Hoofd Klara wordt netmanager VRT. Waarom kan zoiets niet in Nederland?

Zomaar een bericht in het Vlaamse nieuws. Deze keer niet over islamitische terreur en bomaanslagen in Brussel, maar over cultuur. Chantal Pattyn is netmanager van het Vlaamse Klara en wordt hoofd cultuur van de Vlaamse publieke omroep VRT.  Na de inkrimping en het bewust om zeep helpen om interne omroeppolitieke redenen in 2006 van de Nederlandse Concertzender en de infantilisering van Radio 4 is Klara nog de enige nationale culturele zender van niveau in het Nederlandse taalgebied die het beluisteren waard is.

Het cliché is waar, Vlamingen vinden cultuur belangrijk. Dat heeft met hun emancipatiestrijd te maken en het besef dat taal en kunst ertoe doen. En de overeenstemming over partijen heen dat het de nationale identiteit versterkt. In Nederland doen VVD en PVV die eveneens zeggen nationale identiteit belangrijk te vinden het omgekeerde: ze breken bewust de publieke omroep en de kunsten af. Maar ook in Vlaanderen moeten kunst en cultuur voor de poorten van de hel worden weggesleept. Ook daar moet telkens weer de liefde voor kunst op de politiek bevochten worden. Niets komt vanzelf. De loyaliteit van de bestuurders in de cultuursector lijkt het verschil te maken. De Vlaamse cultuurminister Sven Gatz (‘kunst dient nergens toe’) haalde in 2014 met terugwerkende kracht dezelfde shockdoctrine van cultuurbezuinigingen als Halbe Zijlstra uit de liberale kast.

Kunst is kunst, maar ook een wapen waarmee de strijd tegen terreur die van buiten komt en onverschilligheid die van binnen komt gewonnen kan worden. Het is de strijd om de harten en geesten van de eigen bevolking die telt en een positieve impuls kan geven. Media kunnen daarin een opbouwende rol spelen. Niet omdat het educatief is of doelgroepen emancipeert, maar omdat het kunst als voorbeeld voorhoudt. Juist dat patroon is in Nederland uitzondering geworden. Onder het uitroepen van ‘zie ons eens aan kunst doen’ wordt kunst naar aparte reservaten verbannen of slachtoffer van popup– en populariteitsdenken. Wat Nederland mist is die positieve, vanzelfsprekende grondhouding tegenover kunst en cultuur die in een samenleving tamelijk breed gedragen wordt. In elk geval in omroepkringen die een kunsthistoricus tot netmanager benoemen. Klasse. 

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘Chantal Pattyn wordt manager Cultuur VRT’ in TVvisie, 21 maart 2016.

Advertentie

Vlaanderen krijgt repressief liberaal cultuurbeleid wat VVD Nederland gaf. Met dezelfde shockdoctrine

Robrecht Vanderbeeken zet in de Vlaamse De Morgen een betoog op tegen het neoliberalisme dat hij in navolging van kunstsocioloog Pascal Gielen ‘repressief liberalisme’ noemt ‘om duidelijk te maken hoe de ideologie van het marktdenken zelf de realisatie tegenwerkt van de waarden die ze belooft, zoals vrijheid en democratie.’ In Nederland wordt dat gesymboliseerd door de volgens oud-rechter Wicher Wedzinga in een YouTube-column ’totaal incompetente’ minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten: (20’12’’) ‘een man die werkelijk van toeten noch blazen weet maar die ook gewoon raaskalt’. Opstelten spreekt graag over vrijheid.

Vanderbeeken heeft het over de Vlaamse cultuurpolitiek die nu het neoliberaal beleid te wachten staat dat Nederland zonder dat een politieke of maatschappelijke discussie werd toegestaan onder staatssecretaris voor Cultuur Halbe Zijlstra in 2011 voor de kiezen kreeg, in de vorm van de shockdoctrine: ‘De shock van de besparingen dient als middel om de sector te herorganiseren. Zo worden instituten richting alternatieve financiering geduwd, waardoor een vermarktingsmodel uitgerold kan worden.’ en: [De Vlaamse Cultuurminister] Gatz gaf al te kennen dat hij er een zeer liberale visie op kunst op nahoudt: ‘Kunst dient nergens toe.’ Tenzij natuurlijk om de economie te doen draaien en het Vlaamse imago te promoten.’

