Slagter: religieuze overtuiging is niets anders dan een mening

‘Ons rest niets anders dan de geprivilegieerde status die godsdienstige opvattingen ook in de westerse wereld nog steeds hebben, ter discussie te stellen. In het debat met moslims moet het Westen zich consequent op het standpunt stellen dat een religieuze overtuiging niets anders dan een mening is.’ Aldus de conclusie van filosoof Martin Slagter in een artikel in NRC. Hoe gelijk heeft Slagter en hoe slecht wordt dat begrepen.

De samenleving kent een verschil in benadering van gelovigen en andersdenkenden. Want: ‘Ook volledig geseculariseerde mensen denken vaak nog dat religieuze overtuigingen meer respect verdienen dan ‘wereldse’ opvattingen. Zo zijn bijvoorbeeld op vrijwel alle middelbare scholen petjes verboden, maar mogen moslimmeisjes wel een hoofddoek dragen.’ Dit valt niet met redelijke argumenten te verklaren, alleen door de macht en invloed die religies in onze samenleving hebben. Want: ‘Zolang door een van beide partijen aan een willekeurige verzameling oude geschriften meer autoriteit wordt toegekend dan aan empirie en rationele gevolgtrekkingen, is redelijke overeenstemming uitgesloten.‘

De eindredactie van NRC begrijpt evenmin wat een seculiere samenleving is. Secularisme is een politiek idee dat kerk en staat gescheiden zijn. Secularisme spreekt zich er niet over uit of er een God bestaat. Het doet er welbeschouwd niet toe. Omdat secularisme geen vijand van religie is, kunnen uiteenlopende religies er naast elkaar bestaan. Juist daar bescherming vinden. Maar NRC voegt door een  ondertitel een schijntegenstelling toe: ‘Behandel gelovigen en ongelovigen als gelijken, betoogt Martin Slagter’. Los van het feit dat Slagter het adjectief ongelovig slechts eenmaal onder voorbehoud (‘  ‘) gebruikt betoogt hij wat anders. Hij stelt dat in een seculiere samenleving een religieuze overtuiging evenveel respect verdient als een wereldse opvatting.

Slagter geeft het voorbeeld van islamitische docenten die begrip krijgen omdat ze het tijdens de Ramadan lieten afweten, terwijl docenten die het laten afweten tijdens het WK Voetbal geen begrip van hun collega’s krijgen. Dit is krom. Met de term ‘werelds’ introduceert Slagter overigens ruis. Dat suggereert dat het secularisme tegenover religie staat, maar dat is niet zo. Religie schuilt onder de paraplu van het secularisme en is even ‘werelds‘ als welke willekeurige opvatting. Begripsverwarring typeert de overgangssituatie waarin religies aan macht en invloed inboeten en hun voorkeurspositie verliezen. Maar in het openbare debat is dat nog niet goed doorgedrongen. Er zijn nog geen algemeen aanvaarde woorden die dat einddoel van het secularisme passend omschrijven. Nu is het nog behelpen met de aan religies ontleende termen.

Foto: Sarkis, ‘Landscape Forever‘ in Museum Boijmans Van Beuningen, 2008.

Advertentie

Vrouwen en secularisme

Jacques Berlinerblau mijmert waarom Amerikaanse vrouwen zich zo slecht kunnen vinden in het secularisme. Dus de overtuiging dat religie geen invloed uitoefent op de maatschappij, maar in zichzelf bestaat. Zelfs in een ruim jasje. Hij vermoedt dat vrouwen secularisme en atheïsme door elkaar halen. En vrouwen hebben weinig op met atheïsme. Christelijke organisaties demoniseren het secularisme door het te presenteren als atheïsme. Een begrijpelijke strategie omdat secularisme hun maatschappelijke invloed inperkt. Secularisme zou religieuze vrouwengroepen beter moeten steunen in hun strijd tegen het conservatisme in eigen kring. Waarom laten meer vrouwen dan mannen zich op het verkeerde been zetten? Wordt het verschil verklaard doordat mannen een grotere neiging tot niet geloven en afwijzen van autoriteit hebben? Wie weet. In elk geval zou het secularisme beter op een lijn moeten kunnen komen met de goed georganiseerde vrouwenbeweging.

Jacques Berlinerblau legt uit wat seculiere kunst is. Of niet.

Jacques Berlinerblau vraagt zich af wat seculiere kunst is. In het TheSecularCenter. Het antwoord is niet makkelijk te geven, want het antwoord bestaat niet. De open benadering van Jacques Berlinerblau is het echte antwoord op wat secularisme is. Kunst wordt erbij gehaald om dat uit te leggen. Secularisme à la Berlinerblau is geen schoppen tegen religie zoals sommige gelovigen denken. Maar twijfel. Directe antwoorden die de hele wereld insluiten worden elders beantwoord. De vorm die Berlinerblau zoekt valt zo samen met de inhoud.