Kremlin durft Amerikaans vijandbeeld niet los te laten

Elk land heeft een vijandbeeld nodig. Dat is een deel van de identiteit. Als dat beeld wegvalt, dan kan er niet meer geschopt worden tegen de ander die als vijand wordt afgebeeld. Als de vijand geen vijand meer is, dan mist een land de samenbindende kracht om zich tegen een externe dreiging te verzetten. Leiders kunnen dan interne verdeeldheid van hun land niet meer verbergen met verwijzing naar de vijand. Amerikanen en Sovjets waren jarenlang elkaars ideale vijanden. Ze gebruikten elkaar tijdens de koude oorlog door zich tegen elkaar psychologisch af te zetten, hun eigen veiligheidsindustrie groot te houden en de eigen bevolking te binden.

Dat in het Kremlin een toenadering van president Trump tot het Kremlin niet echt wordt geloofd maakt dit item van de Russische staatszender Rusland 1 duidelijk. Bedachtzame schakers houden niet van een gambiet. Want naast Trumps onberekenbaarheid, wat moeten de leiders in het Kremlin zonder vijandbeeld? Interne verdeeldheid tussen top en basis, centrum en regio’s, haves en have nots is bedreigender. Dan liever het ouderwetse vijandbeeld met ‘Amerikaanse nationalisten’ dat Fjodor Loekjanov namens het Kremlin verwoordt. Dat is vertrouwenwekkend en betrouwbaar omdat het zich tientallen jaren in de praktijk bewezen heeft.

Iedereen is een vijand van de kunst. Dit vijanddenken loont niet

Wie is de grootste vijand van de kunst? Een lastig te beantwoorden vraag omdat er talrijke kandidaten zijn. Laten we eens kijken. Is het ‘Halbe Zijlstra’, niet de persoon van vlees en bloed, maar de mentaliteit van de Haagse politiek die valt samen te vatten in twee woorden: minachting en onbegrip voor kunst? Dus inclusief minister Jet Bussemaker. Of is het insider Melle Daamen die onder het mom van rationalisering voorrang geeft aan topinstellingen en zich als outsider profileert? Of is het de Raad voor Cultuur met de burgemeester in oorlogstijd Joop Daalmeijer die net doet alsof zijn adviezen er iets toe doen? Of is het het grote publiek dat niks geeft om kunst en per definitie alles wat anders is als ongewenst en onnodig bestempelt? Of zijn het de organisaties in de kunstsector die doorgaans zwak bestuurd worden en samen geen vuist maken? Of zijn het zwakke kunstenaars die door gebrek aan scherpte en verbeeldingskracht kunst een verkeerde naam geven?

Van die laatste categorie geeft Tinkebell een veelzeggend en nietszeggend verslag in Trouw onder de titel ‘Soms zijn kunstenaars grote uilskuikens, net als gewone mensen‘. Het gaat om de expositie Bliksemeditie, een tijdelijke culturele programmering door Stadsdeel West in de Amsterdamse St. Josephkerk, de Vluchtkerk waarvan een kunstenaar en curator niet echt blijken te weten wat ze aan het doen zijn. Tinkebell is vaag over de achtergronden en concludeert: ‘(..) ik geloof echt oprecht in de enórme potentiele kracht van de kunsten. Maar niet altijd.‘ Ware woorden van de impressionistische denker. Tinkebells stuk werd op sociale media geretweet zonder dat de feiten centraal stonden. Zodat onduidelijk bleef dat het tweedaagse Bliksemeditie anders gewogen moet worden dan een tentoonstelling van zes weken in een gevestigde presentatie-instelling.

Het antwoord over de grootste vijand van de kunst is simpel. De huidige politici hebben van huisuit niet meer meegekregen dat kunst er toe doet. Sowieso dat iets er nog toe doet, op de christelijke politici na die zich op hun bijbel verlaten. Deze postmodernistische dorknopers zijn de verwondering voorbij, zonder dat te willen verbergen. Ze zijn zelfs trots op hun botheid. De Daamens en Daalmeijers voegen zich uit berekening in die mentaliteit. Het grote publiek valt het niet kwalijk te nemen dat het niks van kunst wil weten omdat kunst niets van het publiek wil weten. En de kunstsector waar zo hard gewerkt en gezwoegd wordt -maar allerlei amateurs dat beeld verstoren- is te verdeeld om krachtig te zijn en mist geloofwaardige woordvoerders. Nederlandse kunst is als de verwikkeling van de thriller ‘Murder on the Orient Express‘. Iedereen is de vijand.

