Tuinontwerp Oud-Amelisweerd is kwalitatief nog niet op orde

Uit de presentatie van bureau Copijn over de tuin van Oud-Amelisweerd blijkt dat tekst ondergeschikt is. Er staat geen zin in met een begin, midden en eind. Foto’s, schetsen, pijlen en citaten zetten de toon. Niet wordt duidelijk gemaakt wie eraan gewerkt hebben en wie ervoor verantwoordelijk zijn. Een landschapsarchitect met cultuurhistorische kennis, een architect zonder die kennis of een stagiaire? De expertise of juist het gebrek eraan blijken wellicht morgenavond uit de informatieavond over de landgoederen Amelisweerd en Rhijnauwen.

Vanwege bijzondere cultuur- en natuurwaarden zijn de landgoederen op de Rijksmonumentenlijst geplaatst. Evenals landhuis en koetshuis. Dat vraagt zorgvuldigheid omdat de monumenten beschermd zijn. De status van het schetsontwerp van Copijn is onduidelijk. Belangengroep De Vrienden van Amelisweerd is geschrokken van de voorlopige schets van het tuinontwerp: ‘In een tijd dat de gemeente in de stad aan bewoners vraagt hun tuinen vooral natuurvriendelijk in te richten, komt men met een tuinontwerp dat vooral uit een stenen voorplein bestaat. Wij roepen de gemeente en het MOA op hier nog eens goed over na te denken.’ Vraag is overigens of een exploitant als MOA iets over het ontwerp van een Rijksmonument te zeggen dient te hebben.

De Vrienden vinden dat de gemeente Utrecht onduidelijk is over de plannen, de uitvoering, de procedure en de inspraak. Gezien de hoge kosten vinden ze dat ongewenst. Omwonenden, belangengroepen en inwoners van Utrecht en Bunnik behoren in hun ogen volgens de normale gang van zaken inspraak te hebben.

De RCE is op afstand betrokken. In de procedure zijn historisch onderzoek en ontwerp uit elkaar gehaald. Mede om te voorkomen dat de beschrijving en de waardering van de historische gegevens worden beïnvloed door vooropgezette plannen of verborgen agenda’s van de opdrachtgever. Daarnaast gaat de RCE ervan uit dat onderzoekers inventiviteit en ontwerp vaardigheid missen om een goed inrichtingsplan te maken. Door historische onderzoekers/landschapsarchitecten wordt hier bezwaar tegen gemaakt. Een goed plan vraagt juist geen strikte scheiding tussen onderzoek en ontwerp. Samenwerking tussen historische onderzoekers en ontwerpers leidt in deze visie tot meer diepgang en betere resultaten. Voorzover niet verenigd in een persoon.

Bij een gescheiden traject is overdracht van onderzoeker naar ontwerper onontbeerlijk, maar niet afdwingbaar. Daar hapert de procedure. Dat lijkt zich nu te wreken. Bureau Copijn is los van het historisch onderzoek door ecologisch adviesbureau Maes en landschapsarchitecte Anja Guinée aan de slag gegaan. Werken aan een Rijksmonument stelt hoge eisen. Daarom is het gebrek aan afstemming dat zich nu voordoet onacceptabel.

Foto 1: Schermafbeelding van het schetsontwerp voorplein Oud-Amelisweerd door bureau Copijn.

Foto 2: Schermafbeelding van de kaart van de belangrijkste historische elementen als uitgangspunt voor een ontwerp door Anja Guinée in: ‘De tuin van Oud Amelisweerd – uitgangspunten voor inrichting en beheer‘, 2012. Historisch onderzoek in opdracht van de gemeente Utrecht.

Oud-Amelisweerd: staalkaart van bestuurlijke onzorgvuldigheid

Sinds 13 december 2010 is dit het 53ste stuk over de huisvesting van de Armando Collectie in landhuis Oud-Amelisweerd. De toon was kritisch vanwege de onlogische keuze, de slechte voorbereiding door de beoogde exploitant en de onheldere besluitvorming. Wethouder Lintmeijer gaf zonder openbaar debat de exploitant het groene licht. Met als gevolg dat deze gemeenschapsgeld ging uitgeven dat niet formeel gedekt was en zo een machtspositie opbouwde. De exploitant kreeg toegang tot Oud-Amelisweerd zonder dat dit formeel besloten was. Dit bracht ambtenaren van gemeentelijke diensten in een lastige positie, dat soms tot ontslag leidde. Als symbool van bestuurlijke onzorgvuldigheid verdient wethouder Lintmeijer een motie van treurnis.

