Paul Cliteur ziet secularisering als beste antwoord op problemen van het Midden-Oosten

‘Obama, Cameron, Ban Ki-moon, al deze leiders zeggen dat dit conflict niet om godsdienst gaat. Daar gaat het juist wel om. Onze samenleving is dusdanig geseculariseerd dat we niet snappen dat mensen bereid zijn te sterven voor hun geloof. In de zestiende en zeventiende eeuw, toen Europa werd verscheurd door godsdiensttwisten, begrepen ze dat wel. Als onze leiders dit probleem niet op een andere manier gaan aanpakken, wordt ook de 21ste eeuw een tijdperk van godsdienstoorlogen.’ Aldus de oud-voorzitter van het Humanistisch Verbond en hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap Paul Cliteur in een interview in De Volkskrant. Hij verwijst in dit citaat naar de strijd in Syrië tussen IS en het regime van Assad.

Cliteur heeft gelijk. Er bestaat onder Westerse politici en zogenaamde ‘gematigde‘ moslims de neiging om de uitwassen van de islam af te doen als niet behorend tot de islam. Dat is een rampzalige strategie die het vinden van een oplossing uit de weg gaat. Want als iets eruitziet als islamitisch, islamitisch praat en zich op de koran beroept, dan is het islamitisch. De ontkenning tegen beter weten in heeft te maken met de opkomst van extreem-rechts en met het misverstand dat alle middelen lonen om de lieve vrede te bewaren. Bij Obama speelt mee dat Republikeinse hardliners vanaf 2007 roepen dat hij in het geheim moslim zou zijn. De intellectuele en aarzelende president neemt daarvan afstand door de islam in bescherming te nemen.

Cliteur vindt dat we secularisering en atheïsme moeten omarmen. Want ook het Westen is hypocriet door handelsbelangen voor te laten gaan: ‘In landen als Saoedi-Arabië heb je ook lieden rondlopen als Raif Badawi, de blogger die omwille van zijn kritiek op het regime gegeseld werd. Als je naar zijn idealen kijkt, is het gewoon liberalisme wat hij aanhangt. Het Westen had hem kunnen steunen en druk op de Saoedi’s kunnen leggen om hem toleranter te bejegenen. Dat is niet gedaan, omdat ons zakenleven daar te veel belangen heeft.’ Zo kunnen de Saoedies straffeloos hun jihad blijven exporteren naar Europa met de bekende ontregelende gevolgen. Omdat de EU en de VS om zakenbelangen en geopolitieke redenen geen grenzen stellen, ontstaat er geen druk op dit soort landen om zich in de richting van de rechtsstaat te ontwikkelen.

In navolging van oud-ambassadeur Koos van Dam pleit Cliteur ervoor om te praten met het regime van Assad. Het regime heeft weliswaar bloed aan de handen en meer slachtoffers gemaakt dan de islamitische terroristen van IS, maar tegelijk zijn er wel afspraken mee te maken binnen het verkeer van de diplomatie waar deze terroristen zich aan onttrekken. D66-politica Petra Stienen wijst in een opinie-artikel in NRC praten met Assad echter af en stelt dat er zoveel kapot is gemaakt dat het stadium voorbij is dat hij kan worden gerehabiliteerd. Met anderen beredeneert ze dat niet vanuit moralisme, maar vanuit ‘een pragmatische inschatting van het gebrek aan bereidwilligheid van Assad het welzijn van de Syrische bevolking voorop te zetten.’

Zo kondigt zich een patstelling aan. Assads regime heeft te veel kapot gemaakt om nog door grote delen van de bevolking geaccepteerd te kunnen worden, maar biedt wel de beste kansen voor toekomstige stabilisering. Of een compromis mogelijk is door uit te gaan van de structuur van het Assad-regime en dat op te vullen met meer zakelijke en voor velen aanvaardbare personen is de vraag. Het pessimisme van Stienen schetst geen begin van een oplossing en het optimisme van Cliteur gaat makkelijk voorbij aan bestaande problemen.