Foto 1: Neon ‘There is place‘ in Bolo-K Bliksemeditie 7&8 December, credits Naomi Souwen.

Foto 2: Batavus Dorknoper, de muggeziftende ambtenaar in de Bommelstrip van Maarten Toonder.

Nederlandse politiek zwijgt collectief over Snowden. Waarom?

Een analyse van Martin Walker voor UPI gaat over de culturele kloof tussen de VS en Europa naar aanleiding van de kwestie Edward Snowden en het schandaal van de NSA-spionage. Europa ziet volgens Walker de VS als een bevriend land, maar omgekeerd geldt dat niet. De VS zien de Europese landen ook als vijand, of liever gezegd als ‘bron van vijandelijke handelingen’. Vanuit die optiek laat de regering-Obama politieke leiders, vertegenwoordigers en burgers van Europese landen bespioneren. Daar bovenop komen nog de normale spionage zoals die traditioneel tussen staten plaatsvindt en de spionage vanwege economische belangen.

Walker focust op het belangrijkste Europese land: Duitsland. Zoals bekend is bij Duitsers de gevoeligheid voor staatsterrorisme groot. Dit vanwege de 20ste eeuwse geschiedenis met de Nazi- en Stasi-dictatuur. Ze willen niet voor de derde keer binnen een eeuw geconfronteerd worden met een controlestaat en de grootschalige inperking van burgerrechten. Snowdens onthullingen wijzen onder het mom van veiligheid op een hechte samenwerking tussen de VS en Europa ten koste van de burgers. Deze staten zijn vriend en vijand tegelijk.

Vraag is of hetzelfde voor Nederland geldt. Zo zegt de uitgever van Der Spiegel Jacob Augstein dat Duitsers geen mogelijkheid hadden om zich bij verkiezingen uit te spreken tegen de systeemmatige schending door de VS van de burgerrechten. Hetzelfde geldt voor Nederland. In de afgelopen perioden was er geen enkele politieke partij die zich vanuit de kern van de macht ondubbelzinnig, herhaaldelijk en krachtig tegen de spionage door de Amerikanen uitsprak en het voor de burgers opnam. Ook in Nederland zijn burgers daarom machteloos en zonder alternatief omdat ze door de gevestigde politieke partijen in de steek worden gelaten. De lippendienst nu van onder meer D66 en GroenLinks komt als mosterd na de maaltijd. De Piratenpartij die zich consequent uitspreekt voor digitale burgerrechten weet niet tot de kern van de macht door te dringen.

Der Spiegel merkt op dat kanselier Angela Merkel niet machteloos is, maar de bescherming van de Duitsers haar niets kan schelen. Hetzelfde gaat op voor kandidaat-kanselier Peer Steinbrück. Voor Nederland is het niet anders. Los van het feit hoeveel macht Mark Rutte en Diederik Samsom hebben kan deze partijleiders de bescherming van de Nederlandse burgers weinig schelen. In hun beleid is het niet terug te vinden. Zo krijgt de minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten van VVD en PvdA alle ruimte om het beleidsterrein veiligheid op te rekken ten koste van de rechtsbescherming. De minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk speelt een ondergeschikte rol en geeft de indruk buiten de besluitvorming over de nationale veiligheid te staan. Geen enkele Nederlandse minister heeft de afgelopen anderhalve maand publiekelijk stelling genomen tegen de Amerikaanse spionage. Dat zwijgen van de regering-Rutte is ontluisterend en hiermee loopt het weg voor de verantwoordelijkheid om Nederlandse burgers te beschermen, gerust te stellen en hun zorgen te delen.

Nederlanders hebben nu antwoorden nodig. Wat weet de regering-Rutte? Hoe wordt er in het Nederlands belang samengewerkt met de VS? Weet de regering-Rutte hoe in de samenwerking met partners Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten opereren? Maar premier Rutte of de ministers van Veiligheid en Justitie, Binnenlandse Zaken, Buitenlandse zaken of Defensie zwijgen. De oppositiepartijen zwijgen ook en geven evenmin de indruk zich zorgen te maken over de spionage van burgers en de schending van burgerrechten. Zelfs de Nederlandse Piratenpartij zwijgt. Is Nederland verlamd? Hebben de Nederlandse politieke partijen onder elkaar geregeld dat ze collectief de burgerrechten uitverkopen? Onze burgerrechten wel te verstaan.

