Schilderij van Prins Bernhard is geen niet-kwalitatieve kunst, maar niet-kunst

Schermafbeelding van deel artikel ‘Schilderij prins Bernhard senior onder de hamer: maar is het kwalitatieve kunst?‘ van RTL Nieuws, 14 oktober 2022.

Een oud schilderij van Prins Bernhard wordt binnenkort geveild. RTL Nieuws stelt de vraag of het ‘kwalitatieve kunst‘ is. Het vraagt zich af of ‘deze kunst‘ nou ‘echt goed‘ is. Galerist Willem Baars wordt geciteerd en komt tot de volgende slotsom: ‘Het is niet goed. Het zijn heel algemene schilderijen die uit de losse pols gemaakt zijn. Er zit geen enkel artistiek idee achter.‘

Kortom, de kop is verkeerd, zoals ook uit het artikel zelf blijkt. Want uit de tekst blijkt duidelijk dat het niet om kunst gaat, maar om hobbyisme, zondagsgeschilder. De eindredactie heeft een verkeerd idee van wat kunst is. Een betere kop was geweest: ‘Schilderij prins Bernhard senior onder de hamer: het heeft geen artistieke waarde‘.

Alex de Vries voor Weltschmerz over uitgeven, beeldende kunst en cultuurpolitiek

Publicist, oud-academiedirecteur en uitgever Alex de Vries gaat in gesprek met Willem Baars en Michiel Romeyn voor Café Weltschmerz. Een inhoudelijk gesprek waar de scepsis van Baars en Romeyn en de liefde voor de kunst en kunstenaars van De Vries op elkaar botsen. Dat verschil in mentaliteit maakt het inzichtelijk.

Romeyn en Baars in gesprek met Dominic van den Boogerd van ‘De Ateliers’. Grote lijnen en aannames

Galerist Willem Baars en acteur Michiel Romeyn praten voor Café Weltschmerz met Dominic van den Boogerd, directeur van De Ateliers. Met de Rijksakademie, de Jan van Eyck Academie, het EKWC en BAK een van de vijf postacademische instellingen in de basisinfrastructuur. Het advies over de Culturele Basisinfrastructuur 2017-2020 van de Raad voor Cultuur is kritisch over de Rijksakademie en De Ateliers die ’samenwerking uit de weg blijven gaan’. De raad: ‘De raad is wel van mening dat de twee instellingen ten opzichte van de andere drie aanvragers in hun activiteitenplannen minder vernieuwend zijn en te veel de status quo beschrijven. Er wordt weinig inzicht geboden in de begeleidingsprogramma’s; de beschreven verrichtingen van de deelnemers en alumni zijn een beperkte illustratie van (de kwaliteit van) de begeleiding van deze instellingen.’

Baars en Romeyn proberen vanuit Amsterdams perspectief helder te krijgen wat De Ateliers onderscheidend maakt. Ze laten de Jan van Eyck, BAK en EKWC buiten beschouwing. In het gesprek wordt het onderscheid tussen academische en postacademische instellingen onvoldoende duidelijk gemaakt. Dat geeft onnodige verwarring en leidt tot het ontbreken van afbakening en duidelijkheid. Baars profileert zich stilzwijgend als iemand van rechts en bedoelt het lovend en serieus als hij Halbe Zijlstra als de Donald Trump van de cultuur in Nederland omschrijft. Romeyn stopt niet om te benadrukken dat hij op de Rietveldacademie gezeten heeft. Dominic van den Boogerd zit er wat verloren bij en verdient een beter gesprek. Ook een scherper gesprek dat hem om een reactie vraagt op de kritiek van de Raad van Cultuur op de instelling waarvan hij directeur is.

Willem Baars geïnterviewd over kunsthandel en marktwerking in de kunst

De vorige directeur van het Stedelijk Museum Ann Goldstein kon volgens galerist Willem Baars niet met mes en vork eten. Ze zou niet representatief zijn geweest en je kon haar niet meenemen naar een diner. Maar hoe en door wie werd Goldstein dan geselecteerd, als ze zo’n brekebeen was? De kritiek van Baars sluit aan bij die van Christiaan Braun die in 2014 en 2015 in paginagrote advertenties in landelijke dagbladen de aandacht vestigde op de macht van de miljonairs en hun belangenverstrengeling in de Raad van Toezicht en het Stedelijk Museum Fonds. Zie hier de advertenties en commentaar. Baars praat met Michiel Romeyn voor Café Weltschmerz over kunst en kunsthandel. Ze claimen inzicht te geven over wat er onder de motorkap van de beeldende kunst gebeurt. Een inleiding in een onderwerp dat van alle kanten benaderd kan worden.

Mislukte aankoop Rembrandts roept vragen op over daadkracht kabinet

Net als Rudi Wester in Nieuwsuur is kunsthandelaar Willem Baars voor Van Liempt Live (RTL Z) negatief over de opstelling van het Nederlandse kabinet inzake de aankoop van twee schilderijen van Rembrandt in Frankrijk.

De ‘oplossing’ is dat Nederland de twee Rembrandts van de familie Rothschild samen met Frankrijk koopt. Elk land betaalt 80 miljoen euro en de schilderijen worden afwisselend samen gepresenteerd. Baars en Wester constateren dat minister Jet Bussemaker zich heeft laten intimideren door de Fransen en te voorzichtig, te omslachtig en te weinig zelfbewust heeft geopereerd. Nederland had door moeten pakken en de Fransen die eerst helemaal ging belangstelling voor de twee Rembrandts hadden voor voldongen feiten moeten plaatsen.

