Duitse kanselier Scholz toont nog steeds weerzin om Oekraïne te steunen. Olaf hinter den Spiegeln

Wat verklaart de angst van de Duitse kanselier Olaf Scholz om militair materiaal aan Oekraïne te leveren? Hij zoekt steevast smoesjes om dat niet te doen of de levering te vertragen. Het gaat bij hem niet vanzelf.

Wie deze terughoudendheid van het belangrijkste land van Europa wil begrijpen moet hier geen politieke, maar een psychologische analyse op loslaten. Scholz worstelt met zijn rol en zelfbeeld.

De SPD en Scholz moeten in therapie om de rol te vinden die bij de statuur van het huidige Duitsland past. Scholz heeft nog steeds niet door wat zijn rol is. Hij durft geen verantwoordelijkheid te nemen. In de beeldvorming komt hij over als aarzelend, kortzichtig en zelfzuchtig voor Duitsland.

Door dat gebrek aan begrip en inzicht blijft de huidige Duitse regering het prestige van Duitsland in het Westen beschadigen. Zowel bij het publiek als bij westerse regeringsleiders. 

Het Oekraïense leiderschap heeft het al lange tijd gehad met de Duitse regering die belooft (onder nationale en internationale druk), maar steeds weer uitvluchten vindt om militair materiaal niet te hoeven leveren. 

In het diplomatieke verkeer wordt kritiek doorgaans in diplomatieke termen geuit. De Oekraïense ambassadeur in Duitsland Andrij Melnyk houdt zich in dit interview in. Eerder lag hij op ramkoers met kanselier Scholz die hij een beledigde leverworst noemde toen die niet ontvangen werd in Kyiv vanwege zijn gebrekkige steun aan Oekraïne. 

Melnyk is vervangen door de regering Zelensky en wordt eind september 2022 teruggeroepen naar Kyiv. Zo werd in juli 2022 bekendgemaakt. Voorlopig functioneert ambassadeur Melnyk nog prima in de Duitse media door de Duitse regering een spiegel voor te houden waarin de fouten duidelijk uitkomen. Maar wie Scholz en de SPD wil begrijpen moet achter de spiegel kijken.

Schuller en Röpcke: Ruslandpolitiek van Duitsland is niet in goede handen bij Steinmeier (SPD)

Duitse linkse buitenlandpolitiek hallucineert in de opstelling jegens Oekraïne volgens journalist Konrad Schuller van de ‘burgerlijk-conservatieve’ Frankfurter Allgemeine. Door het opgeschoven politieke spectrum met nieuwkomers als de rechts-populistische AfD betekent dat feitelijk een liberale positie. Schuller vermoedt dat buitenlandminister Frank-Walter Steinmeier (SPD) om electorale redenen rekening houdt met die delen van zijn achterban met een anti-Amerikaanse houding. Dat vertaalt zich in welwillendheid jegens het Kremlin.

Ongenoemd blijft nog een niet goed verwerkt schuldcomplex over de Tweede Wereldoorlog van de Duitsers tegenover de Sovjets dat om twee redenen verkeerd wordt vertaald in welwillendheid tegenover de Russen. Wit-Russen en Oekraïeners hebben relatief en absoluut meer geleden onder de nazi-terreur dan de etnische Russen. Sommige linkse Duitsers belonen daarvoor de Russen en niet de Oekraïeners. De 40-jarige bezetting van Oost-Duitsland door de Sovjet-Unie die een generatie heeft getekend kan hierbij ook een rol hebben gespeeld. Dat schuldcomplex wordt om economische redenen ook bewust verkeerd geïnterpreteerd.

Steinmeier krijgt ook weinig waardering van de Duitse journalist Julian Röpcke (BILD). Op Twitter voert hij een ware twitterstorm tegen hem. Hij beticht Steinmeier niet alleen van de uitverkoop van Oekraïne, maar ook van Duitsland. Zoals hier: ‘Frank-Walter Steinmeier hat entweder keine Ahnung oder er lügt wissentlich über den Urheber der Massaker in Aleppo’, hier: ‘Herr Steinmeier handelt nicht mehr im Interesse Deutschlands. Er sollte sein Amt freiwillig abgeben oder dessen enthoben werden’, hier: ‘F.-W Steinmeier chose to lie about the Russian war crimes, knowing better. German FM employees must chose who they support now. GER or RUS’.