Op 12 juni beslist een commissie van de Utrechtse raad over de kredietaanvraag voor een nieuw museum. Voor degenen die zich voor het eerst in dit dossier willen verdiepen en voor anderen die details willen opzoeken verwijs ik naar onderstaande selectie. In chronologische volgorde zijn alle stukken hier te vinden.

Achtergrond en overzicht:
Verhuizing Armando Museum naar Oud-Amelisweerd in 10 raadsels 28-10-11
Armando Museum past niet in Oud-Amelisweerd 11-04-11
Onderzoek Armando Museum roept vragen op 13-12-10

Samenhang museumsector in tijden van krimp
Utrechtse museumsector moet in samenhang gezien worden 24-05-12
Armando Museum en musea in tijden van krimp 01-11-11

Belangenverstrengeling Jacobs-Ploum
Wethouder Lintmeijer loopt risico door Oud-Amelisweerd 22-02-12
Belangenverstrengeling Oud-Amelisweerd in openbaarheid 17-02-12
Wethouder Lintmeijer wordt bij Oud-Amelisweerd niet aan goed bestuur gehouden 07-12-11

Amersfoort
Politiek wikt en BMC beschikt over Museum Oud-Amelisweerd 28-03-12
Terugvaloptie Armando Museum op kosten van Amersfoort? 16-01-12
Armando Museum en het bestuurlijk onvermogen 07-01-11

Kritiek in Utrechtse raad
Bezwaren Utrechtse D66 en VVD tegen Oud-Amelisweerd niet weggenomen 06-06-12
Vragen van de VVD over Oud-Amelisweerd 01-04-12
Utrechtse VVD heeft kritiek op Armando Museum in Oud-Amelisweerd 19-12-11

Beheer Centraal Museum sinds 1990 en Lintmeijer
Koewaarheden, melkkoeien en koehandel bij Oud-Amelisweerd 03-02-12
Amersfoort-in-C verdraait waarheid over Oud-Amelisweerd 29-12-11
Wethouder Lintmeijer verdraait waarheid over Oud-Amelisweerd 26-11-11

Exploitatie en onderbouwing
Museum Oud-Amelisweerd nog steeds zonder goed onderbouwde exploitatiebegroting 01-05-12
Bedrijfsmodel Museum Oud-Amelisweerd buigt door onder voorwaarden 20-02-12
Economische afweging voor Armando Museum gevraagd 13-10-11

Kritiek van buitenstaanders
Toon Gispen stelt kritische vragen over Oud-Amelisweerd 21-01-12
Huisvesting Armando Collectie in Oud-Amelisweerd krijgt kritiek 16-12-11
Rini Dippel vernietigend over Armando Museum in Oud-Amelisweerd 07-11-11

Alternatieve locatie
Armando Museum heeft kansen in voormalig Moluks Museum 29-05-12
Provincie Utrecht beantwoordt vragen over Armando Museum 09-01-12
Huisvesting Armando Museum in Fort Vechten biedt kansen 14-11-11

Alternatieve bestemming voor Oud-Amelisweerd
Antwoorden over Oud-Amelisweerd pleiten voor Chinahuis 11-04-12
Oud-Amelisweerd als Museum voor Chinoiserie 04-10-11

Alternatieve bestemming voor Armando Collectie
Amersfoort blijft problemen Armando Museum van zich afschuiven 11-10-11
Collectie Tony de Meijere en Armando naar Kröller-Müller Museum 22-08-11

Foto: Wegwijzer naar Armando Museum in Amersfoort, Klaas Mulder

Bezwaren Utrechtse D66 en VVD tegen Oud-Amelisweerd niet weggenomen

D66 en VVD reageerden op 8 februari 2012 kritisch op de plannen van GroenLinks-wethouder Lintmeijer over landhuis Oud-Amelisweerd. D66 zegt bij monde van woordvoerder Van Asperen: ‘Er moet een financieel verantwoord plan liggen met een goed ondernemingsplan‘ en ‘Er kleven veel financiële risico’s aan het huidige exploitatievoorstel‘. De VVD is even kritisch: ‘Helaas hangt het exploitatiemodel van het nieuwe museum, zoals dat aan de Utrechtse gemeenteraad is gepresenteerd, aan elkaar van onrealistisch aannames. Zo moet het museum meer dan 40.000 bezoekers gaan trekken, waar het museum in Amersfoort in zijn hoogtijdagen maximaal 12.000 bezoekers trok. De VVD vreest dat het plan daarom financieel niet duurzaam is.‘

