsj was hij in het Oekraïense parlement vice-fractievoorzitter van de Partij van de Regionen. Weinigen twijfelen aan zijn zelfmoord. Chechetov liet een afscheidsbriefje achter en sprong uit het raam van zijn appartement op de 17de verdieping. De morele moed om verder te leven zou hem ontbreken. Maar zijn medestanders menen dat hij tot zelfmoord gedwongen is. Valt dat nog uit te maken? Zijn politieke, morele en economische macht was hij kwijt. Hij was aangeklaagd en leefde onder huisarrest. Ook mogelijk is dat hij door degenen is gedwongen die vreesden dat hij met zijn getuigenis teveel tegen de autoriteiten zou verklappen.