De kritiek van Schuller en Röpcke is niet ongegrond. SPD’ers als Sigmar Gabriel en Steinmeier nemen geen positie in, maar zien hun rol als faciliterend. Vice-premier en minister voor Economische Zaken Gabriel reisde afgelopen week naar Moskou met een handelsdelegatie en werd volgens een verslag in Der Spiegel te verstaan gegeven dat het Duitse bedrijfsleven geen tegenwind uit Berlijn verwacht. Gabriel werd door president Putin ontvangen, Zo vinden de kortzichtigheid en intellectuele armoede van het Duitse bedrijfsleven een voedingsbodem bij de faciliterende SPD die hiermee tevens denkt een slimme electorale slag te slaan.

Samen met Steinmeier en onder druk van het Duitse bedrijfsleven en zonder het Kremlin harde eisen te stellen pleit Gabriel voor het verlichten van de sancties die werden ingesteld na de bezetting van de Krim door de Russische Federatie. Steinmeier gaat het noemen van de waarheid over de Russische bombardementen op Syrische steden uit de weg. Het is uitsluitend aan kanselier Angela Merkel (CDU) te danken dat Duitsland nog iets van principes overeind houdt in de Ruslandpolitiek. Zij groeide in de DDR onder de Sovjet-bezetting op en weet de politiek van het Kremlin te lezen. Op Duitse sociaal-democraten kan het Kremlin rekenen. Of het de Europese veiligheidssituatie dient is niet hun zorg. Ze hopen dat politiek opportunisme zich uitbetaalt.

Vice News: Nasleep van de gevechten om Marinka

Op 3 juni 2015 vielen troepen van de zogenaamde Volksrepubliek Donetsk het door Oekraïne gecontroleerde Marinka aan. Zo’n twee kilometer ten westen van Donetsk. Vice News spreekt de getuigen om te horen wat er die dag precies gebeurde. Het wapenstilstandsakkoord (Minsk-II) is op dit moment zo goed als dood. Gezien de toenemende beschietingen en verwijten over en weer wordt gevreesd voor escalatie op de Oekraïense Onafhankelijkheidsdag 24 augustus als naar verwachting de Russische hybride troepen de aanval openen. Hoewel, er is vaker gewaarschuwd voor een aanval die niet kwam. Waarom worden achteraf gereconstrueerd.

Bespiegeling over rol van Duitsland in de EU. Wat kan Nederland?

Duitsland is een gespleten land. Imperialistisch en anti-imperialistisch tegelijk. In Angelsaksische landen wordt de buitenlandpolitiek van Duitsland niet vertrouwd, zoals uit de woorden van Edward Lucas blijkt: ‘Some wonder if Germany and Russia have cooked up a secret deal on Ukraine, in which Russia gets Crimea and the eastern rebel regions in return for Germany closing the doors to Ukraine’s EU and NATO membership. That may be wrong. But German diplomats’ behavior gives cause for concern. The foreign minister, Frank-Walter Steinmeier, simply refuses to answer when asked by other EU foreign ministers to explain his country’s position.’ Excuus is dat Frankrijk, Groot-Brittannië, Spanje en Italië ieder hun redenen hebben om zich te isoleren. Ze doen een stap terug zodat het op de plaats blijvende Duitsland in de EU ineens vooraan staat.

Zuid-Europese landen als Griekenland, Spanje of Italië vertrouwen Duitsland evenmin en Griekenland eist zelfs herstelbetalingen voor het aangedane leed in de Tweede Wereldoorlog. Mede om het eigen onvermogen te verhullen. Dat verleden werkt door in de politiek van Duitsland en in de reacties op dat land. In die zin is de Griekse eis even gerechtvaardigd als toegeeflijkheid van Duitsland in een verkeerd begrepen schuldcomplex dat het verkeerde slachtoffer compenseert. Dat het hardste schreeuwt maar niet het meest onder de Duitse terreur geleden heeft. Dat is niet Rusland, maar waren Polen, Oekraïne en Wit-Rusland. De Duitse politieke elite kan dat weten, maar ontkent door de realiteit van 70 jaar geleden de realiteit van nu. Het keert zich af van Oekraïne en vermengt handelspolitiek, baatzucht, machtspolitiek, onderscheidingsdrift, masochisme en psychologische boetedoening. Duitsland is akelig onberekenbaar omdat het zichzelf onvoldoende kent.