Wat Cliteur beweert is pragmatisch en idealistisch tegelijk. Hij pleit voor het maken van vuile handen om erger te voorkomen met het doel om in het Midden-Oosten een nieuw, stabiel evenwicht te bereiken. Zodat de vluchtelingenstroom en de export van de jihad naar Europa afnemen. Dat meent hij eerder te kunnen bereiken door afspraken te maken met verlichte dictaturen met pan-Arabische trekken zoals die werden gepraktiseerd door Nasser in Egypte, Khadaffi in Lybië, Sadam Hoessein in Irak en de Assads in Syrië, dan met verscheurde of islamitisch-sektarisch geregeerde landen zoals het huidige Irak. Hij stelt daarbij de bescherming van de rechtsstaat boven de werking van de democratie. Het idealisme bestaat uit de secularisering die zowel een beschermende paraplu voor religies biedt als een model om ze gelijkwaardig naast elkaar te rangschikken.

Door conflicterende belangen modderen de VS en Europa door in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het is zelfs de vraag of ze wel een oplossing zouden willen als ze die de regio op zouden kunnen leggen. Botweg gezegd hebben ze profijt van de chaos en verdeeldheid om hun wapens en veiligheidsexpertise te verkopen en de handels- en oliebelangen veilig te stellen. Ook daarom ontkenden Obama en Cameron dat IS iets met de islam te maken had. Niet omdat ze dat werkelijk meenden, maar omdat ze net als zogenaamde ‘gematigde’ moslims veinzen voor een hoger doel. Het is een proces dat twee kanten moet uitwerken. Religie is een proces van ontvoogding en loskomen van strikte regels. De tragiek is dat voor de meeste politici hetzelfde geldt.

Foto: Aleppo, augustus 2016.

Wat te doen met Turkije? Vuile handen of een schoon geweten? De olifant in de kamer van VVD’er Han ten Broeke

Partijpolitiek is vervelend, maar volgens verdedigers ervan een onvermijdelijk kwaad. Maar is dat wel zo? Gisteren was bij Nieuwsuur een debat (na 21’40’’) over Turkije en de samenwerking met president Erdogan tussen VVD’er Han ten Broeke en D66’er Sjoerd Sjoerdsma. Vertegenwoordigers van een rechts-liberale en centrum-liberale partij die waarschijnlijk in een volgend kabinet gaan samenwerken. Ten Broeke en Sjoerdsma verschillen over de wenselijkheid om samen te werken met het regime van Erdogan dat volgens neutrale waarnemers steeds verder afglijdt in de richting van een autoritair regime. Sjoerdsma wil afstand nemen door de afspraken van de EU met Turkije op te schorten en Ten Broeke is de pragmaticus die vuile handen maakt.

Zin van zo’n debat waarin partijpolitieke uitgangspunten de boventoon voeren is dat het de gedateerdheid van de klassieke partijpolitiek aantoont. Het is niet alleen volledig losgezongen van de realiteit door de gesegregeerde wereldvreemdheid van de vertegenwoordigers ervan die vooral bestaat uit het toepassen van debatingtrucs, maar verdrinkt ook in het eigen gebrek aan samenhang en logica. Wat de zaak betreft heeft Sjoerdsma gelijk dat door de gewijzigde situatie in Turkije geen zaken meer gedaan kunnen worden met Erdogan. Ten Broeke weet dat, maar geeft het niet toe omdat premier Rutte namens de EU in het voorjaar credits heeft behaald met het bereiken van een afspraak met de toenmalige Turkse premier Ahmet Davutoğlu over de vluchtelingenstroom. De positie van Rutte is de olifant in de kamer die niet genoemd kan worden en het debat vrijblijvend en overbodig maakt. Verspilde moeite voor journalistiek, politiek en publiek.

De EU is een waardengemeneenschap waar democratie, mensenrechten en rechtstaat het uitgangspunt zijn. Niet alleen in theorie, maar ook in de praktijk. Daar moet naar gehandeld worden. Vertegenwoordigers van de EU moeten voortdurend bepalen of landen niet afglijden en er nog wel zaken gedaan mee kan worden. Want die relatie beschadigt de geloofwaardigheid van de EU. In het geval van Turkije gaat het nog verder omdat het land al sinds 1962 aspirant-lid van de EU is. Op 30 juni is volgens een bericht van Yahoo tijdens het recente EU-voorzitterschap van Nederland een nieuwe onderhandelingsronde gestart over Turks lidmaatschap. Dat was gezien de toenmalige situatie van de democratie in Turkije toen al ongewenst en is het er door de reacties van Erdogan op de mislukte coup alleen nog maar meer bizar op geworden. En als klap op de vuurpijl zit de VVD’er Han ten Broeke tegen zijn eigen gezond verstand en overtuiging in om partijpolitieke redenen deze concessies aan de Turkse regering te verdedigen. Dat is het failliet van de partijpolitiek.