Op 12 juni wordt de kredietaanvraag in een commissievergadering van de Utrechtse raad behandeld. Dan wordt ook beslist hoe het daarna in de raad besproken wordt. Met debat of als hamerstuk zonder debat. Als D66 en VVD bij hun bezwaren van 8 februari blijven, dan kunnen ze niet instemmen met de kredietaanvraag. Want de Stichting Museum Oud-Amelisweerd mikt vanaf 2016 nog steeds op 40.000 bezoekers. En de onderbouwing van de exploitatie is eerder zwakker dan sterker geworden, en de tekorten in de investeringen zijn groter dan voorheen. Overigens leven bij andere partijen zoals GroenRechts, SP en CDA ook bezwaren.

Uit stukken blijkt dat het college tussentijds de beoordelingsnormen heeft veranderd. Waar het in december 2011 nog een goed onderbouwde exploitatiebegroting eiste, is dat nu afgezwakt tot een exploitant met een sluitende exploitatie begroting. Door de onderbouwing van de exploitatie buiten het debat te plaatsen, gaat het college een zakelijke toetsing uit de weg. De kredietaanvraag wordt zo een geloofsartikel. Vraag is of beide liberale partijen een geloofwaardige draai menen te kunnen maken, of dat ze bij hun principes blijven.

Foto: Johanna Diehl, Mouttagiaka, Grieks Cyprus, 2009

Museum Oud-Amelisweerd nog steeds zonder goed onderbouwde exploitatiebegroting

Sinds vandaag is het voorstel Kredietaanvraag Museum Oud Amelisweerd van het Utrechtse college openbaar. Het college stelt de raad voor om 1,666 miljoen euro eigen geld beschikbaar te stellen voor Oud-Amelisweerd en het landhuis aan de Stichting Museum Oud-Amelisweerd (SMOA) in beheer te geven. De termijn moet in een gebruiksovereenkomst tussen Centraal Museum, SO Vastgoed en SMOA nog worden vastgelegd.

Het college laat zich slecht overtuigen door SMOA en geeft nog steeds gemengde signalen af. In een commissiebrief van 13 december 2011 kreeg dat vorm in het opnemen van een zogenaamde terugvaloptie. Nu in een kanttekening die zegt dat de exploitatieopzet van het museum ‘enige risico’s‘ blijft inhouden. Uit alles valt af te leiden dat het college de plannen van SMOA onvoldoende vindt. De gemeente moet er zelfs eigen eisen voor bijstellen. Zo worden ‘concrete eisen (..) van een goed onderbouwde exploitatiebegroting‘ uit de collegebrief van 31 mei 2011 in de toelichting gereduceerd tot ‘een exploitant met een sluitende exploitatie begroting‘. De ‘goede onderbouwing‘ laat het college in deze procedure vallen als harde eis.

Wat is de reden dat het college toch akkoord gaat met de SMOA die overduidelijk nog steeds geen goede onderbouwing overlegt? Stilzwijgend neemt het college deze beoogde exploitant op de koop toe. Utrecht laat het geld van de gemeente Amersfoort en sponsors voor zich werken. Over de aanpassingen aan het landhuis zegt het: ‘Ook bij een andere exploitant met een andere publieksfunctie zouden deze aanpassingen nodig zijn‘. Dit is de sleutelzin. Het gebrek aan overeenstemming zoals die uit de collegestukken en de SMOA-stukken blijkt is groot. Het college noemt de ‘Armando-collectie‘ geen enkele keer, de SMOA zwijgt niet over Armando die het presenteert als een panacee die zelfs haar ongezonde exploitatiebegroting zal genezen.