Duitsland is het land dat zo hunkert om definitief uit de schaduw van de eigen recente geschiedenis te treden, dat het achterom blijft kijken. Vol zelfkwelling neemt Duitsland de EU op sleeptouw. Aangescherpt door de niet-werkbare situatie van een supranationale staat waar de nationale staten het voor het zeggen hebben is Duitsland in Europa het land dat dan maar steeds zwaarder het eigenbelang laat tellen. Bij de bankencrisis of in de relatie met Rusland. Notabene op verzoek van landen als de VS die graag in Duitsland een stabiliserende factor in Europa zien. En haar dat opdringen. Maar hoe stabiel is Duitsland dat nog steeds achtervolgd wordt door de oude spoken uit haar recente verleden die steeds weer opnieuw levend blijken te zijn?

Nederland is als klein land afhankelijk van de Duitse economie. Spreekwoordelijk is Nederland een deelstaat van Duitsland en aanvoerhaven voor het Ruhrgebied. Het Atlantisch georiënteerde Nederland leunt ook sterk op het vrijhandelende Groot-Brittannië en de VS. Nederland vindt haar bestaansrecht in het jongleren tussen de machten. Nu dreigt het politiek geïsoleerd komen te staan en het tegenwicht tegenover het economisch dwingende Duitsland te verliezen als haar mentale partner Groot-Brittannië via een referendum uit de EU stapt. Een kans die nu op 50% wordt ingeschat. Nederland kan Groot-Brittannië om economische redenen niet volgen omdat het economisch afhangt van Duitsland. Maar politiek zou het een zegen zijn voor Nederland om afscheid te nemen van de steeds meer onder invloed van Duitsland staande EU die vanuit die kern vals klinkt.

Foto: K. Lishko, ‘Vrouwen op de vlucht voor de Duitse bombardementen in de wijk Grushki, Kiev, Oekraïne, 23 juni 1941.’ Bron: Russisch Internationaal Nieuwsagentschap.

Garton Ash positief over verandering Oekraïne. Maar een project van lange adem

De Britse historicus Timothy Garton Ash meent dat de EU onwillig is om zich met Oekraïne bezig te houden omdat het zelf in crisis verkeert. De EU heeft het te druk met zichzelf. Daardoor ontbreekt het besef dat wat nu in Oekraïne gebeurt van directe invloed op West-Europa is. Positief is dat de EU Oekraïne niet vanwege gedeelde waarden hoeft te steunen, maar gewoonweg wegens eigenbelang. Hoewel Putin die waarden wel bedreigd door zijn propaganda en inzet van militairen buiten de Russische grenzen. Die bewustwording ontbreekt dus. De Russisch-Oekraïense oorlog kan zich westwaarts uitbreiden en zo direct de landen van de EU beïnvloeden. Garton Ash suggereert dat Oekraïne de eigen zaak beter moet bepleiten in de EU.

Een ‘oplossing’, of beter gezegd stap voorwaarts, is de consolidatie en versterking door Oekraïne van de eigen positie, zelfs als dat voor de komende tijd de aanvaarding van een bevroren conflict inhoudt. Dus concentratie op de versterking van Oekraïne zonder in te stemmen met de wettelijkheid van wat er in Oost-Oekraïne of op de Krim gebeurt. Tijd werkt volgens Garton Ash in het voordeel van Oekraïne, Europa en de vrijheid. En in het nadeel van Putin. Ofwel, Oekraïne moet niks weggeven aan Rusland wat het achteraf niet kan terugdraaien.

Garton Ash verklaart de Russische agressie sinds de Oranje revolutie van 2004 uit de behoefte om Oekraïne in de Russische invloedssfeer te houden. Omdat Putin in februari 2014 door de Maidan-revolutie Plan A verloor moest hij omschakelen naar Plan B. Dat bestond uit a) de annexatie van de Krim, b) de bezetting van delen van Oost-Oekraïne en c) de rest van Oekraïne maken en fixeren als een zwakke, disfunctionele staat. Putin probeert het conflict eerder door te laten sudderen, dan het te bevriezen. Oekraïne kan het tegendeel doen door te bewijzen dat het een functionele staat kan zijn. Zodat Putin met Plan C op de proppen moet komen.