Het gaat niet alleen om Turkije. Er zijn vele landen waarmee de EU warme relaties onderhoudt die beter teruggebracht zouden worden naar een laag niveau. Zoals vergelijkbare autoritaire regimes als Saoedi-Arabië, Bahrein, Syrië, Egypte, de Russische Federatie, China of Noord-Korea. Tot die landen zou de EU veel meer afstand moeten houden. De EU leeft niet op een eiland en moet het hebben van economische voorspoed. Het dient rekening te houden met interne en externe concurrenten, dus kan niet te kieskeurig zijn. Maar het moet wel eigen uitgangspunten centraal blijven zetten in de afwegingen over buitenlandse handel en politiek.

Dat is geen keuze voor ethische politiek boven pragmatisme, maar een keuze voor eigen geloofwaardigheid. Dat is een keuze voor sterke zelfwaardering en een sterk zelfbeeld. De huidige Turkse regering is de steun van de EU niet waard. Politici zouden er beter aan doen dat volmondig toe te geven en niet weg te vluchten in debatten die dienen om de waarheid te verhullen. Media moeten dit soort debatten niet meer uitzenden.

Foto: Still uit de uitzending van Nieuwsuur op 18 juli 2016. Met links Han ten Broeke (VVD) en rechts Sjoerd Sjoerdsma (D66). In het midden presentator Joost Karhof.

EU omcirkeld door landen die afglijden naar dictatuur. Oplossing is ambitie en zelfvertrouwen. Weg van de natiestaat

Het zijn interessante tijden. Turkije en de Russische Federatie glijden af naar dictatuur, hun leiders Erdogan en Putin zetten de democratie op sterk water. De EU biedt onvoldoende tegenwicht omdat het nauwelijks nog militaire macht heeft. Autocratische leiders buiten dat uit. De VS hebben in Obama een president die zwak opereert in z’n buitenlandse politiek. Het land met de grootste militaire macht laat zich in Syrië vernederen.

In Europa laten extremistische partijen zich of financieel of mentaal opkopen door het Kremlin dat uit is op verzwakking van de EU door het zaaien van verdeeldheid. Zo ontstaan er merkwaardige monsterverbonden die inhoudelijk onlogisch zijn. De SP die ooit ging voor het internationaal socialisme neemt het idioom over van de natiestaat van Thierry Baudet die zijn carrière vervolgt door zich te profileren als voorman van het NEE-kamp in het Oekraïne-referendum. Vraag is hoe echte SP’ers dat verteren. En allerlei partijen die de mond vol hebben over vrijheid, democratie, de verzorgingsstaat en verworven rechten schurken aan tegen het Rusland van Putin waar van alles in opmars is, maar niet de vrijheid, democratie, verzorgingsstaat en rechtsstaat.

De EU valt ook het nodige te verwijten, of beter gezegd de EU-lidstaten die zich onverantwoord gedragen. Het is een prachtig project dat door de EU-lidstaten om zeep wordt geholpen. In haar columns in NRC wijst Caroline de Gruyter vanuit Wenen op de tegenstrijdigheden: ‘Zo werkt Europa: regeringen zorgen dat het machteloos is, en klagen vervolgens dat het niets kan. En de burger applaudisseert: „Europa heeft gefaald, het wordt tijd dat we onze zaakjes weer zelf regelen.”’ Maar er is geen alternatief voor de EU. Zo bekeken is de 19de eeuwse natiestaat van Baudet niet de redding voor de EU-lidstaten, maar juist de grootste bedreiging ervan. Trouwens zonder dat het nodig is dat de EU verder moet federaliseren zoals Eurofielen zeggen. De EU-lidstaten moeten gewoon doen wat ze jaren geleden toegezegd hebben te doen. En wat ze nu nalaten.