De cijfers van SMOA over bezoekersaantallen, inkomsten, exploitatie en dekkingsplan staan buiten de werkelijkheid en hebben weinig waarde in zichzelf. Ze dienen in de besluitvorming een kosmetisch doel. In vergelijking met de cijfers en de verantwoording uit 2011 van Amersfoort-in-C is er geen voortgang, maar achteruitgang geboekt. Cijfers zijn minder concreet geworden zodat de verwarring toeneemt. Zo redeneert de rekenschap van de bezoekersaantallen naar verwachtingen toe die uitblinken in stapeling en associaties, maar niet op feiten, vergelijkingen en tellingen gebaseerd zijn. Van een toegangsprijs voor volwassenen van 12,50 euro moet afgewacht worden of het realistisch en concurrerend is. Evenals van 100 kinderfeestjes per jaar.

De hoogte van de huur voor het landhuis van 49.000 euro verdient aparte aandacht van de raad omdat deze niet marktconform is. De huur voor het ensemble wordt 109.000 euro. Dit betekent dat De Veldkeuken voor het koetshuis 60.000 euro huur betaalt. Woordvoerder Jeroen Bosch zei najaar 2011 namens wethouder Lintmeijer dat Utrecht geen cent aan de exploitatie zou bijdragen. Nog op de raadsinformatieavond van 31 januari 2012 zei bestuursvoorzitter SMOA James van Lidth de Jeude rekening te houden met een huur van 100.000 euro. Nu blijkt dat De Veldkeuken meer betaalt voor het koetshuis dan SMOA voor het monumentale landhuis. Deze maatregel is een extra aanwijzing dat een goed onderbouwde exploitatiebegroting van de Stichting Museum Oud-Amelisweerd nog steeds ontbreekt en dat kosten op derden worden afgeschoven.

Foto: Subsidie aan de kunst

Protesteert GroenLinks ook tegen Museum Oud-Amelisweerd?

GroenLinks Utrecht roept onder de titel ‘Wandelen nu het nog kan!‘ op tot een protestwandeling op zondag 25 maart op landgoed Amelisweerd. Aanvangstijd 13.00 uur bij de ingang van Nieuw-Amelisweerd. Met de wandeling protesteert het tegen de bedreiging van dit gebied: Het is namelijk niet duidelijk hoe lang bewoners van Utrecht en omliggende plaatsen nog kunnen genieten van dit mooie stukje Nederland. GroenLinks ziet kabinetsplannen als de ‘forse‘ verbreding van de A27 als grootste bedreiging van dit natuurgebied.

Op de site van GroenLinks Utrecht lacht cultuurwethouder Frits Lintmeijer ons tegemoet. De man die er alles aan gelegen is om in rijksmonument Oud-Amelisweerd een Museum Oud-Amelisweerd te huisvesten als onderdeel van de Culturele Hoofdstad 2018. Als legitimatie daarvoor verdraait-ie zelfs de waarheid over het verleden en positioneert-ie zich als redder van het rijksmonument. Consolidatie en restauratie ervan worden echter zonder hem al sinds 1990 onder de hoede van beheerder Centraal Museum gefaseerd aangepakt.

Oud-statenlid voor GroenLinks Jos Kloppenborg en ‘Vriend van Amelisweerd‘ is initiator van de wandeling. Op een Raadsinformatieavond van 31 januari 2012  over het Museum Oud-Amelisweerd door de Gemeente Utrecht gaf-ie zijn grenzen aan: Een nieuwe functie moet specifiek passen binnen het karakter van het landgoed waar het wordt gerealiseerd. De nieuwe functie mag geen onevenredig grote publieksaantrekkende werking hebben. En het autoverkeer en de parkeerdruk mag niet of nauwelijks toenemen. 

Politieke partijen wegen af en stellen prioriteiten. Maar ze zijn niet altijd eenduidig. GroenLinks Utrecht bekritiseert de aantasting van de landgoederen door de geplande verbreding van de A27. Maar in 40.000 bezoekers per jaar aan een Museum Oud-Amelisweerd in een natuurgebied ziet het geen overwegend bezwaar. Het neemt het zelfs niet mee in de protestwandeling. GroenLinks Utrecht laadt de verdenking op zich dat het de kleur van de indiener van plannen bepalender laat zijn voor de afweging dan de plannen zelf.