De ondanks al zijn irrationaliteit nog steeds calculerende Putin moet door het Westen duidelijk gemaakt worden dat hij niet meer risico’s moet nemen die hem meer strafmaatregelen op kunnen leveren, zoals een dramatische verscherping van de economische sancties of wapenleveranties aan Oekraïne. Die dreiging die volgens Garton Ash het Westen nu nog onvoldoende uitspeelt is dus de stok achter de deur. Daarnaast moet het geloof en het vertrouwen in Oekraïne voor de langere tijd duidelijk uitgesproken en bewaard blijven. De EU moet hecht samenwerken om Oekraïne tot een functionerende, soevereine staat te helpen maken.

Timothy Garton Ash is positief over de kans om Oekraïne om te vormen tot een democratische rechtsstaat. Tegenover de niet misselijke problemen, zoals de immense corruptie, een ondoelmatige overheid, het slecht functioneren van het rechtssysteem en de macht van de oligarchen, ziet hij een enorme wil, vastberadenheid en hartstocht bij de bevolking om eruit te komen en Oekraïne ten goede te veranderen. Hij is even positief over de uitkomst van een conflict tussen een langzame democratie als de EU die volgens hem eensgezinder is dan het lijkt en een dictatuur als de Russische Federatie. Want uiteindelijk winnen democratieën het altijd.

Vice News: Wapenhulp aan Oekraïne? Hoeveel zin heeft dat?

Zelfs wie er om ideologische redenen van overtuigd is dat het Oekraïense leger bewapend moet worden om weerstand te kunnen bieden aan de Russische agressie ziet nadelen. Vice News schetst ze. Er bestaat een gemengd beeld van de kracht van het Oekraïense leger. Het gaat er maar net om welke kant benadrukt wordt.

Er is structurele zwakte van de Oekraïense legerleiding die bestaat uit ouderwetse, starre Sovjet-strategieën, gebrek aan bijscholing en Russische spionnen op het hoogste niveau die de doelmatigheid van het Oekraïense leger in de eerste fase erg hebben gehinderd. Geschiedschrijving moet uitwijzen of de Russische spionnen ook bij de overgave van de Krim in maart 2014 een doorslaggevende rol speelden. President Porosjenko beweert dat in 2012 80% van de medewerkers van de Oekraïense geheime dienst SBU door het Kremlin was gerecruteerd. Daarnaast was door corruptie bij de inkoop en het onderhoud van legermateriaal onder de vorige presidenten de slagkracht van de krijgsmacht ernstig aangetast. Vorig jaar moesten Oekraïense soldaten hun eigen uitrusting kopen voordat ze naar het slagveld afreisden omdat het er gewoonweg niet was.

Er is structurele sterkte van de Oekraïense strijdkrachten die de pro-Kremlin separatisten -naar schatting nu zeker 80% reguliere Russische militairen- tot stand heeft weten te brengen en veel schade heeft berokkenend. De Poolse analist Adam Michnik meent zelfs dat president Putin zijn tanden breekt op Oekraïne en het zijn Afghanistan wordt. Om het moraal te schragen zei Porosjenko deze week dat het Oekraïense leger door zijn ervaring op het slagveld tot de vijf sterkste legers van Europa behoort. Vermoedelijk na Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en Italië. Gemotiveerde vrijwilligersbataljons worden langzaam in de reguliere krijgsmacht geïntegreerd, maar hun commandanten vertrouwen nog steeds de politieke en militaire leiding niet.

Er resteert een gemengd beeld. Vraag is voor wie de tijd in het voordeel speelt. Da’s Oekraïne. Rusland had de Oekraïne-campagne in jaren voorbereid, inclusief de bezetting van de Krim, terwijl Oekraïne in maart 2014 bijna vanaf nul een leger moest reconstrueren. Toch lukte het Rusland niet de proxy-oorlog in Oost-Oekraine beslissend te winnen. Sancties kunnen ook een rol hebben gespeeld omdat ze het Kremlin angst aanjaagden. Volgens oppositieleider Alexei Navalny waren de Russische legers anders doorgestoten naar Odessa.