Vanwege verdeel en heers worden net als in Nederland topinstellingen gespaard. Kunstenaars waarop kan worden bezuinigd zijn het slachtoffer. Vanderbeeken meent dat Gatz steunpunten ombouwt tot ‘His Master’s Voice’: ‘Dat zal zich als een ‘stem’, in naam van de sector, met de minister als buikspreker, prima lenen voor een systeembevestigende schijndialoog tussen overheid en ‘het veld’.’  En: ‘Gielen wijst op een noodlottige cultuurpolitieke tendens die de afgelopen jaren duidelijk naar de voorgrond kwam in landen als Nederland of Engeland: met de keuze voor een marktconform beleid onder het mom van een ‘professionalisering’ voltrekt zich in elke openbare sector een kostengroei en toenemende inefficiëntie. Dat ligt aan de uitbouw van een technocratisch meet- en controleapparaat met allerhande nieuwe soorten managers.’

Onheilspellende geluiden voor de Vlaamse kunsten die door de neoliberale politiek wordt getemd zoals in Nederland in 2011 de VVD deed. Met totale incompetentie van bewindslieden die van toeten noch blazen wisten, maar het vooral leuk vinden om hun politieke programma aan anderen op te leggen. Hopelijk zijn de Vlamingen slim genoeg om een betere verdediging te organiseren dan de Nederlandse kunstenwereld deed die zich uit elkaar liet spelen en inbond. De politiek is immers geen eigendom van politici, maar van burgers.

Foto: Robert Devriendt: ‘LE NOUVEAU RITUEL, 2008. Sequence of 6 paintings. Oil on canvas. Private collection. Courtesy Galerie Baronian-Francey. Photo: Philip Serbruyns.‘

Wat betekent ‘welke obediëntie zijn homoseksuelen toegedaan’?

Nederlands en Vlaams hebben overeenkomsten en verschillen. Hetzelfde geldt voor Nederland en Vlaanderen. ‘Lees maar, er staat niet wat er staat’, dichtte Hendrik Marsman in Awater. Mogelijk een woordgrap, mogelijk een diepere waarheid. Als Nederlander die weliswaar op zo’n 20 kilometer van de Belgische grens is opgegroeid en ontelbare keren in Zelzaete, Gent, Knokke of Brugge kwam begrijp ik niets van een bericht in het Vlaamse nieuws. Het gaat volledig aan me voorbij. Mentaliteiten die aan elkaar grenzen sluiten elkaar uit.

Het betreft een uitspraak van de Antwerpse burgemeester Bart de Wever. Volgens de N-VA-politicus zouden loketbedienden hun homosexuele geaardheid niet mogen uiten. Tot zover een conservatief standpunt zoals Silvio Berlusconi, Vladimir Putin of Marco Rubio die uiten. In de Vlaamse terminologie gaat het over Holebi’s, (Homo’s, Lesbienne’s en Bisexuelen) alsof het om een exotische stam gaat. In Nederland een onbekende term. Maar dan komt het: ‘Holebi’s een obediëntie noemen getuigt van weinig inzicht‘, citeert De Standaard.

Wat betekent dat? Wat is een obediëntie? Ik heb geen idee, al herken ik er het woord gehoorzamen in van het Franse ‘obéir‘. Maar gehoorzaamheid aan wat? De liberale politicus Alex Polis maakt het er voor mij niet duidelijker op als-ie zegt: ‘(..) dat doe je niet door een ganse groep van mensen weg te zetten als een obediëntie.’ Ik raak ervan overtuigd dat het een schandelijke zaak is. Maar wat betekent het in hemelsnaam?

Het gaat verder: ‘De Wever maakt een grote denkfout door een positieve keuze zoals het toetreden tot een obediëntie, gelijk te stellen met geaardheid.‘ De Wever zou een denkfout maken. Maar welke? Het gaat verder. Oppositiepartij SP.A reageert met verbazing op De Wever: ‘De partij vraagt zich zaterdag in een persbericht af ‘welke obediëntie homoseksuelen toegedaan zijn‘.’ Och God, wat vreselijk, is obediëntie een dodelijke ziekte? Een soort Vlaamse Aids? Of anders een ritueel van de mormonen, katholieken of vrijmetselaars? Want zelfs vrijgevochten Vlamingen kunnen in gedachten geen afstand nemen tot religie. Ook als ze menen een andere obediëntie toegedaan te zijn. Ik geloof het te begrijpen. Maar zeker weten doe ik het niet. Daar ben ik blij om.

Foto: Antwerpse mannen.