Foto: Nieuw-Amelisweerd met zichtlaan

Koewaarheden, melkkoeien en koehandel bij Oud-Amelisweerd

Op 31 januari stond in het Utrechtse raadshuis het beoogde Museum Oud-Amelisweerd op de agenda van een raadsinformatieavond. Er waren meepraters, raadsleden en betrokken burgers, waaronder veel medewerkers van het Centraal Museum. Eerder die avond stond de verzelfstandiging van dat museum op de agenda. En een borrel na. Voor velen veruit het belangrijkste agendapunt. Niet alleen vanuit alcoholisch oogpunt, maar ook om contacten te leggen en gedachten uit te wisselen. Al met al een voor velen tamelijk succesvolle formule.

Cultuurwethouder Lintmeijer hield een gedegen inleiding, maar gaf op een essentieel onderdeel opnieuw een verkeerde voorstelling van zaken. Namelijk over het verband tussen verwaarlozing, cascoherstel, restauratie, openstelling en bestemming. Of het moedwil of misverstand is dat-ie steeds opnieuw de waarheid verdraait is onduidelijk. Het lijkt er sterk op dat-ie zijn keuze voor de huisvesting van de Armando Collectie achteraf geloofwaardigheid probeert te geven. Alleen degenen die de restauratie van dichtbij volgden weten dat de wethouder het verkeerd voorstelt. Anderen die het evenmin op de voet volgden praten hem gewillig na.

Zomer 2010 waren cascoherstel en restauratie zover gevorderd dat het moment was gekomen om serieus na te denken over een bestemming. De bestuursopdracht die Lintmeijer in 2010 aan CM-directeur Edwin Jacobs gaf wijst erop dat de restauratie in een volgende fase was gekomen. Ofwel, het dak is dicht, en verf, vloeren, plafonds, deuren en ramen hersteld. Deze feiten weerspreken niet het idee dat zorgvuldig gebruik het beste behoud is. Maar de keuze voor de Armando Collectie volgt er niet direct uit, zoals Lintmeijer suggereert.

Typisch aan zo’n raadsinformatieavond is dat meepraters hun tekst voorlezen. Slechts bevlogen sprekers komen  verder. Bestuursvoorzitter van de Stichting Museum Oud-Amelisweerd James van Lidth de Jeude gaf zijn optimisme diepte door te erkennen dat mislukking mogelijk is. Alleen met zijn verwijzing naar Chinese contacten leek het alsof-ie een Museum voor Chinoiserie aanprees. Kunsthistorica Lucia Albers deed iets wat tot nu toe geen enkele betrokkene deed. Zowel een behang-, buitenplaatsen-, Rococo-, Lodewijk Napoleon- of Chinoiseriemuseum vond ze een meer vanzelfsprekende ‘inwonende’ dan Armando. Ze sprak niet over een onsje meer of minder, maar plaatste kanttekeningen bij de combinatie Oud-Amelisweerd en Armando.

Meepraters Anneke Visscher (Buurtschap), Juliette Borggreve (Veldkeuken) en Yvonne Ploum (Armando Museum) behartigden goed hun belang. Jos Kloppenborg (Vrienden) stelde zich echter zo gouvernementeel op dat het leek alsof-ie in het overleg met de wethouder al tot afspraken was gekomen. Goede luisteraars konden trouwens opvangen dat Lintmeijer en Van Lidth de Jeude in dezelfde termen praatten (‘Horeca geen melkkoe’) en dezelfde accenten legden. Dat wijst op vooroverleg of bijzondere empathie tussen beide heren.

Hoe verder? In tegenstelling tot het debat in de Amersfoortse raad zijn Utrechtse raadsleden niet gebonden aan een akkoord. De besluitvorming is een vrije kwestie. Raadsleden mogen individueel beslissen, waardoor fracties verdeeld kunnen stemmen. Dat opent het perspectief op een zakelijke discussie. PvdA en D66 hoeven Lintmeijer niet te volgen. In Amersfoort leeft bij raadsleden van de collegepartijen D66 en Groen Links nog steeds ongenoegen omdat ze tegen hun zin in moesten stemmen met een bruidsschat van 1 miljoen euro en een slecht onderbouwd ondernemingsplan. Maar het college-akkoord telde daar zwaar. In Utrecht niet dus.