Moet het Oekraïense leger bewapend worden door het Westen? Duitsland blokkeert het tot nu toe vanwege de paradox dat het zelf militair geen weerstand kan bieden aan Rusland. Ulrich Speck legt uit hoe de Duitse militaire zwakte slecht uitpakt voor Oekraïne. Dit land moet het vooralsnog zelf opknappen. Mondjesmaat geholpen door het Westen gaat dat met hangen en wurgen en ten koste van vele slachtoffers. Oekraïne vervolgt haar koers richting Europa en komt steeds verder van Rusland af te staan. Dat zich op haar beurt steeds meer afzondert. Als het Oekraïense leger de eigen zwakte weet te overwinnen door hervormingen en het aanleren van moderne tactieken waarbij het Westen helpt, dan heeft het de belangrijkste slag gewonnen.

Vice News op stap in Mariupol. Wat heeft de oorlog opgeleverd?

Henry Langston van Vice News is op stap in het dorp Chermalyk en in Mariupol. Voordat de wapenstilstand van Minsk-II van de nacht van zaterdag op zondag inging. Iedereen verlangt naar vrede. De oorlog heeft de Oekraïners niks dan ellende gebracht. Daarom is het de vraag wat de overweging was om deze oorlog ooit te beginnen. Destabilisatie van Oekraïne heeft ook geleid tot destabilisatie van Rusland. De twee meest corrupte landen van Europa trekken elkaar naar beneden. Europa is de derde verliezer omdat het niet krachtig en eensgezind heeft gereageerd. ‘Er is nog nooit een goede oorlog of een slechte vrede geweest‘, zei Benjamin Franklin. De oorlog wordt straks vervolgd bij het Internationaal Strafhof in Den Haag. Dan als geschiedenis.

Akkoord over Oekraïne. Strijd gaat door. EU moet initiatief nemen

In Minsk is een akkoord bereikt over Oost-Oekraïne tussen Rusland, Oekraïne, Frankrijk en Duitsland. Ook de separatisten hebben hun handtekening eronder gezet. Het akkoord wordt fragiel en niet ideaal genoemd. De gevechten gaan vooralsnog door. Een staakt-het-vuur moet op 15 februari ingaan. Volgens afspraak krijgt Oekraïne controle over de Russisch-Oekraïense grens. Essentieel om de toevoer van manschappen, materiaal en bevoorrading vanuit Rusland te stoppen. Zwaar materiaal moet uit het gebied worden teruggetrokken, zodat honderden tanks en zwaar geschut terug naar Rusland moeten. Maar pas na een politiek akkoord. Niet valt in te zien dat de separatisten ook werkelijk de controle over de grens aan Oekraïne zullen overdragen.

Europa worstelt met het vervolg. Het kan vanwege onderlinge verdeeldheid achterover leunen en alles bij het oude laten of een pakket maatregelen op de rails zetten om deze oorlog definitief te beëindigen. Dat laatste verdient de voorkeur omdat Europa hierdoor het initiatief naar zich toe kan trekken. De economische sancties tegen Rusland werden op 21 maart 2014 van kracht vanwege de schending van de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne. In enkele rondes werden ze uitgebreid. Belangrijkste reden was de in de Algemene Vergadering van de VN door een meerderheid beschouwde onrechtmatige annexatie van de Krim door Rusland. Dit gebied is door Rusland nog steeds niet teruggeven aan Oekraïne.

Als een akkoord het houdt dan dient zich een pakket maatregelen aan dat in samenhang en gelijktijdig uitgevoerd moet worden: 1) Training van het Oekraïense leger met moderne wapens en tactieken door de VS en Europese bondgenoten; 2) Aanscherping van economische sancties door Rusland af te sluiten van het internationale betalingssysteem SWIFT en de Westerse tegoeden van president Putin en zijn zakenpartners te confisceren; 3) Politieke isolatie van Rusland in de internationale gemeenschap en neutralisering van de extremistische anti-Europese partijen; 4) Samenwerking met China en de Centraal-Aziatische republieken om invloed Rusland terug te dringen; 5) Samenwerking met anti-Putin minderheden in de Russische Federatie.