Zo verkruimelt alles. Turkije en de Russische Federatie zetten de EU onder druk. Onder meer door de stroom vluchtelingen en economische migranten Europa in te jagen wat de verdeeldheid tussen EU-lidstaten verder aanwakkert. Nationale regeringen zijn in de greep van de partijpolitiek en hebben het contact met de burger verloren. Ze trekken zich ook niets meer aan van de burger die zich terecht bedonderd voelt. Premier Mark Rutte lacht zich vaardig door debatten heen, maar straalt geen enkel gezag uit als geloofwaardige, integere staatsman. Zo is de politiek niet meer iets van de mensen, maar van een in zichzelf gekeerde kaste van partijpolitici. De oppositie met Geert Wilders en Emile Roemer is geen haar beter en biedt geen alternatief.

Ondanks alle tekortkomingen is de EU de enige uitweg uit de misère. De EU moet niet grondig veranderen om hetzelfde te kunnen blijven, maar de EU-lidstaten moeten veranderen om de EU hetzelfde te laten worden. De vooruitzichten zijn slecht. In Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn respectievelijk president Hollande en premier Cameron zwakke leiders die niet doorbijten en strategische fouten maken. Duitsland worstelt met een onverwerkt verleden dat het land ontvankelijk maakt voor donkere sentimenten. Maar er is geen alternatief in afglijdende landen als Turkije en de Russische Federatie die zich nog minder bekommeren om hun eigen burgers. Of in de verdeeldheid van de natiestaat die ook op wereldniveau de Europese landen nergens laat. De ‘soft power’ van de EU mag wel wat harder worden door het op te tuigen met militaire macht, machtspolitiek en economische politiek die uitgaat van het Europees belang. Kortom, ambitie en zelfvertrouwen gevraagd.

Tijdelijke wapenstilstand in Syrië als excuus om niet in te grijpen

Wordt volgende week een tijdelijke wapenstilstand in Syrië van kracht? Voor wie het wil geloven wel, maar wie realistisch is zal het niet geloven. Het is het verschil tussen schijn en wezen. Tussen het één zeggen en het ander doen. De Russen beloofden vrede in Oekraïne. Maar Minsk-I en Minsk-II zijn een dode letter gebleken. En tegelijk excuus voor de goedgelovigen om niet in te hoeven grijpen. Syrië is hetzelfde. Het sluiten van een akkoord is een politieke schijnbeweging. Voor de aanvaller en degene die de aanvaller zou moeten weerstaan. De dode letter laat de agressie voortbestaan en dringt niet aan om de agressie te beantwoorden.

Wapenstilstand zonder harde garanties en sancties is de ultieme overgave. Intrede in een schijnwerkelijkheid van hoop, verwachting en wegkijken. Het levert de zwakkeren nog meer over aan de arrogantie van de macht. Die niet gestopt wordt. Het idee dat zo’n wapenstilstand de oplossing zou zijn is pervers. De schijn bedriegt.

Amerikaanse politiek in Midden-Oosten slaat nu terug op de EU

Glenn Greenwald verwijst in een artikel voor The Intercept naar onderstaande video met Michael Flynn, de toenmalige chef van de Amerikaanse Defense Intelligence Agency. De titel geeft een samenvatting van het onderwerp: ‘Exploiting Emotions About Paris to Blame Snowden, Distract from Actual Culprits Who Empowered ISIS’. Het is een terugkerend fenomeen: Amerikaanse media, commentatoren en politici brandmerken Edward Snowden of andere klokkenluiders als zondebok ter afleiding van het eigen falen. Greenwald toont niet voor het eerst overtuigend aan dat verwijten jegens Snowden dat hij door zijn onthullingen terroristen gealarmeerd zou hebben -waarna ze hun manier van opereren aangepast zouden hebben- feitelijk onjuist zijn. Het is de rol van verantwoorde media die berichten niet klakkeloos over te nemen zoals RTL Nieuws halfslachtig deed.

Ondertussen heeft de Midden-Oosten politiek van de VS van de afgelopen 15 jaar voor Europa rampzalige gevolgen gehad. De regering Obama wast de handen in onschuld. Vaak wordt beweerd dat de Amerikanen hun handen van Europa aftrekken, en hun blik naar Azië hebben verlegd. Die Amerikaanse betrokkenheid kent twee kanten: actieve steun aan Europa, maar ook het erger maken van problemen elders. Als de politieman die zijn eigen onmisbaarheid vergroot door zelf criminaliteit te organiseren. Vanuit het Midden-Oosten plukt de EU nu de wrange vruchten van Amerikaans wanbeleid in de vorm van de vluchtelingenstroom en terroristische aanslagen. Uiteraard zijn de VS niet de enige schuldigen, de Russische Federatie laat via Oekraïne en Syrië geen kans liggen om de EU te destabiliseren, maar de VS zijn door hun hegemonie wel het meeste schuldig.