Foto: Zondagochtend in de herfst in Amelisweerd. Credits: L.W. Muller

Burgers en raad van Utrecht praten over Oud-Amelisweerd

De gemeente Utrecht houdt een raadsinformatieavond waar ook Oud-Amelisweerd aan de orde komt. Zo’n avond dient om bewoners bij de besluitvorming te betrekken en raadsleden van informatie te voorzien, zo zegt de gemeente. Bewoners zijn welkom om binnen te lopen. Insprekers moeten zich van tevoren aanmelden.

De toelichting zegt: Het landgoed Oud Amelisweerd krijgt een museumfunctie. Er zijn plannen om de Armando-collectie hier onder te brengen. De raad heeft vragen bij de plannen. Zo wil de raad weten wat de financiële consequenties zijn voor de stad en hoe er wordt omgegaan met mogelijke parkeerproblemen. Ook hoort de raad graag van betrokkenen wat de betekenis van het museum, met de Armando-collectie, gaat worden voor het landgoed. 

VVD en Groen-Rechts spraken zich kritisch uit over de onderbouwing van de plannen voor een nieuw Museum Oud-Amelisweerd. Ook het college van Utrecht zelf is kritisch. In een commissiebrief van 13 december 2011 wordt er serieus rekening mee gehouden dat een Museum Oud-Amelisweerd met als kern de Armandocollectie niet van start gaat. Dan komt er een terugvaloptie met een ‘sitemuseum’ of ‘open monument’. De Amersfoortse raad heeft evenmin vertrouwen in het ondernemingsplan en bedong in een raadsbreed aangenomen motie dat de zogenaamde bruidsschat gefaseerd uitgekeerd wordt.

Zowel de Vrienden van Amelisweerd als het Buurtschap zijn voor een museale functie van landhuis Oud-Amelisweerd, maar pleiten voor een geleidelijke groei binnen stevige voorwaarden. Beide belangenbehartigers hebben zich vanaf het begin gericht op de aanscherping van de voorwaarden voor een museum in een natuurgebied. Omdat het primaat van de besluitvorming bij de politiek ligt was dat het maximale haalbare.

De Toekomstvisie voor de landgoederen omschrijft voorwaarden voor nieuwe functies zoals een museale functie in Oud-Amelisweerd. ‘Deze moeten dienstbaar zijn aan de landgoederen. De functies moeten bij het karakter passen, niet tot aantasting leiden, zich voegen in de aard en historie, slechts tot minimaal extra autoverkeer leiden of enige extra parkeerdruk, en geen onevenredige publieksaantrekkende werking hebben.’

De Vrienden omschrijven het als volgt: De gemeente Utrecht heeft tot dusverre zonder meer een grote mate van zorgvuldigheid getoond. In de Toekomstvisie voor de landgoederen staat expliciet vermeld dat een nieuwe functie zich moet voegen naar de aanwezige kwaliteiten en geen werkelijke toename van druk op de landgoederen mag betekenen. Maar het museum moet tegelijkertijd wel financieel kunnen rondkomen. En dat vraagt om voldoende bezoek en (horeca-)opbrengst. Kan de omgevingsdoelstelling wel samengaan met de doelstelling van een gezonde exploitatie? Deze vraag stellen is de vraag beantwoorden, zo lijkt het intussen.

Foto: Restauratie Oud-Amelisweerd, 10 september 2010. Credits: Marly Weemen

Toekomstvisie landgoederen onzeker over Museum Oud-Amelisweerd

In de Toekomstvisie 2011-2013 Landgoederen Amelisweerd en Rhijnauwen wordt zijdelings ingegaan op de bestemming van landhuis Oud-Amelisweerd. Er bestaan plannen om de Armando Collectie daar onder te brengen omdat het huidige college van de gemeente Amersfoort het Armando Museum niet langer wil bekostigen. De visie beschrijft mooi het karakter van de landgoederen en de kansen voor de toekomst.

De Toekomstvisie ziet ruimte voor de landgoederen. Ontwikkeling binnen het herstel en behoud van de bossen is voorwaarde. De opgave is het vinden van het evenwicht tussen de cultuurhistorische, ecologische en recreatieve aspecten. Merkwaardig is trouwens dat hoewel Utrecht beheerder en gedeeltelijk eigenaar van de landgoederen is ze deels op Bunniks grondgebied liggen. Daarvan geven enkele kaarten een vervormd beeld.