Kritiek op de mislukte afhandeling van de twee Rembrandts door het Nederlandse kabinet gaat niet over het cultuurbeleid, de schilderijen van Rembrandt, directeur Wim Pijbes en het Rijksmuseum of over de relatie tussen Nederland en Frankrijk, maar over de slechte coördinatie en het gebrek aan durf en zelfvertrouwen van het kabinet. De mislukte aankoop baart zorgen omdat het een diepgaand gebrek aan daadkracht openbaart.

Concurrentie in media en kunsthandel: toeschrijving van Karel Appel

Paul van Liempt heeft sinds kort voor zakenzender RTLZ  de talkshow ‘Van Liempt Live’. Hij ontvangt galerist Willem Baars om een in het programma ‘Tussen Kunst en Kitsch’ (AVROTROS) ontdekt vroeg reliëf van Karel Appel te praten. Volgens Baars en twee andere deskundigen taxateur Auke van der Werff en galerist Nico Delaive is het werk dat ‘expert’ en kunsthandelaar in Groningen Richard ter Borg in het programma van 2 september toeschreef aan Karel Appel helemaal niet van Karel Appel. Baars licht toe hoe hij tot dat oordeel komt. Opvallend is hoe experts/galeristen/taxateurs/kunsthandelaren het in de media met elkaar oneens zijn. Op de achtergrond spelen de kijkcijfers van beide programma’s en de broodwinning van de kunsthandelaren.

Rob van Koningsbruggen heeft ook gelijk over Stedelijk Museum

Update 16 maart 2015: In kort geding (uitspraak hier) heeft de voorzieningenrechter bepaald dat het Stedelijk Museum terecht eiser Rob van Koningsbruggen de toegang heeft ontzegd. Hij wilde toegang tot het museum via de rechter afdwingen. ‘Uit de veroordeling van Van Koningsbruggen in 2007 komt immers naar voren dat hij gezien zijn persoonlijkheid impulsief kan handelen en in staat is aanzienlijke vernielingen aan te richten.’

‘Ik heb hun bestuursleden uitgemaakt voor ‘kneuzen’ en ‘mislukte gevallen’. En ik heb gevraagd of er soms iemand van hun een verhouding heeft met oud-minister Guusje ter Horst, toen ze haar onlangs benoemden tot lid van hun raad van toezicht.’ Aldus Rob van Koningsbruggen in De Telegraaf over het Stedelijk Museum. Hij kwam de afgelopen dagen in de publiciteit als de ‘kunstschilder’ die een toegangsverbod tot het Stedelijk juridisch zou gaan aanvechten omdat hij had gedreigd over een werk van Marlene Dumas en Luc Tuymans te plassen. Hij zette de zaak maandag in werking. Zowel zijn advocaat Erik Borghuis als galeriehouder Willem Baars verklaren dat het ’satirisch’ bedoeld was en dat het Stedelijk ‘de dreiging’ te ernstig heeft opgevat.

Ironie laat zich lastig begrijpen en onmogelijk verklaren. Wat het museum als serieuze dreiging kan hebben opgevat, kan Van Koningsbruggen als grap bedoeld hebben die bij het Stedelijk niet zo is opgevat. Mede vanwege buitenlandse artistieke directeuren van afgelopen jaren die het Nederlandse kunstklimaat niet in de vingers hebben. Kunstenaar en museum hebben vanuit hun eigen rol gelijk, maar komen niet tot elkaar.

De onvrede van Van Koningsbruggen lijkt vooral te worden gevoed door de richting die het museum ingeslagen is. Van een plek van en voor kunstenaars dat het onder Willem Sandberg, Edy de Wilde of Wim Beeren was is het geworden tot een hangplek voor nieuwe rijken die kunst omarmen vanwege de status. In die redenering hebben miljonairs in de Raad van Toezicht en oud-politici als Guusje ter Horst het Stedelijk gekaapt.

Het is dezelfde kritiek op de vermenging van kunst en zakenwereld, de belangenconflicten en het gebrek aan openheid die Christiaan Braun in zijn paginagrote advertenties in landelijke dagbladen sinds september 2014 aan de orde stelt. Zie hier voor een overzicht. Ligt de waarheid van het Stedelijk Museum in het midden waar liefde voor de kunst en de kunstenaars weer aan belang wint boven marketing, een algemene directeur die boven een artistieke directeur is aangesteld en patsers uit zaken- en bankenwereld die nu het beleid bepalen?

Uiteraard wordt het nooit meer zoals in 1963 of 1985, maar een compromis moet mogelijk zijn. Braun en Van Koningsbruggen zijn querulanten, maar ze hebben minder ongelijk dan het op het eerste gezicht lijkt.

In het Stedelijk zijn op de golven van de jaren ’90 weeffouten gemaakt die in geen enkel ander Nederlands museum zo diep zijn doorgedrongen. Van Koningsbruggen en Braun zouden eens met de directie een kopje thee moeten drinken om de lucht te klaren. Het Stedelijk verdient goede kritiek die ernstig genomen wordt.

Foto: Rupert van der Linden, ‘De kunstschilder Rob van Koningsbruggen, taart etend in het restaurant van het Stedelijk Museum’, 1983. Collectie Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.