Kritiek op de buitenlandpolitiek van de VS klinkt uiteraard al langer. Vooral vanuit de Russische propaganda of progressieve kringen in Europa en de VS. Merkwaardig genoeg nauwelijks vanuit de kern van de Europese politiek in de EU-lidstaten of de EU. De EU wordt onderhand gegijzeld door iedereen. Door Amerikanen die hun bescherming aanbieden, door Russen die hun agressie tot aan de grenzen van het acceptabele opvoeren en door de EU-lidstaten zelf die de EU niet op willen tuigen tot een politieke unie en een militaire macht. Een begin van verandering van de EU ligt in het besef dat de EU op zichzelf is aangewezen en zich door vrienden noch vijanden moet laten gijzelen. Vooral de intenties van de zogenaamde vriend zorgen voor misverstanden.

Victorie in asielbeleid begint bij VVD Alkmaar met achtpunten verklaring

Als het aan coalitiepartij VVD Alkmaar ligt dan dienen ‘vluchtelingen’ een verklaring in het Arabisch of Engels met acht beloftes te tekenen of mogen ze opkrassen. Waarheen is de vraag. Op de achtergrond speelt de eventuele opvang van 300 tot 600 vluchtelingen in het voormalige belastingkantoor in Alkmaar. Wat de VVD betreft worden dat er maximaal 300, zegt fractievoorzitter John van der Rhee tegen RTL Nieuws.

De verklaring bevat weinig bijzonders. Het zou beter zijn om godsdienst niet apart te zetten, maar in de rij met levensovertuiging en nihilisme. Het herhaald noemen van godsdienst suggereert ten onrechte dat alle vluchtelingen godsdienstig zijn. Punt 3 is verwarrend omdat het verwijst naar de sharia. Dat betreft op zich geen godsdienst, maar een rechtssysteem dat van een godsdienst is afgeleid. Punt 6 kan geschrapt omdat het betuttelend is en uit de toon valt bij de andere punten die naar de rechtsstaat of burgerschap verwijzen.

Een tekort van de opstelling van VVD Alkmaar is dat het kabinet van minister-president  Mark Rutte (VVD) dat samen met de EU door eigen falen maar geen grip op de vluchtelingenstroom krijgt nu de rekening eenzijdig presenteert aan de vluchtelingen, asielzoekers, migranten of welke categorie het per geval dan ook precies betreft. In het verhaal van John van de Rhee ontbreekt de verplichting aan de overheid om zich serieus in te spannen. Dat vraagt ook een verklaring met meerdere punten, zoals over voorlichting aan zowel asielzoekers als burgers, infrastructuur, continuïteit en duidelijkheid over het asielbeleid van de komende jaren.

De verklaring van VVD Alkmaar is een begin, maar krijgt pas betekenis als onder initiatief van de landelijke overheid de lokale overheden een verklaring tekenen waarin ze onderschrijven wat van het openbaar bestuur van Nederland in redelijkheid en ruimhartigheid verwacht wordt. Dat kan in het Nederlands en Fries.

Foto: Schermafbeelding van FB-pagina met achtpunten verklaring van VVD Alkmaar.

Petitie: Nederland heeft recht op een duurzaam vluchtelingenbeleid

Iedereen met een internetverbinding en een missie kan in een handomdraai een petitie schrijven. Dat staat interessant. Talloze platforms voorzien in de behoefte. Zo kent Nederland petities.nl of Petities24.com. Bekende internationale sites zijn Change.org, Avaaz.org en thepetitionsite.com. Soms in een Nederlandstalige uitvoering. Ze schreeuwen uit: Start een Petitie. Maar wel hier, bij ons. Met het idee dat hun stem doorklinkt in de besluitvorming wordt gewone mensen voorgehouden dat ze het onrecht kunnen bestrijden of de politiek beïnvloeden. De sites bieden tegen elkaar op. De één heeft 392 miljoen handtekeningen, de ander bijna 122 miljoen mensen die actie ondernemen of zo’n 42 miljoen leden wereldwijd. Petities zijn miljoenenbusiness.