De nota bevat nog meer onzekerheden. Zo zegt het op p.16 over Recreatie en landhuis Oud-Amelisweerd: ‘Het leegstaande landhuis krijgt na restauratie een museale functie.’ Dat roept twee vragen op. Wordt een onbewoond rijksmonument vol cultureel erfgoed correct beschreven met ‘leegstaand’? En waar komt de zekerheid vandaan dat het landhuis na restauratie een ‘museale functie’ krijgt? Op p.73 wordt de ontwikkeling van de museale functie van het landhuis trouwens een lage prioriteit gegeven. Dus niet echt noodzakelijk.

Op p.69 worden voorwaarden voor nieuwe functies omschreven. Deze moeten dienstbaar zijn aan de landgoederen. De functies moeten bij het karakter passen, niet tot aantasting leiden, zich voegen in de aard en historie, slechts tot minimaal extra autoverkeer leiden of enige extra parkeerdruk en geen onevenredige publieksaantrekkende werking hebben. Als voorbeeld wordt het gebruik van landhuis Oud Amelisweerd en Koetshuis als representatieruimte genoemd. Dit lijkt wat anders dan een museale functie. Hoe zit dat?

Wie de voorwaarden voor nieuwe functies legt naast het Onderneming- en huisvestingsplan van  een beoogd Museum Oud-Amelisweerd moet concluderen dat Toekomstvisie en plannen in hun huidige opzet niet overeenkomen. Want 40.000 nieuwe museumbezoekers vanaf 2016 en een groei van de bezoekers aan de Veldkeuken van 48.000 nu naar 80.000 of 90.000 heeft een onevenredige publieksaantrekkende werking. Het is aan de politiek om de voorwaarden van de Toekomstvisies 2011-2013 te aanvaarden of op te rekken.

Foto: Landhuis Oud-Amelisweerd. Credits Gemeente Utrecht

Bewoners Buurtschap Amelisweerd bepleiten passende groei

In het debat over de voorgenomen verhuizing van het Armando Museum naar Oud-Amelisweerd laten velen zich horen. Raadsleden, wethouders en hun woordvoerders, directie van het Armando Museum Bureau of Amersfoort-in-C en zelfs deze kritische blogger. Maar wat is de mening van de bewoners van de Buurtschap die de gevolgen van de veranderingen in hun dagelijks leven het meest zullen merken?

Hun stem heeft nog nauwelijks in de openbaarheid geklonken. Omdat de onderbouwing van de plannen voor het Museum Oud-Amelisweerd pas onlangs is gepubliceerd heeft de ‘Buurtschap Amelisweerd-Rhijnauwen’ in reactie nu een persbericht naar buiten gebracht. Titel en inhoud blijven dicht bij de eigen werkelijkheid, maar geven bezorgheid over de ontwikkelingen weer: ‘Zorg om toekomstig Museum Oud-Amelisweerd.’ 

De Buurtschap is positief over de openstelling van het landhuis Oud-Amelisweerd, maar betwijfelt of het Armando Museum Bureau er een passende invulling aan zal geven. Beredeneerd vanuit een geleidelijke ontwikkeling van de landgoederen ziet de Buurtschap liever andere varianten uitgewerkt. Die kleinschalig zijn en organisch aansluiten bij de plek. De Buurtschap ziet geen meerwaarde in de combinatie landhuis en Armando omdat het geen meerwaarde voor de plek oplevert. Het ziet bij een kleinschalige variant het Centraal Museum als enige beheerder, zoals het dat sinds 1990 met kleinschalige openstellingen al was.

De Buurtschap zet vanuit de kennis van de omgeving vragen bij de onderbouwing door het Museum Oud-Amelisweerd zoals dat uit het ‘Ondernemings- en huisvestingsplan’ blijkt. Naar het idee van de Buurtschap is de aanname van het aantal bezoekers van een toekomstig museum slecht onderbouwd. Het is niet onderzocht. Maar de aanname van 40.000 bezoekers aan het museum en 90.000 aan de horeca vertaalt zich rechtstreeks in de exploitatie. En als dit aantal bezoekers gehaald wordt, dan is de omgeving niet geschikt te maken om parkeerdruk en transportproblemen op te vangen. Slechts met voorbijgaan aan het karakter.