Zie hier een artikel in Der Spiegel over de geheime link tussen Duitsland en de VS.

Foto: Lege Tweede Kamer, 2007.

Twee redenen om op de Piratenpartij te stemmen: bewustwording en tegenmacht

Er zijn vele redenen om op de Piratenpartij te stemmen. Vorige week zette Catharina het op Kletskous op een rij. Sargasso.nl plaatste het door. Haar redenen zijn plausibel, maar verschillend van aard. Ze roepen op tot een vervolg. Na een overzicht richt ik me op de auteursrechten. De partij is druk bezig met het programma.

1/2: Het initiatiefvoorstel van voormalig kamerlid van GroenLinks Femke Halsema om de rechter de Grondwet te laten toetsen hangt in tweede lezing omdat voor een grondwetswijziging een tweederde meerderheid ontbreekt. Naar verluidt is de VVD tegen. De Piratenpartij loopt tegen dezelfde weerstand aan. Het Liquid Feedback systeem geeft aangemelde leden directe invloed op het beleid van de Piratenpartij. Als proef kan het dienen om andere partijen inzicht te geven in het praktisch nut ervan. Vernieuwend kan de Piratenpartij zijn als het nieuwe groepen lid kan maken. Bij de andere partijen stagneert dat op 2,5%. Maar het Liquid Feedback systeem werkt alleen intern en verandert niet het verkalkte politieke Haagse systeem waarin partijen opereren.

3/4/5: Vrijheid op internet staat door censuur onder druk. Dat vraagt om een principe uitspraak. In het Europarlement ageren individuen als Marietje Schaake (D66) of de Oostenrijkse sociaal-democraat Josef Weidenholzer tegen de macht van de amusementsindustrie om de ACTA erdoor te drukken. Eindelijk lijkt een publiek debat van de grond gekomen. In de afweging tussen intellectueel eigendom en informatievrijheid verschuift het accent naar dat laatste. Door druk op partijen. Piraten kunnen die tendens ondersteunen. Raadzaam is om te bedenken dat niet alleen het aspect van intellectueel eigendom het vrije internet bedreigt.

6: Wetten die onder het mom van veiligheid burgerrechten inperken komen niet altijd in het geheim tot stand. Om de burgers zover te krijgen tegen het eigen belang te handelen hanteert de zittende macht spookbeelden en schept vijandbeelden. Zo wordt een burger tot consument. De roep om transparantie stuit echter altijd op een grens waar transparantie om praktische redenen onhaalbaar is. Beter is om die tekortkoming voor lief te nemen en de bewustwording van de burger hoog op de agenda te zetten. Dit kan door het relativeren van de vijandbeelden, en het benadrukken van zowel de gegroeide staatsmacht als de ingeperkte burgerrechten.

7/8/9/10: Het ontbreken van een solide sociaal-economisch programma is een nadeel voor een politieke partij. Teveel bewegelijkheid naar de ene of de andere kant maakt kwetsbaar. Geknipt voor facties die gericht een onderwerp kapen. Als de Piratenpartij daartoe geen veiligheid inbouwt door een breed geaccepteerd basisprogramma kan het voor verrassingen komen te staan. Vele stromingen zijn internationaal georiënteerd. Piraten dragen van origine een Europees stempel. Ze moeten beseffen wie het als bondgenoot ziet. Occupy? Anonymous? Zuid-Europese indignados? Burgerrechtenbewegingen? Links-liberalen? Vrijzinnigen?

Het debat over auteursrechten gaat niet over de bescherming van de creatieve zanger of regisseur, maar over de bescherming van de amusementsindustrie die de creatieven in haar greep heeft en het intellectueel eigendom bezit. De Amerikaanse overheid werkt in een vermenging van politiek en economie sinds 1945 hecht samen met het bedrijfsleven. Om dat vervolgens met behulp van advocatenfirma’s en lobbyisten in Europa en elders af te dwingen. In Nederland behartigt de Stichting BREIN die belangen. Toch telt de juridische werkelijkheid. Niet het ontstaan of de verwerpelijkheid ervan. Piraten moeten zich niet laten verleiden om BREIN als tegenstander te zien. De taak van de Piraten ligt in de bewustwording van de burger en het samenwerken met natuurlijke bondgenoten om samenleving en politiek te veranderen. Da’s meer dan genoeg.

Foto: Daniel Firman, Black Hole, 2009