Waarom start iemand een petitie? De redenen zijn uiteenlopend. Dat kan zijn om iets tegen te houden of iets van de grond te tillen. Het kan voortkomen uit machteloosheid of ongenoegen, maar ook uit positivisme en betrokkenheid. Een petitionaris die geen provocateur is probeert gelijkgezinden te bereiken. Mensen die er precies zo over denken. Petities zijn daarom op te vatten als een digitale vorm van archipelisering die door selectie leidt tot eenduidigheid. Daarom moet het maatschappelijk nut ervan niet overschat worden. Anders gezegd, een petitie gaat niet over grenzen, maar spreekt mensen aan die zich toch al aangesproken voelden.

Kan een petitie dan niet overtuigen, dus iemand van mening doen veranderen en tot ander inzicht brengen? Wie weet kan een petitie iemand helpen dat naar boven halen dat er altijd al was, maar waarvan het bestaan onbekend was. Een petitie kan dus helpen in de bewustwording. Ofwel, iemand laten beseffen voor een zaak te staan. Als experiment heb ik bovenstaande petitie opgesteld over het op dit moment heetste hangijzer van Europa: de vluchtelingencrisis. Kan een petitie er echt aan meehelpen om het publieke debat bij te sturen? Ik twijfel. Maar feit dat ik in actie kom maakt wel duidelijk dat het me bezighoudt en ik me zorgen maak over de passiviteit van de politiek en de verharding van het publieke debat. Deze petitie schreeuwt: dat moet anders.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Nederland heeft recht op een duurzaam vluchtelingenbeleid’ op thepetitionsite.com. Tekenen kan hier.

Beeldvorming over vluchtelingen gekaapt door uitersten: asielhaters en welkomstbrigades

Wil de echte bezorgde burger nú opstaan, vraagt Annabel Nanninga zich in een column voor Jalta af. Ze heeft het over de kloof tussen asielhaters en welkombrigades en neemt afstand van beide extremen. Het redelijke midden tot wie ze zichzelf rekent worden volgens haar niet gehoord en serieus genomen. Ze mist hun stem. 

Bovenstaande uitzending van 21 oktober van Pauw (VARA) noemt Nanninga een ‘fatsoensmasturbatiecirkel’: ‘Bij Pauw zaten wat halfvergeten BN’ers hun gratuite weldoenerij uit te venten, met een paar vluchtelingen als levend attest van hun goedertierenheid. Een knappe, gesoigneerde Syriër met een hippe goatee, een doddig meisje, geen mens die gelooft dat deze zorgvuldig gecaste rekwisieten een representatieve doorsnee zijn van de vluchtelingenstroom.’ En ook Geert Wilders kan bij haar geen goed doen: ‘Daarna retweette Geert Wilders een berichtje van iemand die het krijsfestijn ‘een geweldige avond’ noemt, in plaats van zich uit te spreken tegen het ontnemen van spreekrecht aan andersdenkenden. Daar gaat de PVV-stem van de mensen uit het redelijke midden die zich niet vertegenwoordigd en gedemoniseerd voelen door de asielvoorstanders.‘

Annabel Nanninga heeft gelijk. Wat vertegenwoordigen de vertoningen bij Pauw en van Wilders meer dan de vertoningen van Pauw en Wilders? Waarom wordt de beeldvorming over wat de vluchtelingencrisis is gaan heten zo gedomineerd door de uitersten? Waarom krijgen ze zoveel ruimte in de media? Dus asielhaters en welkomstbrigades die aan de hand van de omstandigheden niet in staat zijn hun voorgevormde mening bij te stellen. Komt dat doordat het midden zich niet uit, geweerd wordt uit de publiciteit, geen directe lijnen naar de media heeft of omdat die mening te genuanceerd is en niet sexy overkomt op (sociale) media? Zodat hun stem ondersneeuwt in het zalvende geluid van welkomstbrigades en de schrille klanken van asielhaters?

Foto: Schermafbeelding van retweet door Geert Wilders van tweet van Sander Booij van 21 oktober 2015.