Zorg van de Buurtschap is dat de concentratie van museum en horeca rond een nieuw Museum Oud-Amelisweerd het karakter van de plek aantast. Uiteraard kunnen bestuurlijk voorwaarden opgerekt worden, maar vraag is wat er dan uiteindelijk over blijft. Da’s niet alleen een zorg van de bewoners, maar ook van de stiltezoekers in dit natuurgebied. De Buurtschap maakt vanuit de bewoners de afweging tussen de groei die het Museum Oud-Amelisweerd voorstaat en een organische ontwikkeling van het gebied. En kiest overduidelijk voor dat laatste.

NB: Zie voor het persbericht van de Buurtschap Amelisweerd-Rhijnauwen onder reacties

Foto: Charles Donker, Rhijnauwen, ets, 2000

Economische afweging voor Armando Museum gevraagd

DeStadAmersfoort.nl zegt in een stukje getiteld ‘Wellicht eind oktober duidelijkheid over Armando Museum‘
dat het college van b en w van Utrecht op z’n vroegst op 25 oktober een besluit neemt over het definitieve ondernemings- en huisvestingsplan van het Armando Museum in landgoed Oud-Amelisweerd. Naar verluidt wordt de Utrechtse raad op 22 november geïnformeerd. Dit impliceert dat de raad de informatie van het college aanhoort. En die niet kan amenderen of een besluit zelfs formeel hoeft goed te keuren.

Duidelijk is dat Utrecht geen structurele subsidie gaat geven aan het Armando Museum Bureau of Amersfoort-in-C voor het Museum Oud-Amelisweerd. Maar “Wel wil de gemeente Utrecht geld uittrekken voor de renovatie van en het gereedmaken van Oud Amelisweerd, maar de exploitatiekosten zijn voor Amersfoort, of voor het Armando Museum“, aldus woordvoerder Jeroen Bosch van de gemeente Utrecht. Het is een raadsel wat Bosch hiermee bedoelt. Want de renovatie van landhuis Oud-Amelisweerd is zo goed als afgerond. Hij doelt waarschijnlijk op de additionele herinrichtingskosten van een museum.

Als Utrecht besluit om rond een Armando Collectie een Museum Oud-Amelisweerd in Oud-Amelisweerd te huisvesten dan gaat de eenmalige bijdrage van Utrecht door productsponsoring volledig in de investeringen zitten en gaat er geen cent naar de exploitatie. Dit geeft een impuls aan de investeringen, maar versterkt het draagvlak van de exploitatie niet. Het lijkt voor een realistische inschatting van inkomsten en uitgaven van de exploitatie belangrijk om een langere termijn van vijf jaar aan te houden. Wanneer de overloop met de investeringen voorbij is en de exploitatie definitief op eigen benen staat.

Het is belangrijk om bij de exploitatie eigen inkomsten niet rooskleuriger in te schatten dan bij Nederlandse musea gebruikelijk is. Zo haalt een in het centrum van Rotterdam gelegen publieksmuseum als Boijmans dat publicitair aan de weg timmert, een vast publiek heeft opgebouwd en een doelmatig museumgebouw exploiteert over 2010 een kostendekkingspercentage van 47%. Met Oud-Amelisweerd vergelijkbare musea als Huis Doorn (41,1%) en Paleis Het Loo (23,4%) hadden in 2010 een lagere dekkingsgraad. Voor een museum in de opstartfase lijkt een kostendekkingspercentage voor de eerste vijf jaar tussen de 25 en 40% reeël.

Complicatie voor de financiële basis van een Museum Oud-Amelisweerd is dat het door geen van de drie betrokken gemeenten van harte wordt gesteund. Dat komt door de eigendomstructuur en de Amersfoortse invalshoek. Want het landhuis Oud-Amelisweerd en koetshuis zijn eigendom van de gemeente Utrecht, liggen op Bunniks grondgebied en zijn beleidsmatig en mentaal nog verbonden aan Amersfoort. Het cement van de provincie voegt dat niet. De anderen zien dat niet anders, zoals de opmerking van Utrechts woordvoerder Jeroen Bosch aangeeft: ‘de exploitatiekosten zijn voor Amersfoort, of voor het Armando Museum’. 

Foto: Het Scheepvaartmuseum Amsterdam: ‘Restaurant Stalpaert is een museumrestaurant zoals je nog nooit hebt gezien.’