Schiet Russische luchtmacht in Oekraïne? Heeft Obama rode lijn?

Trekt president Obama een rode lijn als de Russische krijgsmacht vliegtuigen inzet boven Oost-Oekraïne? Er zijn getuigenissen van bataljonscommandanten die beweren dat Rusland vandaag SU-25’s heeft ingezet en boven Novohryhorivka het Oekraïense 92ste bataljon bestookte. In de strijd om de Debaltseve-pocket. In een reactie ontkent woordvoerder Andriy Lysenko van de Oekraïense legerleiding het bericht. Met een indirecte ontkenning gaat hij een bevestiging uit de weg. Weersomstandigheden zouden het onwaarschijnlijk maken. Wat is hier aan de hand? Is hier vooral sprake van een gevecht tussen duiven en haviken aan Westerse kant?

Het kan misleiding zijn. Bedoeld om de Amerikanen in de strijd te trekken. Net nu kanselier Angela Merkel bij president Obama op bezoek is. Oorlogsmist. Maar als het waar en de verschillende bronnen over de inzet van de Russische luchtmacht boven Oekraïne juist zijn, dan moet Obama antwoorden. In Syrië verloor hij zijn geloofwaardigheid toen hij president Assad  straffeloos zijn rode lijn liet overschrijden die hij getrokken had.

Beschouwt Obama de inzet van Russische vliegtuigen boven Oekraïne als het overschrijden van een rode lijn? En hoe slikt kanselier Merkel haar opinie over een militaire oplossing in nu ze ziet dat Rusland die gebruikt? Europa scheert op dit moment langs het randje van een grootschalige oorlog tussen Rusland en het Westen.

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘If Putin uses aviation in Donbas, U.S. response will be swift – former Ambassador to Ukraine Herbst’ op Censor.net, 9 februari 2015.

Vice News: Verdediging van spookstad Pisky. Met welk perspectief?

Een positie van het Oekraïense leger in Pisky, in de buurt van het vliegveld van Donetsk. Nu totaal vernietigd, maar veroverd door separatisten en Russen. Maar een nederlaag heet in de oorlog nu eenmaal een tactische terugtocht. Oorlog is hard werk. Zinloos en zinvol tegelijk. Voer voor nihilisten die het als spel beleven.

Wat kondigt zich politiek aan? De evenwichtskunst is om de inzet zo uit te vullen dat het door de tegenstander net niet opgevat kan worden als escalatie. Dus door het Kremlin. Zoals de Russen sinds maart 2014 doen met hun hybride oorlog toen ze de Krim bezetten met groene mannetjes zonder onderscheidingstekens. De uitdaging voor Oekraïne en het Westen is het vinden van hun eigen vorm van hybride oorlog die niet door de Russische radar opgepakt wordt en geen aanleiding geeft voor propaganda en een hoger machtsspectrum.

Zo kondigt zich het scenario af voor de komende tijd. 1) Bescheiden leverantie aan het Oekraïense leger van kleinere wapens, zoals anti-tank wapens en precisiegeweren; 2) Training van het reguliere leger met moderne wapens door Europese bondgenoten (Polen, Litouwen); 3) Toegang geven tot Real time satelliet-informatie; 4) Aanscherping van economische sancties door Rusland af te sluiten van het internationale betalingssysteem SWIFT en de Westerse tegoeden van president Putin en zijn zakenpartners te confisceren; 5) Politieke isolatie van Rusland in de internationale gemeenschap en extremistische anti-Europese partijen; 6) Samenwerking met China en Centraal-Aziatische republieken om invloed Rusland terug te dringen; 7) Samenwerking met anti-Putin minderheden (liberalen, nationale minderheden) in de Russische Federatie; 8) Politieke oplossing van oorlog Syrië om daar de Russische invloed -en wisselgeld- terug te dringen; 9) Uitbreiding bestuurlijke ondersteuning via EU om Oekraïne voor te bereiden op toegang tot de EU- inclusief bestrijding corruptie en ontmanteling oligarchen; 10) Herschikking Westerse media om de Russische propaganda te counteren.